تخفیف در بازار نفت تا کی ادامه دارد؟
در زمانی که قیمت هر بشکه نفت ایران 110 دلار بود به مشتریان تخفیفی داده نشد اما اکنون با کاهش شدید قیمت نفت، این تخفیف با هدف به دست آوردن سهم سابق ایران از بازار نفت، به خریداران ارائه می‌شود.
نزدیک به سه ماه است که شاهد کاهش شدید قیمت جهانی نفت هستیم به طوریکه قیمت سبد نفتی اوپک از 115 دلار به 85 دلار رسیده است.
هم اکنون در میان اعضای اوپک دو دستگی ایجاد شده زیرا برخی موافق تشکیل جلسه فوری و اضطراری هستند و برخی دیگر نیز از جمله ایران و عربستان در این آشفته بازار قیمت نفت حاضر به ارائه تخفیف شده اند تا بتوانند نفت بیشتری را در بازار جهانی عرضه کنند.
فارغ از این دو دستگی، در این گزارش به این موضوع خواهیم پرداخت که آیا ایران که هم اکنون در شرایط تحریم عمومی اتحادیه اروپا و آمریکا بسر می برد و در فروش نفت خود مشکل دارد آیا حق ارائه تخفیف در قیمت نفت خود را دارد؟ ویا آیا می تواند با ارائه تخفیف در قیمت نفت خود، بازار از دست رفته خود را بدست آورد؟
* خبر بد برای اقتصاد ایران فروش نفت با تخفیف است
جاستین دارگین کارشناس مسائل انرژی خاورمیانه از دانشگاه آکسفورد در گفت‌وگو با رسانه های خارجی می‌گوید: سقوط قیمت نفت تاثیر منفی زیادی روی اقتصاد ایران و استراتژیهای انرژی این کشور خواهد داشت؛ به طوری که تاثیر کاهش اخیر قیمت نفت روی اقتصاد ایران احتمالا بیشتر از تاثیر تحریمهای غرب طی چند سال گذشته خواهد بود.
وی خاطرنشان می کند،حسن روحانی رییس جمهور ایران با وعده لغو تحریمهای غرب و ارتقای سطح زندگی مردم ایران به ریاست جمهوری رسیده است اما کاهش بهای جهانی نفت خام در حال وارد کردن عواقب گسترده‌ای روی اقتصاد کلان این کشور است.
این کارشناس انرژی معتقد است بدترین خبر برای اقتصاد ایران این است که مسئولان صنعت نفت این کشور می خواهند نفت خود را در این شرایط با تخفیف به فروش رسانند و این در شرایطی رخ می دهد که بهای نفت بیشتر از سطح مورد نیاز ایران برای متعادل کردن بودجه کاهش یافته است.
*دیپلماسی برای بازگشت به بازار نفت بهتر از ارائه تخفیف
غلامحسین حسن تاش آذرماه سال گذشته در گفت‌وگو با یکی از رسانه ها درباره مهمترین مشکلات پیش ایران برای بازگشت به بازار جهانی نفت، اعلام کرده بود بازار نفت در شرایط اشباع به سر می برد و به دلیل بحران اقتصادی حاکم بر منطقه یورو تقاضا برای خرید طلای سیاه در پائین ترین سطح قرار خواهد گرفت.
رئیس اسبق موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی با تاکید بر اینکه هم اکنون تقاضای نفت توسط کشورهای نوظهور اقتصادی جهان همچون هند، برزیل، چین و برخی از کشورهای آسیایی هم متاثر از بحران اقتصادی امریکا و اروپا در سطوح پائینی قرار دارد، تصریح می کند بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در سال 2014 میلادی (سال جاری) تنها عرضه نفت توسط کشورهای غیر اوپک حدود 1.7 میلیون بشکه افزایش می یابد و در صورت افزایش تولید نفت لیبی و نیجریه و اجرای طرح‌های جدید افزایش تولید نفت عراق، وضعیت برای بازگشت ایران به بازار نفت مشکل تر هم خواهد شد.
این کارشناس برجسته انرژی اعلام کرده بود قطعا ارزان فروشی نفت موفق نخواهد بود و شرکت ملی نفت ایران باید از ظرفیت اوپک برای بازگشت به بازار نفت استفاده کند به این مفهوم که ایران با ابزار دیپلماسی باید در بین اعضای اوپک برای رعایت سهمیه‌ها و کنترل عرضه اعضا اقدام کند.
* تخفیف تا کی ادامه دارد؟
جواد یارجانی رئیس اسبق امور اوپک معتقد است شرایط فعلی برای فروش نفت قطعا از شرایط جنگ تحمیلی بدتر نیست که حتی یک روز هم صادرات نفت ایران متوقف نشد بنابراین سیاست های وزارت نفت باید به گونه ای باشد که این پیام را بدهیم که دنیا از نفت ایران نباید بی نیاز شود.
