صراط: در حالی که امروز در کشورهای غربی برای حفظ محیط زیست و بقای گونه‌های مختلف پرندگان، خزندگان و انواع حیوانات و جانداران، ادارات و سازمانهای خاصی تلاش می‌کنند تا از انقراض نسل غزال و عقاب و یوزپلنگ و گوزن و... جلوگیری کنند و بخشی از بودجه خود را به حمایت از حیوانات اختصاص می‌دهند، چطور می‌توانیم قبول کنیم در کشور ما برای بقای نسل بشر و نژاد ایرانی کاری انجام نشود و با روشهای مختلف پیشگیری از بارداری، برای جلوگیری از افزایش جمعیت تیشه به ریشه خودمان بزنیم؟
و چطور می‌توانیم بپذیریم «ایرانی» که بزرگانی همچون ابوعلی سینا، رازی، جرجانی و... دارد و نخبه‌ها و دانشمندان کنونی‌اش در زمره برترین دانشمندان دنیا قرار دارند با ناباروری افراطی رفته رفته به حیات خود پایان دهد؟ آیا رشد منفی جمعیت در کشور سرانجامی جز این دارد؟
البته افراط و تفریط در هر کاری ناپسند است و پیامدهایی به دنبال دارد اما در شرایط کنونی و رشد جمعیت زیر حد جایگزینی (حد جایگزینی بالای 1/2 درصد است)، باروری سالم یکی از راهکارهایی است که می‌تواند روشی مدبرانه برای برخورد با پیامدهای کاهش نرخ قیمت و تهدید نسل در کشور باشد.
برای آشنایی بیشتر با چالشهای کاهش نرخ باروری در کشور گفت و گویی را با دکتر محمد اسماعیل مطلق مدیرکل اداره سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پایان برگزاری همایش سه روزه «آموزش و مشاوره در سلامت باروری» بخوانید.
عوامل مؤثر در کاهش نرخ باروری
دکتر مطلق مهمترین عوامل مؤثر در کاهش جمعیت را برشمرده، می‌گوید: یکی از عوامل مؤثر در کاهش باروری افزایش سن ازدواج و تأخیر در فرزندآوری است، زیرا میانگین سن ازدواج در کشور در مردان 27 و در زنان 24 سال است و فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند بالای 5/3 سال می‌باشد (که در کل کشورهای منطقه این عدد زیر 5/3 است) و فاصله فرزند اول تا دوم بیشتر از 5/5 سال است و فرزند دوم تا سوم نیز بالای 5 سال می‌باشد که چالشی قابل تأمل است.
وی با اشاره به اینکه امروز سن مسؤولیت پذیری در جامعه بالا رفته و دختر یا پسر 30 ساله هنوز انتظار دارد کارهایش را پدر و مادرش انجام دهند، خاطرنشان می‌کند: نحوه فرزندآوری، هزینه های بالای بچه‌داری، مشکلات پرورش کودک با شرایط کنونی و الگوهای اشتباهی که در اختیار جوانان قرار گرفته سبب شده با کمترین آسیب زوجهای جوان دچار مشکل شوند و والدین آنها نیز با مشکلات فراوان روبه رو شوند.
در حقیقت ما به جای مسؤولیت پذیری، به جوانان مسؤولیت گریزی یاد می‌دهیم که بزرگترین چالش در باروری و تحکیم خانواده است.
11 میلیون جوان در سن ازدواج
مدیرکل اداره سلامت جمعیت وزارت بهداشت با بیان اینکه افزایش سن ازدواج در بعضی استانها به بالای ده سال رسیده است، می‌افزاید: افزایش ده سال سن ازدواج یعنی از دست دادن ده سال زمان بارداری، زیرا زمان خوب باروری بین 18 تا 35 سال است و این در حالی است که در کشور یازده میلیون دختر و پسر در سنین ازدواج داریم که سن باروری خود را از دست می‌دهند، چون ازدواجشان به تأخیر افتاده است.
تک فرزندی و مشکلات روانی خانواده
موضوع مهمتر اینکه افزون بر تأخیر در ازدواج (کاهش ازدواج) و فاصله ازدواج تا فرزندآوری (بالای 5/3 سال) با مسأله تک فرزندی نیز روبه رو هستیم و اغلب زوجها فقط یک فرزند به دنیا می‌آورند و این موضوع موجب بروز مشکلات فراوانی می‌شود که امروز گریبانگیر خانواده‌هاست. زیرا با تحقیقاتی که در دنیا شده بیماری‌های روانی اجتماعی بخصوص افسردگی و اختلالات روانی در خانواده‌های «تک فرزند» بیشتر است.
