واکنش مثبت بازارهای داخلی و جهانی و تحلیل رسانه های بین المللی از اثرات اقتصادی توافق ایران و 1+5 به قدر کافی اهمیت این توافق و رفع بخشی از تحریم ها در آن را می رساند. اهمیتی که بیش از رفع تحریم های پتروشیمی، خودرویی، هواپیمایی و آزادسازی بخشی از پول های بلوکه شده ایران، متوجه زمینه هایی است که برای توافق نهایی احتمالی و رفع کامل تحریم های بانکی و نفتی به عنوان اصلی ترین تحریم ها ایجاد شده است. در این میان اهمیت اقتصادی توافق هسته ای در این است که فضای قفل شده اقتصاد کشور که در نتیجه بی توجهی به برنامه های توسعه و وابستگی به نفت به عنوان عامل ایجادکننده از یک سو و تحریم ها به عنوان عامل تشدید کننده بحران اقتصادی از سوی دیگر ایجاد شده است می تواند از طریق این توافق باز شود و حداقل ما را به وضعیت اقتصادی چند سال پیش بازگرداند که با فروش نفت بودجه جاری و عمرانی با کسری بودجه اندک تأمین شود، نرخ تورم به ارقامی کمتر از وضعیت فعلی برسد و نرخ رشد اقتصادی به حدود 4 تا 5 درصد که متوسط نرخ رشد حدود 20 سال گذشته است، بازگردد.
شاید اگر نگاهی واقعی به اثرات تحریم داشته باشیم همین هم غنیمت قابل قبولی در شرایط فعلی باشد و بتوان نرمش تیم مذاکره کننده در برابر برخی پیشنهادهای طرف غربی را از این منظر قابل درک و پذیرش دانست اما غرض از این نوشتار اشاره به این واقعیت است که رفع تحریم ها صرفاً ما را به شرایط چند سال پیش بازمی گرداند شرایطی که فروش نفت بیشتر ما را از کسری بودجه فعلی و کندی طرح های عمرانی و محدودیت های بودجه جاری رها می کند و شرایط تجارت خارجی کشور در زمینه صادرات و واردات را با کمی تغییر در مقایسه با گذشته به وضعیت پیشین بازمی گرداند اما آیا گشایش بزرگ اقتصادی یا به تعبیر رئیس دفتر رئیس جمهور فتح الفتوح اقتصادی حتی با رفع کامل تحریم ها نیز رقم خواهد خورد؟! آیا ساختار بیمار اقتصادی کشور اصلاح و وابستگی شدید آن به خام فروشی نفت درمان خواهد شد؟ آیا فکری برای افزایش سهم درآمدهای مالیاتی در بودجه صورت خواهد گرفت؟
آیا سیل واردات کالاهای مصرفی در اقتصاد پساتحریمی تکرار نخواهد شد؟ آیا صادرات غیرنفتی باز هم در محاق درآمد نفتی سرشار محو خواهد شد؟ آیا افزایش درآمدهای نفتی خطر تزریق این درآمدها به اقتصاد کشور و ابتلای مجدد به بیماری هلندی را سبب نخواهد شد؟ نگارنده خوش بین است که در صورت رفع تحریم ها و قدم گذاشتن به دوران پساتحریم، اتفاقات تلخ اقتصادی دوران پیش از تحریم تکرار نخواهد شد، چرا که جامعه به اندازه کافی درباره اثرات منفی تشدید مجدد وابستگی اقتصاد به نفت آگاه شده است و دولتمردان فعلی نیز به صراحت مخالفت خود را با این رویه اعلام کرده اند اما واقعیت این است که اقتصاد کشور در دوران پساتحریم به منزله انسانی است که پس از رژیم غذایی سخت و ناخواسته بار دیگر در معرض وسوسه انواع غذاهای چرب و پرکالری و مضر قرار می گیرد و باید برای رهایی از این وسوسه برنامه جامعی داشته باشد تا بتواند رژیم غذایی کاهش وابستگی به نفت را به صورتی معقول ادامه دهد.
در هر صورت فرزندان انقلابی ملت ایران در عرصه دیپلماسی توافق بزرگی انجام داده اند ولی به نظر می رسد دیگر فرزندان انقلابی ملت در سایر اجزای دولت در صورت به نتیجه رسیدن نهایی مذاکرات و رفع کامل تحریم ها باید از همین حالا برنامه جامعی برای پی ریزی اقتصادی مبتنی بر توان تولیدی داخل و متکی بر خود طراحی کنند و فتح الفتوح اقتصادی را نه در توافق اولیه و رفع بخش اندکی از تحریم ها و نه حتی در رفع کامل تحریم ها بلکه در پی ریزی اقتصاد متکی بر درون بدانند.
