بعضی‌ها از ورودی طلافروشان وارد بازار می‌شوند و بعضی‌ها هم از ورودی بازار کفاش‌ها. حالا دیگر به محلی رسیده‌اند که همه چیز را از شیر مرغ تا جان آدمیزاد می‌توانند در مغازه‌ها پیدا کنند. البته مغازه‌ها و انبارشان پر است از کاغذ، چرم، پتو، پارچه، کارتن، پلاستیک، پنبه، چوب و چسب که با یک‌جرقه کوچک هم می‌توانند بلای جای آدمیزادها شوند. شرایط برای جرقه‌زدن هم مهیاست؛ سیم‌های در هم تنیده شده و به هم گره خورده که بی‌هیچ حساب و کتابی از این سوی سراهای بازار به دیگر سوی سراها کشیده‌شده‌اند، می‌توانند در یک آن، جرقه‌های بزرگی بزنند که چهارچوب آهنی مغازه‌ها هم ذوب شود. کولرهای گازی، دستگاه‌های برقی‌ای که در طلاسازی‌ها، کفاشی‌ها و خیاطی‌ها و همه و همه دارند با تمام توان از سیم‌های برق جریان می‌کشند. تاریخ بازار را هم که مرور کنیم، پر است از آتش‌سوزی‌های کوچک و بزرگ.
عبدالله رحمانی، یکی از قدیمی‌ترین بازاری‌های تهران است. او که به گفته خودش 62سال در بازار تهران فعالیت کرده، ابتدا از ماجرای فراموش‌نشدنی آتش‌سوزی بزرگ سال 57 می‌گوید؛ «جمعه‌شب خبر آتش‌سوزی مغازه‌های تیمچه بهرام و سرای زرتشتی‌ها را به گوشم رساندند. بیش از 100مغازه از جمله مغازه‌های من در آتش سوخته بود و آتش‌نشانی هم برای مهار آتش تنها کاری که کرد این بود که روی همه چیز آب گرفته بود. همین شد که سقف این قسمت از بازار فرو ریخت و در این میان چند نفر جانشان را از دست دادند.» رحمانی در ادامه حرف‌‌هایش به علت آتش‌سوزی هم اشاره می‌کند. اینطور که وی می‌گوید، اجناس درون قفسه‌های پشت‌بام که رویشان پارچه کشیده شده بود، باعث آتش‌سوزی گسترده آن سال شده بودند. وی عنوان می‌کند که هیچ‌کس بیمه نبود و خودش نیز در آن زمان 7میلیون تومان ضرر کرد. وی همچنین کمی از آتش‌سوزی سرای توتونچی (قسمت چرم و کفش) در گذشته دور می‌گوید و سپس به این نکته اشاره می‌کند که عامل اصلی آتش‌سوزی بازار، خود بازاری‌ها هستند. البته رحمانی اعتقاد دارد که در ایمن‌شدن بازار هم دولت و اداره برق منطقه هم همراهی لازم را ندارند؛ چراکه این اداره می‌تواند برق کسانی که سیستم مغازه‌شان را ایمن نمی‌کنند، قطع کند.
عبداللهی، یکی دیگر از کسبه قدیمی بازار است که می‌گوید در ایمن نبودن بازار، شهرداری اصلا مقصر نیست. وی یکی از مشکل‌های بزرگ را نحوه چیدمان اجناس و بی‌توجهی به سیم‌کشی از سوی مستاجران و مالکان می‌داند. وی می‌افزاید: «شهرداری که نمی‌تواند کلی نیرو بسیج کند تا بر محل گذاشتن ویترین، نحوه چیدمان اجناس، سد معبر و ... نظارت کنند. از طرفی ارزش ملک‌های بازار سانتی‌متری است و نمی‌شود به‌راحتی نسبت به بازسازی و بهینه‌سازی معابر اقدام کرد».
از دیگر آتش‌سوزی‌های بزرگ بازار، آتش‌سوزی سرای امیرکبیر بوده که بیش از 20سال پیش رخ داده است. اکبر آقابالازاده از مغازه‌داران بازار می‌گوید که این آتش‌سوزی را به یاد دارد و خسارت آن به حدی سنگین بوده که مجبور شدند همه مغازه‌های این سر را از نو بسازند. وی می‌گوید: بیش از 50درصد مغازه‌ها اصلا بیمه نیستند. این را چند مغازه‌دار دیگر هم تایید می‌کنند و علت را هزینه زیاد بیمه می‌دانند. البته با یک‌حساب سرانگشتی و چهاردرهزارمی که بیمه از سرمایه مغازه‌دار می‌گیرد، به رقمی می‌رسیم که شاید خیلی برای مالکان مغازه هم زیاد نباشد. به قول یکی از مغازه‌داران، وقتی مغازه‌داری ماهانه 15میلیون اجاره می‌گیرد، چرا نمی‌تواند مبلغی را برای بیمه مغازه خودش تعیین کند.
