رئیس سازمان حج و زیارت به حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام اشاره کرد و گفت: نخستین حادثه‌ای که در مکه به وجود آمد حادثه جرثقیل بود که 11 نفر از حجاج رابه دلیل سهل‌انگاری شرکت پیمانکار مربوط به جرثقیل از دست دادیم. این جرثقیل بزرگترین جرثقیل موجود در مسجد الحرام بود که ماشین‌های چند ده تنی را برای انجام عملیات اجرایی بلند می‌کرد ظاهرا ماموریت جرثقیل تمام شده بود و پی آن را سبک کرده بودند که متاسفانه با به وجود آمدن طوفان، سقوط کرد و این حادثه را به وجود آورد.
اوحدی در ادامه به فاجعه منا اشاره کرد و گفت: در روز عید قربان زائران همه کشورهای دنیا بعد از حضور در محشرالحرام به سمت منا می‌روند تا رمی جمرات را انجام دهم و روز دهم شلوغترین روز رمی جمرات است به طوریکه براساس آمار ارائه شده از سوی سعودی‌ها حدود دو میلیون جمعیت به سمت رمی جمرات می‌روند. پس از روز دهم روز دوازدهم شلوغترین روز برای رمی جمرات محسوب می‌شود.
وی یادآور شد در جلسه‌ای که با مسئولان وزارت حج عربستان داشتیم دو مسیر برای زائران ما به منظور انجام رمی جمره مشخص شد مسیر منا تا جمرات حدود 3 کیلومتر است که این 3 کیلومتر چندین مسیر دارد. جمرات سه طبقه دارد که حجاج ما به دلیل احکام شرعی در طبقه همکف قرار می‌گیرند لذا باید در مسیری قرار می‌گرفتند که به طبقه همکف منتهی می شود.
وی افزود: دو مسیر سوق‌العرب و جوهره برای زائران ایرانی از منا تا رمی جمره تعیین شد و براساس جلسه‌ای که پیشتر با مسئولان وزارت حج عربستان داشتیم مقرر شد مسیر برگشت زائران ایرانی از مسیر کنار طریق ملک فیصل انجام شود.
اوحدی ادامه داد: زائران ما برای ورود به مسیر سوق‌العرب و جوهره سه مسیر پیش رو داشتند که دو مسیر آن از راه پله و مسیر دیگر از یک مسیر تونل مانند است. مسیری که تونل مانند است مستقیم وارد مدخل ورودی خیابان سوق العرب و جوهره می‌شود اما مسیرهای مربوط به پله‌ها از یک طرف به ضلع شمالی خیابان 204 و از طرف دیگر به روبروی ورودی این خیابان منتهی می‌شود.
وی توضیح داد: زائران ما معمولا به دلیل اینکه یکسری وسایل مانند پتو، ملافه و ساک همراهشان است همواره توصیه می‌کنیم و در حج امسال نیز در جلساتی توصیفی با زائران مدیران و روحانیون تاکید کردیم که هنگام برگشت از مزدلفه به منا، وسایل را داخل چارد بگذارند و بعد از صرف صبحانه به رمیم جمرات بروند و توصیه شده بود ساعت اولیه صبح حرکت نکنند چرا که ممکن است با سایر زائرانی که از مزدلفه به سمت رمی جمرات می‌روند مواجه و موجب ازدحام شود.
وی گفت: امسال جزو سالهای بود که ما خودمان محرم نشدیم چرا که پیش بینی می‌کردیم به دلیل فضای موجود در منطقه، اگر حادثه‌ای پیش بیاید بتوانیم به راحتی ورود کنیم و در لباس احرام نباشیم تا محدود شویم.
وی افزود: صبح روز دهم در منا مستقر بودیم که دوستان از مسیر رمی جمرات تماس گرفته و گفتند که خیابان 204 با مشکل مواجه شده و برخی از کاروانهای ما وارد این خیابان شده است و تعجب ما این بود که چرا زائران ما وارد خیابان 204 شدند.
وی ادامه داد: امسال جزو سالهای بود که در مسیر سوق‌العرب و جوهره 45 نفر از نیروهای امداد خود و به همراه 4 اکیپ مرکز پزشکی حج و زیارت با کاورهای زردرنگ و کلاه‌های مخصوص مشخص مستقر کردیم. در آخرین جلسه‌ای که وزارت حج و امنیت عربستان با نمایندگان کشورهای حاضر در تمتع در هتل کنتینتان جده داشتیم عنوان شد که در مسیر رمی جمره هیچ کشوری اجازه ندارد نوشته و یا پلاکاردی همراه خود داشته باشد بنابر این عوامل امدادی و مرکز پزشکی حج و زیارت فقط با رنگ لباسهایشان مشخص بودند.
وی توضیح داد: با این تفاسیر ما در خیابان 24 که مسیر زائرانمان نبود عوامل امدادی نداشتیم صبح روز دهم آقای گروسی نماینده سازمان صدا و سیما در بعثه رهبری تماس گرفت و گفت شرایط شرایط خوبی نیست. برای ما سوال بود که چرا زائران ایرانی در مسیر خیابان 204 قرار دارند.
