90 درصد رشد مغزی انسان‌ها، تا شش سالگی آنها شکل می‌گیرد. بنابراین اگر رشد مغزی کودکی در این سنین تکامل نیابد، او تا آخر عمر، با ذهنی تکامل نیافته زندگی خواهد کرد.
این عقب‌ماندگی ذهنی، نه فقط زندگی شخصی او که کل جامعه را متأثر خواهد کرد؛ از زندگی خانوادگی و زناشویی و تربیت فرزندان گرفته تا آسیب‌های اقتصادی و بزه‌های اجتماعی.
علت این عقب‌ماندگی و رشد ناکامل مغزی نیز بسیار ساده است: "سوء تغذیه".
یک خبر بد
خبر بد - و واقعاً بد - این است که حدود 800 هزار کودک زیر شش سال ایرانی از سوء تغذیه رنج می‌برند که حدود یک چهارم کل کودکان ایرانی در این سن هستند.
برآوردها حاکی از آن است که نیمی از این تعداد، بر اثر عواملی مانند بیماری و فقر فرهنگی درگیر سوء تغذیه‌اند و نیمی دیگر از این کودکان زیر شش سال، فقط و فقط به این خاطر دچار سوء تغذیه و رشد ناکامل مغزی هستند که در خانواده‌های تهیدست به دنیا آمده‌اند.
روزها و ماه‌ها و سال‌های این کودکان در شرایطی سپری می‌شود که نرسیدن مواد غذایی لازم به وجود کودکانه‌شان، آنها را محکوم می‌کند که عمری را با مغزهایی تکامل‌نیافته به سر کنند.
این کودکان چگونه شناسایی می‌شوند؟
وزارت بهداشت، در تمام مناطق کشور شبکه بهداشتی گسترده‌ای دارد که همه روستاها را تحت پوشش خود قرار می‌دهد. هر کودکی بعد از تولد، تحت پایش سلامتی قرار می‌گیرد و رشد قد و وزن و نیز واکسن‌های او در کارت پایش رشد ثبت می‌شود.
کارشناسان بهداشت در سراسر کشور به ویژه در مناطق روستایی و محروم متوجه شده‌اند که تعداد قابل توجهی از کودکان، رشد متناسب با سنشان را ندارند. بررسی‌ها نشان داد که بسیاری از این کودکان زیر شش سال در خانواده‌های مستمندی زندگی می‌کنند که قادر به رفع نیازهای غذایی کودکانشان نیستند.
این وضعیت باعث شد که سازمان ملل، ایران را در زمره کشورهایی بداند که دارای شیوع بالای سوء تغذیه در میان کودکان زیر شش سال هستند.
در سال‌های گذشته، طرحی برای رفع سوء تغذیه کودکان زیر شش سال در کشور اجرا شده است که طی آن، تنها 85 هزار کودک تحت پوشش قرار گرفتند. با این حال، گزارش بعدی سازمان ملل حاکی از بهبود نسبی در کشور و قرار گرفتن ایران در میان کشورهای با شیوع متوسط سوء تغذیه بود.
در این طرح، کارشناسان و پزشکان وزارت بهداشت کودکان درگیر سوء تغذیه را شناسایی و به کمیته امداد معرفی می‌کنند. کمیته امداد نیز بعد از بررسی وضعیت مالی خانواده‌ها، به سرپرستان این کودکان، کارت بانکی ویژه و کُدداری می‌دهد که صرفاً برای خرید در فروشگاه‌های مواد غذایی محل اقامت تعریف شده‌اند. شبکه بانکی نیز در این پروژه دخیل است.
تا سال گذشته این رقم، ماهانه 60 هزار تومان بود ولی امسال قرار است به 70 هزار تومان برسد.
بعد از ارائه این کارت بانکی، هم به مادر کودک درباره نحوه تغذیه فرزندش آموزش داده می‌شود و هم مجدداً پایش رشد کودکان در خانه‌های بهداشت ادامه می‌یابد تا مشخص شود که واقعاً کارت خرید برای تغذیه فرزند به کار رفته است. نمودارهای رشد، نشان دهنده وضعیت تغذیه کودک و تفاوت آن با دوره قبل از کارت تغذیه است.
صدها هزار کودک باقی مانده‌اند!
همان طور که گفته شد، از میان 400 هزار کودک فقیر که دچار سوء تغذیه هستند، تنها 85 درصد تحت پوشش‌اند. منابع مالی موجود نیز اجازه نمی‌دهد بقیه کودکان تحت پوشش قرار بگیرند و این در حالی است که آنها هر روز بزرگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شوند و تنها فرصت تمام زندگی‌شان برای تکامل مغزی که تا شش سالگی است، از دست می‌رود؛ زمان علیه آنهاست.
به علاوه باید درباره 400 هزار کودکی دیگر که نه به خاطر فقر مالی که عمدتاً به دلیل ناآگاهی خانواده‌ها، درگیر سوء تغذیه هستند، فکری شود و آموزش‌های گسترده‌ای از طریق سیستم آموزشی، رسانه‌ها و شبکه بهداشت ارائه شود تا زندگی این کودکان معصوم نجات یابد.
چقدر پول لازم است؟
برای رفع سوء تغذیه هر کودک در طول یک سال، فقط 840 هزار تومان نیاز است. با ضرب این رقم در عدد 400 هزار، به عدد 336 میلیارد تومان می‌رسیم. یعنی کافی است روزانه 920 میلیون تومان خرج شود تا 400 هزار کودک زیر شش سال از سوء تغذیه و عدم رشد مغزی نجات یابند و متعاقب آن، جامعه آینده، از آثار منفی جمعیتی با ذهن‌های عقب‌مانده، رها شود.
کودکان فقیر ایران دچار سوء تغذیه‌اند. آینده ایران در خطر است. کسی متوجه این فاجعه هست؟!
