صراط: رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی گفت: «نفس رصد کردن و رفتن به سمت امور نامکشوف، تجاوز به حریم خصوصی تلقی می‌شود؛ چون فرد را در معرض مسائلی قرار می‌دهد که مستور نگه داشتن آن برای صاحب حریم، مطلوب و مورد درخواست و علاقه او است.»
حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در نشست بررسی چارچوب فقهی حریم خصوصی افراد به نکات زیر اشاره کرده است.
* حریم خصوصی در اسلام زیرساخت جدی و اغماض ناپذیر برای "معنویت"، "تربیت" و "جامعه سازی" است. حوزه های علمیه باید به سمت "موضوع شناسی حریم خصوصی"، "معیار شناسی تجاوز به آن و محدوده این تجاوز" و "تطبیق آن بر فضای مجازی (یعنی مصداق شناسی تجاوز الکترونیکی)" به پیش بروند.
* هر امر پوشيده نگه‌داشته شده شخصی، حاكي از علاقه نوعی شخص به مستور بودن آن است، به‌همین دلیل نباید به دنبال احراز علاقه شخصی وی به مستور بودن آن بود.
* ما مي‌توانيم فعل، وضعيت و فكر شخص را جزو حريم خصوصي درنظر بگیریم که ورود به اين حريم و يا افشاي يكي از آنها، روا نيست. اما اين كه فعل، وضعيت و انديشه افراد در چه زماني جزو حريم خصوصي و چه زماني حريم عمومي است و مرز اين دو حریم کجاست، به ظرف تحقق آنها که اجتماعي و یا غير اجتماعي است، بستگی دارد.
* ظرف اجتماعي بدان معناست كه فعل، وضعيت و فكر شخص در جامعه تحقق پيدا مي‌كند يا ظهور دارد. ظرف تحقق غير اجتماع نیز آن است كه فعل، وضعیت یا فکر شخص به‌گونه‌ای است که هيچ کس غير از خودش به آن دسترسي و آگاهي ندارد و این جزو حريم خصوصي است.
* فعل واقع از سوي شخص در ظرف اجتماع را می‌توانیم به دو دسته تقسيم كنيم، يك بار به‌گونه‌اي است كه جوانبي از فعل قابل مستور نگه داشته شدن است و صاحب فعل آن را مستور نگه مي‌دارد و اگر كوشش شود جوانب مستور نگه‌داشته شده افشا شود، این افشاگری تجاوز به حريم خصوصي است.
* مقصود از جوانب مستور نگه داشته شده، جوانبی است كه شخص مايل به اخفاي آن است، نه مكشوف شدن آن؛ به ويژه آن كه با افشای این جوانب صورت فعل انجام گرفته در جامعه عوض گردد و شخصيت فرد لکه‌دار شود.
* در این صورت با وجود اين كه اين فعل در ظرف جامعه رخ مي‌دهد، باید آن را جزو حريم خصوصي به‌حساب آورد؛ اگرچه وقتي فعل در ظرف جامعه رخ مي‌دهد، به‌معناي آن است كه به‌صورت مكشوف در حال انجام است ولی طبعا پوشيده داشتن نسبت به جوانب و ابعادي از آن است.
* در كنار اين دو، افعالي وجود دارد كه به‌تنهايي مربوط به خود شخص نيست، بلكه مربوط به او و اطرافيان اوست كه مصداق بارز آن خانواده اوست. اگر محيط خانوادگي را امري بين وضعيت فردي محض و اجتماعي محض بگيريم، مي‌توان از آن به حالت نيمه‌اجتماعي تعبير كرد.
* اين وضعيت يا افعال مربوط به فضاي خانوادگي دو صورت دارد، يك‌بار در محيط خانواده استقرار دارد. طبعاً محيط خانواده ظرف اجتماعي به‌معناي مكشوف براي افراد جامعه نيست. ورود به اين وضعيت خانوادگي در صورتي كه از سوي فرد پوشيده نگه داشته شده باشد، نوعي تجاوز به حريم خصوصي است. گاهي نیز اين وضعيت خانوادگي مثل فعل فرد در ظرف جامعه رخ مي‌دهد.