اوحدی توضیح داد: پس از پیگیری‌های صورت گرفت مشخص شد هنگامی که زائران ما از پله‌ها پایین می‌آیند با پلیس عربستان مواجه می‌شوند که با زنجیر کردن دست‌هایشان از ورود زائران ما به مسیر سوق‌العرب جلوگیری کرده و آنها را به مسیر 204 هدایت می‌کنند.
وی افزود: در جلسه‌ای با مسئولان سازمان حج و زیارت داشتیم علت این کار پلیس عربستان را سوال کردیم که آنها گفتند این مسیر به عنوان یک خیابان جدید باز شده بود و استنباطشان این بود که خیابان 204 مسیر خلوتی است و ترافیک سایر خیابانها را کم می‌کند.
اوحدی به اشکالات موجود در مسیر 204 اشاره کرد و گفت: مسیرهای سوق‌العرب و جوهره مسیرهای استانداردی هستند که در اطراف آن پنکه‌های بسیار قوی وجود دارد و این پنکه‌ها زائران را در طول مسیر خنک می‌کند. برای زائران ما خیابانهای سوق‌العر و جوهره تعیین شده بود و به همین خاطر امکانات امدادی ما آنجا مستقر بودند و حتی امکانات درمانگاهی عربستان نیز در مسیرهای سوق‌العرب و جوهره بیشتر است. همچنین دوربین‌های اصلی کنترل کننده ترافیک در مسیرهای سوق‌العرب و جوهره قرار داشتند و این در حالی بود که مسیر 204 هیچ گونه این امکانات نداشت مهمترین نکته اینکه در دو طرف مسیر 204 بهدلیل وجود چادرهای آفریقایی ومراکشی کاملا مسدود است و علاوه بر آن نرده‌های به ارتفاع 3 متر در سرتاسر این خیابان کشیده شده به طوری که هیچ میانبری وجود ندارد.
وی افزود: زائران ما با اعتماد به تمهیدات پلیس عربستان به مسیر دیگری غیر از مسیری که خود عربستانی‌ها از پیش تعیین کرده بودند وارد شدند و متاسفانه زائران کشورهای دیگر نیز به دلیل اینکه چادرهایشان در دو طرف خیابان 204 بود بعد از رمی جمره به جای اینکه از خیابان 223 بروند مسیری که رفته بودند را بازگشتند و همین بازگشت موجب تقابل جمعیت در مسیر رفت و برگشت شده بود.
رئیس سازمان حج و زیارت گفت: متاسفانه آنچه مشهود بود نیروهای آموزش ندیده و ناکارآمد عربستانی بود که اکثرا نیز از سیستم پیشاهنگی بودند و برای اینکه تقابل جمعیت زیاد نشود انتهای خیابان 204 را که وارد سوق‌العرب می‌شد بسته بودند در حالی با ورودی خیابان 204 به منظور جلوگیری ازورود جمعیت هماهنگی نداشتند و این مسئله باعث افزایش تلفات شد. یکی از انتقادات جدی همین بود که هیچگونه هماهنگی بین نیروهای عربستانی وجود نداشت و جالب اینکه در خیابان 204 دوربین نداشتند تا بتوانند خیابان را ببینند.
اوحدی ادامه داد: متاسفانه که تقابل جمعیت ایجاد می‌شود از چادرهای اطراف که مربوط به زائران کشورهای دیگر بود آب و غذا به سمت زائران داخل خیابان پرتاب می‌شود و همین مسئله باعث هجوم زائران آفریقایی و فشرده شدن بیشتر جمعیت می‌شود. به طوریکه متاسفانه بسیاری از زائران در شرایط ایستاده و در گرمای 50 درجه جان خود را از دست دادند.
وی با بیان اینکه عربستان سعودی آمار کشته شدن فاجعه منا را 7400 نفر اعلام کرد است، گفت: متاسفانه آمار تلفات در روزهای آینده به 8 هزار نفر خواهد رسید.
اوحدی با بیان اینکه دولت عربستان 5 هزار نفر از جانباختگان را در مقبره شهدا و 900 نفر را در شرق عرفات دفن کرده است گفت: از جمله انتقاداتی که مطرح کردیم آشفتگی مدیریت عربستانی‌ها در همان لحظات اول حادثه بود. جمهوری اسلامی ایران در همان لحظات اولیه وقوع فاجعه تیمی را با امکانات لازم وارد میدان کرد و از همین طریق حدود 500 نفر از زائران که 100 نفر از آنها زائران ایرانی بودند نجات یافتند.
رئیس سازمان حج و زیارت با اشاره به دستگیری معاون این سازمان از سوی نیروهای عربستانی گفت: ساعت 4 بعد از ظهر روز حادثه آقای محمدی (معاون سازمان حج و زیارت) که برای کمک به میان جمعیت رفته بود و با گوشی همراه خود از زائران ایرانی جانباخته عکس می‌گرفت دستگیر شد و تا به امروز نیز تلفن همراه وی و عکس‌های گرفته شده پس داده نشده است و خود وی نیز ساعات بازداشت بودند.