افزایش طلاق
دکتر مطلق «افزایش طلاق» را یکی دیگر از چالشها می‌داند و می‌گوید: چالش بعدی ما «طلاق» است و افزون بر اینکه زوجین با تأخیر ازدواج می‌کنند، دوام ازدواج آنها نیز کم است و بر اساس آمارهای موجود در سال 91 حدود 16 طلاق در هر ساعت به ثبت رسیده که این رقم در سال 92 از 16 به 18 افزایش یافته است و هم اکنون به ازای هر 5 ازدواج یک طلاق رخ می‌دهد. و متأسفانه 50 درصد طلاقها مربوط به سال اول زندگی است و به خاطر مسؤولیت ناپذیری، انتخاب نادرست و ناتوانی در ادامه مناسب زندگی بیش از 50 درصد طلاقها در بهترین روزهای زندگی مشترک جوانان (سال اول) رخ می‌دهد که آسیب جدی به خانواده‌های جوان وارد می‌کند و به باروری نیز آسیب می‌زند.
کاهش ازدواج
وی با اشاره به کاهش آمار ازدواج در کشور خاطرنشان می‌کند: بر اساس آخرین آمار در سال 91 حدود 820 هزار ازدواج صورت گرفته و در سال 92 این شمار به 700 هزار ازدواج کاهش یافته است که جای تأمل دارد.
این مقام ارشد در وزارت بهداشت به یکی دیگر از عواملی که از میزان باروری کلی می‌کاهد اشاره و یادآوری می‌کند: متأسفانه اعتیاد نیز در بحث باروری مؤثر است و یکی از عواملی که سبب کاهش میزان باروری شده اعتیاد می‌باشد، زیرا 35 درصد معتادان بالای 35 سال دارند و این گروه در آستانه ازدواج هستند، ولی یکی از علت‌های طلاق و ازدواج نکردن آنها اعتیاد است.
سقوط آزاد
مدیرکل جمعیت و سلامت وزارت بهداشت با اشاره به نرخ باروری در سالهای گذشته می‌گوید: در سال 68 نرخ رشد جمعیت در کشور 4/6 درصد بود که قرار شد با اصلاح سیاستها به 4 درصد برسد، اما با اینکه در سال 71 با اقدامهای انجام شده به عدد مورد نظر رسیدیم، اکنون نرخ باروری در کشور به 7/1 درصد رسیده است که در کشورهای آسیایی بیشترین سرعت کاهش رشد را داشته و با این سقوط آزاد در بین کشورهای اروپایی نیز رکورد آورده‌ایم. این در حالی است که رتبه فرزندآوری در کشورهای برزیل، فرانسه، انگلستان و آمریکا بالاتر است.
جمعیت فوق سالمند
وی با بیان این که 7 تا 8 درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند، می‌گوید: خوشبختانه با افزایش شاخص‌ها و بهبود وضعیت بهداشتی، هم اکنون حدود 8 درصد جامعه ما سالمند هستند که در صورت ادامه این وضعیت و نرخ باروری زیر 1/2 بزودی با یک جامعه فوق سالمند روبه رو خواهیم شد.
از طرفی به خاطر نیازهای سالمندان و مشکل تک فرزند بودن و ناتوانی در نگهداری والدین که از وظایف فرزندان است و در قرآن کریم بر آن تأکید شده، بیشتر سالمندان را به «خانه سالمندان» سپرده و در این خصوص نیز با مشکلات دیگری روبه رو خواهیم شد.
اهداف و سیاستهای جمعیتی
وی در پاسخ به این پرسشی مبنی بر اینکه سیاستهای اداره جمعیت و سلامت برای مقابله با این مشکل چیست، خاطرنشان می‌کند: اداره باروری سالم رویکرد جدید خود را با توجه به سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری طراحی و به تمامی دانشگاه‌ها ابلاغ کرده تا میزان باروری کلی را در استانها به بالای حد جایگزینی برسانند.
در این راستا از مشارکت مردم نیز استفاده خواهیم کرد و با آموزش 172 هزار رابط بهداشتی در سراسر کشور به خانواده‌ها باروری سالم را آموزش خواهیم داد تا بتوانیم از رشد منفی جمعیت در کشور که بسیار خطرناک است و ما را فاقد نیروی مولد خواهد کرد، جلوگیری کنیم.