این دیپلمات اسبق وزارت نفت با تاکید بر اینکه در طول چند سال گذشته بخشی از پالایشگاه‌های جهان نفت سایر کشورها را جایگزین نفت ایران کرده اند،می گوید با این وجود شرکت ملی نفت ایران باید تاکتیک‌ها و روش‌های جدید و مبتکرانه ای را برای افزایش صادرات نفت در دستور کار قرار دهد.
یارجانی درباره احتمال ارزان فروشی نفت برای تصاحب بازارهای از دست رفته هم توضیح داده است ارزان فروشی نفت قطعا روش مناسبی نیست زیرا این سوال هموراه مطرح است آیا زمانی که تحریم‌ها برداشته شود هم باید به فکر ارائه تخفیف باشیم و یا این تخفیف تا کی باید ادامه یابد، به همین دلیل کسانی که صحبت از ارائه تخفیف در فروش نفت می کنند باید به این سوالات پاسخ دهند.
*ایران در قیمت بالای نفت، تخفیف نداد
اقتصاددانان معتقدند معمولا تخفیف در شرایطی داده خواهد شد که قیمت ها بالا باشد تا متقاضیان بتوانند نفت مورد نیاز خود را خریداری کنند اما با نگاهی به گذشته یادآور می شویم هنگامی که قیمت نفت ایران به بیش از 110 دلار در هر بشکه رسیده بود مسئولان صنعت نفت هیچ تخفیفی را برای فروش نفت قائل نشدند و این عدم تخفیف دقیقا در شرایطی رخ می داد که قیمت نفت در بودجه سالانه حدود 85 دلار تعیین شده بود.
مجله اقتصادی میس در سال 2012 در گزارشی تحلیلی نوشت" بارها در مورد این مسئله سوال شده که چرا ایران برای فروش نفت خود در شرایط تحریم تخفیف های قابل توجهی به مشتریانش ارائه نمی کند؟ این موضوع در شرایطی مطرح می شود که بسیاری از مشتریان نفت ایران خود را برای معاف شدن بیشتر از تحریم های آمریکا آماده می کنند. این کشورها قصد دارند آمریکا را راضی کنند تا اجازه دهد با قیمتی پایین تر میزان نفت بیشتری از ایران بخرند."
با توجه به اهمیت فروش نفت برای ایران، بسیاری از تحلیلگران تصور می کردند که تهران برای تشویق مشتریانش به دور زدن تحریم ها و تداوم واردات نفت از این کشور، تخفیف های قابل توجهی را به خریداران نفت خود پیشنهاد خواهد داد ولی هرگز این اتفاق رخ نداد حتی اگر تخفیف دو رقمی نیز از سوی ایران پیشنهاد می شد باز هم با کسری بودجه مواجه نمی شدیم.
نشریه میس در بخش دیگری از گزارش خود منتشر کرد" مذاکره کنندگان ایرانی در شرکت ملی نفت ایران به خوبی می دانند که پیشنهاد ارائه تخفیف همانند یک جاده شیب دار و لغزنده است. اگر آنها ارائه تخفیف های بیشتر را آغاز کنند، مشتریانشان تقاضای قیمت های کمتری را خواهند کرد و این اصلی ترین قاعده حاکم بر رقابت در بازار است."
*قیمت گاز تحت تاثیر کاهش قیمت نفت
همانطور که پیش بینی می‌شد و کارشناسان بین المللی انرژی اعلام کرده بودند قیمت جهانی گاز نیز به دلیل کاهش قیمت جهانی نفت روند نزولی به خود گرفته است به طوری که حمیدرضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اخیرا اعلام کرده است "کاهش قیمت نفت بر روی قیمت گاز صادراتی نیز تاثیر داشته است."
پیش از اعلام این خبر از سوی معاون وزیر نفت سید محمدعلی خطیبی در گفت‌وگو با فارس تصریح کرده بود به دلیل آنکه قیمت گاز صادراتی تابعی از قیمت نفت خام است بنابراین باید شاهد کاهش قیمت گاز نیز در بازار انرژی باشیم.
بنابراین مسئولان صنعت نفت ایران علاوه بر چاره اندیشی در خصوص جبران کسری بودجه به دلیل کاهش قیمت نفت باید به دنبال چاره اندیشی در خصوص افزایش قیمت گاز طبیعی باشند ولی به نظر می رسد با رویه ای که وزارت نفت در پیش گرفته احتمالا برای افزایش مشتری گاز خود نیز به ارائه تخفیف روی خواهد آورد.
منبع: فارس