* هر امر پوشيده نگه داشته شده‌اي به‌صورت نوعي حاكي از علاقه شخص به مستور بودن آن است؛ چه آن كه پوشیده داشتن آن يك امر عقلايي و عرفي است، به‌همین دلیل نباید به دنبال احراز میل شخص او به اخفاء آن بود. با این بیان، معياري براي حريم خصوصي پيدا می‌شود و آن این که، نفس رصد كردن و رفتن به سمت امور نامكشوف، تجاوز به حريم خصوصي تلقي می‌شود؛ چون فرد را در معرض مسائلي قرار می‌دهد كه مستور نگه داشتن آن براي صاحب حریم، مطلوب و مورد درخواست و علاقه او است.
* اصولاً مكشوف شدن امور مربوط به حريم خصوصي براي عده‌ای نمی‌تواند مجوز تجاوز به اين حريم باشد؛ چون اين تجاوز شما را از یک وضعیتی مطلع می‌کند كه فرد خواهان مستور نگه‌داشتن آن است و طبعاً اگر هم براي عده‌ای مكشوف شده باشد، وی خواهان آن است كه دامنه اين انكشاف بيشتر نشود. از این رو در اینجا تجاوز به حريم خصوصي صدق می‌كند.
* حريم خصوصي مطلق به معنای امر نامكشوف شده به صورت کامل است؛ يعني كاملاً خصوصي است؛ به‌عبارتی وضعيت عينيت یافته آن خصوصي محض است. اگر این امر کاملا خصوصی براي عده‌ای مكشوف شد، از حالت خصوصي بودن خارج می شود؛ ولي براي شما که به سمت آن می‌‌رويد، همچنان حريم خصوصي است؛ چون معيار خصوصي بودن نسبت به شما صادق است. در این صورت حريم خصوصي نسبي به حساب آید.
* در هر حال كوشش براي دستيابي به امور داخل در حريم خصوصي، تجاوز به این حریم است؛ چه برای برخی افراد انکشاف پیدا کرده یا نکرده باشد. حرمت تجاوز به حريم خصوصي براساس ادله خاص خود ثابت است و به‌هیچ وجه نمی‌توان از آن عبور کرد.
حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در نشست بررسی چارچوب فقهی حریم خصوصی افراد به نکات زیر اشاره کرده است.
* حریم خصوصی در اسلام زیرساخت جدی و اغماض ناپذیر برای "معنویت"، "تربیت" و "جامعه سازی" است. حوزه های علمیه باید به سمت "موضوع شناسی حریم خصوصی"، "معیار شناسی تجاوز به آن و محدوده این تجاوز" و "تطبیق آن بر فضای مجازی (یعنی مصداق شناسی تجاوز الکترونیکی)" به پیش بروند.
* هر امر پوشيده نگه‌داشته شده شخصی، حاكي از علاقه نوعی شخص به مستور بودن آن است، به‌همین دلیل نباید به دنبال احراز علاقه شخصی وی به مستور بودن آن بود.
* ما مي‌توانيم فعل، وضعيت و فكر شخص را جزو حريم خصوصي درنظر بگیریم که ورود به اين حريم و يا افشاي يكي از آنها، روا نيست. اما اين كه فعل، وضعيت و انديشه افراد در چه زماني جزو حريم خصوصي و چه زماني حريم عمومي است و مرز اين دو حریم کجاست، به ظرف تحقق آنها که اجتماعي و یا غير اجتماعي است، بستگی دارد.
* ظرف اجتماعي بدان معناست كه فعل، وضعيت و فكر شخص در جامعه تحقق پيدا مي‌كند يا ظهور دارد. ظرف تحقق غير اجتماع نیز آن است كه فعل، وضعیت یا فکر شخص به‌گونه‌ای است که هيچ کس غير از خودش به آن دسترسي و آگاهي ندارد و این جزو حريم خصوصي است.