دکتر مطلق با اشاره به نقش مهم رسانه‌ها در ارتقای آگاهی جامعه ادامه می‌دهد: با توجه به چالشهای موجود بهترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که از رسانه‌ها بخواهیم آموزش صحیح را به جامعه بدهند تا با «باروری سالم» بتوانیم این مشکل ملی را حل کنیم و از رشد منفی جمعیت و پیامدهای آن در کشور جلوگیری نماییم.
و چطور می‌توانیم بپذیریم «ایرانی» که بزرگانی همچون ابوعلی سینا، رازی، جرجانی و... دارد و نخبه‌ها و دانشمندان کنونی‌اش در زمره برترین دانشمندان دنیا قرار دارند با ناباروری افراطی رفته رفته به حیات خود پایان دهد؟ آیا رشد منفی جمعیت در کشور سرانجامی جز این دارد؟
البته افراط و تفریط در هر کاری ناپسند است و پیامدهایی به دنبال دارد اما در شرایط کنونی و رشد جمعیت زیر حد جایگزینی (حد جایگزینی بالای 1/2 درصد است)، باروری سالم یکی از راهکارهایی است که می‌تواند روشی مدبرانه برای برخورد با پیامدهای کاهش نرخ قیمت و تهدید نسل در کشور باشد.
برای آشنایی بیشتر با چالشهای کاهش نرخ باروری در کشور گفت و گویی را با دکتر محمد اسماعیل مطلق مدیرکل اداره سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پایان برگزاری همایش سه روزه «آموزش و مشاوره در سلامت باروری» بخوانید.
عوامل مؤثر در کاهش نرخ باروری
دکتر مطلق مهمترین عوامل مؤثر در کاهش جمعیت را برشمرده، می‌گوید: یکی از عوامل مؤثر در کاهش باروری افزایش سن ازدواج و تأخیر در فرزندآوری است، زیرا میانگین سن ازدواج در کشور در مردان 27 و در زنان 24 سال است و فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند بالای 5/3 سال می‌باشد (که در کل کشورهای منطقه این عدد زیر 5/3 است) و فاصله فرزند اول تا دوم بیشتر از 5/5 سال است و فرزند دوم تا سوم نیز بالای 5 سال می‌باشد که چالشی قابل تأمل است.
وی با اشاره به اینکه امروز سن مسؤولیت پذیری در جامعه بالا رفته و دختر یا پسر 30 ساله هنوز انتظار دارد کارهایش را پدر و مادرش انجام دهند، خاطرنشان می‌کند: نحوه فرزندآوری، هزینه های بالای بچه‌داری، مشکلات پرورش کودک با شرایط کنونی و الگوهای اشتباهی که در اختیار جوانان قرار گرفته سبب شده با کمترین آسیب زوجهای جوان دچار مشکل شوند و والدین آنها نیز با مشکلات فراوان روبه رو شوند.
در حقیقت ما به جای مسؤولیت پذیری، به جوانان مسؤولیت گریزی یاد می‌دهیم که بزرگترین چالش در باروری و تحکیم خانواده است.
11 میلیون جوان در سن ازدواج
مدیرکل اداره سلامت جمعیت وزارت بهداشت با بیان اینکه افزایش سن ازدواج در بعضی استانها به بالای ده سال رسیده است، می‌افزاید: افزایش ده سال سن ازدواج یعنی از دست دادن ده سال زمان بارداری، زیرا زمان خوب باروری بین 18 تا 35 سال است و این در حالی است که در کشور یازده میلیون دختر و پسر در سنین ازدواج داریم که سن باروری خود را از دست می‌دهند، چون ازدواجشان به تأخیر افتاده است.
تک فرزندی و مشکلات روانی خانواده
موضوع مهمتر اینکه افزون بر تأخیر در ازدواج (کاهش ازدواج) و فاصله ازدواج تا فرزندآوری (بالای 5/3 سال) با مسأله تک فرزندی نیز روبه رو هستیم و اغلب زوجها فقط یک فرزند به دنیا می‌آورند و این موضوع موجب بروز مشکلات فراوانی می‌شود که امروز گریبانگیر خانواده‌هاست. زیرا با تحقیقاتی که در دنیا شده بیماری‌های روانی اجتماعی بخصوص افسردگی و اختلالات روانی در خانواده‌های «تک فرزند» بیشتر است.
