مرجع تقلید شیعیان افزود: اگر یک موضوع خاص داشتیم، روش خودش را می‌طلبد و اگر یک موضوع دیگر داشتیم، روش دیگری می‌طلبد. اگر نقشه جامع جهان بینی مهندسی شده در دست ما نباشد، تمام این کنگره‌ها و خروجی آن مانند ساخت و ساز یک خیابان یا کوچه است که به سرعت به بافت فرسوده تبدیل می‌شود.
استاد عالی حوزه علمیه قم تصریح کرد: پس قبل از ساختن کوی و برزن، باید به سراغ نقشه جامع عالم برویم. فلسفه تعیین کننده همه معیارهاست و نقشه جامع جهان به دست فلسفه است. در جهان چه هست و چه چیز نیست، از فلسفه می‌آید. فلسفه در ابتدا سکولار است که به معنی بی دین نیست بلکه یعنی نه دین دارد، نه بی دین است چون هنوز دین اثبات نشده است.
آیت الله العظمی جوادی آملی افزود: اگر فلسفه به بی راهه رفت و الحادی شد و گفت وحی و نبوت خرافه است و دین فسون و فسانه است، نقشه ملحدانه ترسیم می‌کند و اولین آسیب را به خودش می‌زند که به فلسفه الحادی تبدیل می‌شود و سپس همه علوم را الحادی می‌کند. اما اگر انشاء الله دینی شد، همه علوم را دینی می‌کند و خودش به فلسفه الهی تبدیل می‌شود.
مرجع تقلید شیعیان خاطرنشان کرد: در فلسفه الهی ثابت می‌شود که در جهان چیزی جز خدا و اسماء خدا و آثار خدا و افعال خدا، چیزی وجود ندارد و جز قول خدا موضوعی نیست و جز فعل خدا سوژه ای نیست. سرنوشت علوم را موضوعات تعیین می‌کنند. تمایز دینی و غیر دینی بودن، در تمایز موضوعات است و چیزی در جهان نیست جز خدا و فعل خدا.
استاد عالی حوزه علمیه قم با اشاره به مثال‌های متعدد، اظهار کرد: اگر تمایز علوم، تمایز موضوعات است، تمایز و تعیین روش‌ها، تمایز موضوعات است، دینی و غیر دینی بودن علوم، تمایز معلومات است و اگر ما معلوم غیر دینی داشته باشیم، علم غیر دینی هم داریم اما معلوم غیر دینی نداریم و لذا علم غیر دینی هم نداریم.
وی افزود: قرآن کریم هم معلومات متنوع را ارائه می‌کند و هم روش‌های متنوع را. قرآن کریم آسمان را ثابت می‌کند و زمین را ثابت می‌کند و روح و فرشته، وحی، نبوت و امامت و فرشتگان عرش و اسماء حسنی را چون همه از خدا مبدأ گرفته‌اند، ثابت می‌کنند.
آیت الله العظمی جوادی آملی تصریح کرد: تجربه غیر از استقراء است که کسی به آن‌ها اعتنا ندارد و چون تجربه به عقل تجریدی تکیه می‌کند، محال است که بدون پناهگاه تجرید علم تجربی داشته باشیم. اگر کسی به دنبال یقین است باید استقراء را کنار بگذارد. یکی از مقدمات قرآن، تجربیات است و کسی به استقراء و تمثیل بها نمی‌دهد.
استاد عالی حوزه علمیه قم افزود: از 4000 سال قبل در منطق‌ها آمده است که قیاس صحیح نیست و از جزئی به جزئی پی بردن، امکان پذیر نیست. تمثیل و استقراء معتبر نیست و تجربه معتبر است و جزو مقدمات برهان است. فرق اساسی تجربه و قیاس این است که یک برهان تجریدی تام از تجربه حمایت می‌کند.
مرجع تقلید شیعیان خاطرنشان کرد: آسمان و زمین تجربیات است و قرآن کریم معارف تجربی و حسی را بارها ذکر کرده است. از اینجا به مسأله نیمه تجربی که ریاضیات است می‌رسیم و از آنجا به بحث‌های کلامی می‌رسیم که اثبات ولایت خاصه و نبوت خاصه است. اینکه چه کسی پیامبر است و چه کسی امام است، یک مسئله کلامی است. فلسفه بزرگ‌تر از آن است که وارد جزئیات شود و کلام زیر پوشش فلسفه راجع به آن بحث می‌کند.
آیت الله العظمی جوادی آملی افزود: برخی از اساتید ما در تفسیر که به موارد خاصی می‌رسیدند، به هر شکلی تلاش می‌کردند آن را بپیچانند زیرا ترجمه ظاهری آن مشخص نیست چه برسد به تفسیر. این‌ها را فقط عرفان نظری متوجه می‌شود. وقتی ابوبصیر سؤال می‌کند خدا را می‌شود دید، جواب می‌شود که در ألست بربکم خدا را دیدیم. و کاری می‌کند که ابوبصیر کور با قلبش، الله را می‌بیند.
مرجع تقلید شیعیان خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی از ابتدا شعار نه شرقی و نه غربی سر داد و امروز نیز در زمینه علوم انسانی می‌گویم، علم اسلامی خواه شرقی باشید یا غربی، اگر علم دینی باشد، علم و گرنه چیزی نیست. علمی که به واقعیت آفرینش توسط خداوند، دقت کند، علم اسلامی است حتی اگر توسط مسلمانان تولید نشده باشد و منشأ غیر مسلمان داشته باشد.
استاد عالی حوزه علمیه قم تصریح کرد: میان نقل کننده و قول باید تناسب باشد و اگر شخص ملحد باشد ولی سخنی دینی بگوید، علم و سخنش دینی است. انسان اگر مؤمن باشد، زنده است و اگر مؤمن نباشد، مرده است و این نظر قرآن است زیرا برخی را زنده، برخی را مرده و برخی را خواب می‌نامند.
مبلغ عالی حوزه علمیه قم افزود: اساس کار این است که آن‌ها خیال می‌کنند که وقتی انسان می می‌میرد، پایان راه است و انسان با مردن می‌پوسد و تمام می‌شود. آن‌ها فکر می‌کنند که انسان یک دشمن خونین و وحشتناکی به اسم مرگ دارد اما حرف تازه انبیاء این است که انسان در مصاف با مرگ، مرگ را می‌میراند زیرا انسان مردنی نیست. انسان مرگ را مچاله می‌کند و وارد صحنه محشر می‌شود.
آیت الله جوادی آملی خاطرنشان کرد: غربی‌ها یک روز می‌گویند گزینه نظامی روی میز است، یک بار تحریم می‌کنند و گاهی حرف دیگری می‌زنند اما این حرف‌ها بدون مبانی است و براساس منطق و علم نیست. امیدواریم برادران که ما به ژنو رفته‌اند با خوشحالی و موفقیت به کشور برگردند و ما برای موفقیت آن‌ها دعا می‌کنیم زیرا خواسته‌های آن‌ها برحق است و خواسته منطقی‌ای دارند.