* فعل واقع از سوي شخص در ظرف اجتماع را می‌توانیم به دو دسته تقسيم كنيم، يك بار به‌گونه‌اي است كه جوانبي از فعل قابل مستور نگه داشته شدن است و صاحب فعل آن را مستور نگه مي‌دارد و اگر كوشش شود جوانب مستور نگه‌داشته شده افشا شود، این افشاگری تجاوز به حريم خصوصي است.
* مقصود از جوانب مستور نگه داشته شده، جوانبی است كه شخص مايل به اخفاي آن است، نه مكشوف شدن آن؛ به ويژه آن كه با افشای این جوانب صورت فعل انجام گرفته در جامعه عوض گردد و شخصيت فرد لکه‌دار شود.
* در این صورت با وجود اين كه اين فعل در ظرف جامعه رخ مي‌دهد، باید آن را جزو حريم خصوصي به‌حساب آورد؛ اگرچه وقتي فعل در ظرف جامعه رخ مي‌دهد، به‌معناي آن است كه به‌صورت مكشوف در حال انجام است ولی طبعا پوشيده داشتن نسبت به جوانب و ابعادي از آن است.
* در كنار اين دو، افعالي وجود دارد كه به‌تنهايي مربوط به خود شخص نيست، بلكه مربوط به او و اطرافيان اوست كه مصداق بارز آن خانواده اوست. اگر محيط خانوادگي را امري بين وضعيت فردي محض و اجتماعي محض بگيريم، مي‌توان از آن به حالت نيمه‌اجتماعي تعبير كرد.
* اين وضعيت يا افعال مربوط به فضاي خانوادگي دو صورت دارد، يك‌بار در محيط خانواده استقرار دارد. طبعاً محيط خانواده ظرف اجتماعي به‌معناي مكشوف براي افراد جامعه نيست. ورود به اين وضعيت خانوادگي در صورتي كه از سوي فرد پوشيده نگه داشته شده باشد، نوعي تجاوز به حريم خصوصي است. گاهي نیز اين وضعيت خانوادگي مثل فعل فرد در ظرف جامعه رخ مي‌دهد.
* هر امر پوشيده نگه داشته شده‌اي به‌صورت نوعي حاكي از علاقه شخص به مستور بودن آن است؛ چه آن كه پوشیده داشتن آن يك امر عقلايي و عرفي است، به‌همین دلیل نباید به دنبال احراز میل شخص او به اخفاء آن بود. با این بیان، معياري براي حريم خصوصي پيدا می‌شود و آن این که، نفس رصد كردن و رفتن به سمت امور نامكشوف، تجاوز به حريم خصوصي تلقي می‌شود؛ چون فرد را در معرض مسائلي قرار می‌دهد كه مستور نگه داشتن آن براي صاحب حریم، مطلوب و مورد درخواست و علاقه او است.
* اصولاً مكشوف شدن امور مربوط به حريم خصوصي براي عده‌ای نمی‌تواند مجوز تجاوز به اين حريم باشد؛ چون اين تجاوز شما را از یک وضعیتی مطلع می‌کند كه فرد خواهان مستور نگه‌داشتن آن است و طبعاً اگر هم براي عده‌ای مكشوف شده باشد، وی خواهان آن است كه دامنه اين انكشاف بيشتر نشود. از این رو در اینجا تجاوز به حريم خصوصي صدق می‌كند.
* حريم خصوصي مطلق به معنای امر نامكشوف شده به صورت کامل است؛ يعني كاملاً خصوصي است؛ به‌عبارتی وضعيت عينيت یافته آن خصوصي محض است. اگر این امر کاملا خصوصی براي عده‌ای مكشوف شد، از حالت خصوصي بودن خارج می شود؛ ولي براي شما که به سمت آن می‌‌رويد، همچنان حريم خصوصي است؛ چون معيار خصوصي بودن نسبت به شما صادق است. در این صورت حريم خصوصي نسبي به حساب آید.
* در هر حال كوشش براي دستيابي به امور داخل در حريم خصوصي، تجاوز به این حریم است؛ چه برای برخی افراد انکشاف پیدا کرده یا نکرده باشد. حرمت تجاوز به حريم خصوصي براساس ادله خاص خود ثابت است و به‌هیچ وجه نمی‌توان از آن عبور کرد.