افزایش طلاق
دکتر مطلق «افزایش طلاق» را یکی دیگر از چالشها می‌داند و می‌گوید: چالش بعدی ما «طلاق» است و افزون بر اینکه زوجین با تأخیر ازدواج می‌کنند، دوام ازدواج آنها نیز کم است و بر اساس آمارهای موجود در سال 91 حدود 16 طلاق در هر ساعت به ثبت رسیده که این رقم در سال 92 از 16 به 18 افزایش یافته است و هم اکنون به ازای هر 5 ازدواج یک طلاق رخ می‌دهد. و متأسفانه 50 درصد طلاقها مربوط به سال اول زندگی است و به خاطر مسؤولیت ناپذیری، انتخاب نادرست و ناتوانی در ادامه مناسب زندگی بیش از 50 درصد طلاقها در بهترین روزهای زندگی مشترک جوانان (سال اول) رخ می‌دهد که آسیب جدی به خانواده‌های جوان وارد می‌کند و به باروری نیز آسیب می‌زند.
کاهش ازدواج
وی با اشاره به کاهش آمار ازدواج در کشور خاطرنشان می‌کند: بر اساس آخرین آمار در سال 91 حدود 820 هزار ازدواج صورت گرفته و در سال 92 این شمار به 700 هزار ازدواج کاهش یافته است که جای تأمل دارد.
این مقام ارشد در وزارت بهداشت به یکی دیگر از عواملی که از میزان باروری کلی می‌کاهد اشاره و یادآوری می‌کند: متأسفانه اعتیاد نیز در بحث باروری مؤثر است و یکی از عواملی که سبب کاهش میزان باروری شده اعتیاد می‌باشد، زیرا 35 درصد معتادان بالای 35 سال دارند و این گروه در آستانه ازدواج هستند، ولی یکی از علت‌های طلاق و ازدواج نکردن آنها اعتیاد است.
سقوط آزاد
مدیرکل جمعیت و سلامت وزارت بهداشت با اشاره به نرخ باروری در سالهای گذشته می‌گوید: در سال 68 نرخ رشد جمعیت در کشور 4/6 درصد بود که قرار شد با اصلاح سیاستها به 4 درصد برسد، اما با اینکه در سال 71 با اقدامهای انجام شده به عدد مورد نظر رسیدیم، اکنون نرخ باروری در کشور به 7/1 درصد رسیده است که در کشورهای آسیایی بیشترین سرعت کاهش رشد را داشته و با این سقوط آزاد در بین کشورهای اروپایی نیز رکورد آورده‌ایم. این در حالی است که رتبه فرزندآوری در کشورهای برزیل، فرانسه، انگلستان و آمریکا بالاتر است.
جمعیت فوق سالمند
وی با بیان این که 7 تا 8 درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند، می‌گوید: خوشبختانه با افزایش شاخص‌ها و بهبود وضعیت بهداشتی، هم اکنون حدود 8 درصد جامعه ما سالمند هستند که در صورت ادامه این وضعیت و نرخ باروری زیر 1/2 بزودی با یک جامعه فوق سالمند روبه رو خواهیم شد.
از طرفی به خاطر نیازهای سالمندان و مشکل تک فرزند بودن و ناتوانی در نگهداری والدین که از وظایف فرزندان است و در قرآن کریم بر آن تأکید شده، بیشتر سالمندان را به «خانه سالمندان» سپرده و در این خصوص نیز با مشکلات دیگری روبه رو خواهیم شد.
اهداف و سیاستهای جمعیتی
وی در پاسخ به این پرسشی مبنی بر اینکه سیاستهای اداره جمعیت و سلامت برای مقابله با این مشکل چیست، خاطرنشان می‌کند: اداره باروری سالم رویکرد جدید خود را با توجه به سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری طراحی و به تمامی دانشگاه‌ها ابلاغ کرده تا میزان باروری کلی را در استانها به بالای حد جایگزینی برسانند.
در این راستا از مشارکت مردم نیز استفاده خواهیم کرد و با آموزش 172 هزار رابط بهداشتی در سراسر کشور به خانواده‌ها باروری سالم را آموزش خواهیم داد تا بتوانیم از رشد منفی جمعیت در کشور که بسیار خطرناک است و ما را فاقد نیروی مولد خواهد کرد، جلوگیری کنیم.
دکتر مطلق با اشاره به نقش مهم رسانه‌ها در ارتقای آگاهی جامعه ادامه می‌دهد: با توجه به چالشهای موجود بهترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که از رسانه‌ها بخواهیم آموزش صحیح را به جامعه بدهند تا با «باروری سالم» بتوانیم این مشکل ملی را حل کنیم و از رشد منفی جمعیت و پیامدهای آن در کشور جلوگیری نماییم.