از کوچه سیدولی که چندین سال پیش آتش را به خود دیده و ایستگاه شماره 7 آتش‌نشانی عبور می‌کنیم و به امامزاده زید می‌رسیم. به سمت چهارسوق کوچک می‌رویم و با گذر از کنار پاساژ چهارسوق که یک‌بار فرو ریخت و منجر به مرگ عده‌ای شد، می‌گذریم. به‌نظر می‌رسد پاساژ حالا دست‌کم از تهدید آتش، ایمن باشد. سپس وارد سرای مشیرخلوت می‌شویم. این سرا هم اگرچه آتش‌سوزی وسیعی را به خود دیده، به نظر می‌رسد آن اتفاق درس عبرتی نشده چرا که جنس‌ها روی هم چیده شده که گاهی ارتفاعشان به سقف می‌رسد؛ حتی رفت‌وآمد عادی در راهروها را هم سخت می‌کند.
به سرای حاج حسن می‌رویم؛ جایی که در سال 88 طعمه حریقی گسترده شد و حدود 100مغازه در آتش سوخت. با وجود این، وضعیت انبارها و سیم‌کشی هنوز نامناسب است. در چهارسوق بزرگ نیز که آتش‌سوزی وسیعی به خود دیده وضعیت کمی بهتر است. در بین‌الحرمین بازار هم بسیاری از مغازه‌ها بازسازی و تبدیل به بوتیک شده‌اند. همین عاملی است تا سیم‌کشی مغازه‌ها نو شود.
آخرین آتش‌سوزی بازار
آخرین آتش‌سوزی بازار تهران همین چند وقت پیش یعنی 20مرداد در پاساژ آهن‌آلات صنعتی و ساختمانی واقع در خیابان پامنار رخ داد و باعث شد مسئله ایمن‌نبودن بازار بار دیگر در شورای شهر تهران مطرح شود. در این آتش‌سوزی دود زیادی منطقه را فرا گرفت و 2نفر جان خود را از دست دادند. این در حالی بود که 6 روز قبل از آن نیز یک ساختمان 3طبقه در چارسوق بازار تهران طعمه آتش شد و کالاهای زیادی را تبدیل به خاکستر کرد.
معصومه آباد، رئیس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای شهر بعد از این دو آتش‌سوزی اخیر بازار گفت: «در 9ماه گذشته 100 حریق در تهران رخ داده که یک‌سوم این حوادث در بازار بوده و تمام ساختمان‌های حادثه‌دیده قبلا تذکر ایمنی دریافت کرده بودند.» به گفته وی، در زمان وقوع این حریق 200مغازه اطراف هیچ یک کپسول آتش‌نشانی نداشته‌اند و هیچ اقدامی برای پیشگیری از بروز حادثه رخ نمی‌دهد. البته آباد ادامه داد: مدت‌ها از زمان تهیه برنامه جامع شهرداری تهران برای محافظت از بازار گذشته اما بی‌توجهی دو، سه وزارتخانه و سازمانی که در این محدوده مسئولیت دارند، موجب شده تا عملا دست شهرداری تهران برای اجرای این طرح بسته بماند. این در حالی است که همچنان سازمان‌های مسئول از جمله سازمان میراث فرهنگی و جامعه اصناف برای حفظ هویت تاریخی پایتخت اقدام عملی و همکاری با سایر نهادهای مسئول را به طور جد در دستور کار ندارند.
آتش در دل کوچه‌های تنگ و باریک
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران نیز در رابطه با آتش‌سوزی اخیر پامنار گفت که از 85 واحد تجاری اینجا تنها 11واحد فعال هستند. احمد دنیامالی به موردی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد کوچه‌های تنگ و باریک بازار در کنار نحوه گذاشتن اجناس و ویترین مغازه‌ها کار را برای آتش‌نشانان سخت می‌کند. به گفته وی، بعد از وقوع حادثه، ساعت 10:30 اولین نیرو به فاصله 6دقیقه و 39 ثانیه از تماس با آتش‌نشانی به محل رسیده که این از لحاظ استانداردهای جهانی دیر است.