وی گفت: روز بعد از حادثه ستاد بحران که شامل 8 کمیته بود در منا تشکیل شد و هنوز عمق فاجعه برای ما مشخص نشد. اما عمق فاجعه به حدی بود که مجروحان حادثه را به ریاض، جده، طائف، و بیمارستانهای منا و عرفات منتقل کردند.
اوحدی افزود: در مدت 4 روز توانستیم 300 مجروح کشورمان را در بیمارستانهای عربستان ساماندهی و تا حد امکان به بیمارستانهای خودمان در عربستان منتقل کنیم.
وی افزود: وقتی وارد سردخانه معیصم شدیم عمق فاجعه را دیدیم. در این سردخانه که حدود هزار نفر ظرفیت داشت 2500 جسد به صورت ناگواری نگهداری می‌شد و بعد از آن 25 تریلی حامل اجساد از جده و طائف و منا وارد معیصم شد. وقتی وزیر بهداشت به عربستان آمد اولین سوالی که پرسید این بود که مگر چنین چیزی ممکن است. وزیر بهداشت همان شب محرم شد و دوشنبه شب جلسه با وزیر بهداشت آقای قشقاوی و رئیس جمعیت هلال احمر داشتیم که به سردخانه معیصم رفتیم، در آنجا وزیر و بهداشت و سایر مسئولان عمق فاجعه را دیدند.
اوحدی تاکید کرد: اگر دولت عربستان در امدادرسانی به مجروحان و جانباختگان فاجعه منا از کشورهای دیگر کمک می‌گرفت به طور قطع عمق فاجعه به اینجا نمی‌رسید. در نهایت جلسه‌ای با حضور وزیر بهداشت، سفیر ایران در عربتستان، آقای قشقاوی و کمیته عالی پیگیری فاجعه منا که از سوی دولت عربستان تشکیل شده بود دشتیم و در این جلسه توافقات خوبی حاصل شد از جمله اینکه قبول کردند هیچ یک از زائران ما را دفن نکنند و اگر هم زائری از زائران ایرانی به اشتباه دفن شود بنا به درخواست خانواده‌هایشان به ایران انتقال یابد.
همچنین در این جلسه مقرر شد تشریفات قانونی انتقال اجساد جانباختگان ایرانی با سرعت بیشتری انجام شود. متاسفانه دولت عربستان روز بعد از این جلسه اعلام کرد که 1500 اجساد را به دلیل نامناسب بودن شرایط دفن کرده که در بین این اجساد جانباختگان ایرانی نیز وجود داشت. البته برخلاف آنچه که گفته می‌شد این اجساد در گورهای دسته‌جمعی دفن شده‌اند، چنین چیزی نبود و دفن اجساد براساس موازین اسلامی و بعد از غسل و کفن کردن و د رقبور جداگانه دفن شدند.
وی توضیح داد: متاسفانه 29 اجساد زائران را در این قبور دفن کردند که اسامی 17 زائر با اسامی قبور مشخص است و اسامی 12 زائر نیز برای ما مشخص شده اما چون برای دولت عربستان مشخص نبوده در بخش خاصی دفن شده‌اند.
وی ادامه داد:در حال حاضر 36 نفر از حجاج ایرانی اطلاع درستی در دست نداریم و عربستان باید پاسخگوی وضعیت این افراد باشد. این افراد نه در بین مجروحین و نه در بین آماری که از سوی مرکز آنفورماتیک عربستان اعلام شده هستند.
رئیس سازمان حج و زیارت در خصوص احتمال دستگیری زائران ایرانی گفت: اولا شرایط آنجا شرایط بسیار تلخی بود و ثانیا دولت عربستان موظفه است هرگونه دستگیری را به کنسولگری ایران اطلاع دهد و تا به این لحظه گزارشی از کنسولگری درباره دستگیری نداریم. این 36 نفر از نگاه ما زائران مفقودی هستند که اطلاع درستی از آنها در دست نیست و دولت عربستان باید پاسخگو باشد و یکی از موضوعات مهم ما مشخص شدن وضعیت این 36 نفر است.
اوحدی افزود: با طرف سعودی توافق شده یک هیئت 5 نفره از پزشکی قانونی ما به عربستان بروند تا کار شناسایی اجساد زائران سرعت بیشتری پیدا کند. علت حضور من در ایران نیز انجام هماهنگی‌های لازم با پزشکی قانونی و پلیس تشخیص هویت بود که طی روزهای گذشته در ارتباط با این مسئله سه جلسه برگزار شد.
وی از پایان یافتن کار DNA بستگان زائران مفقود خبر داد و گفت: گرفتن DNA بستگان زائران مفقود امروز تمام شد و امیدواریم در روزهای آینده با صدور ویزا تیم پزشکی قانونی 5 نفره به عربستان بروند و فرآیند تخصصی شناسایی اجساد تسهیل یابد.
وی تاکید کرد: به محض اینکه کارهای هماهنگی در کشور پایان یابد من نیز عازم عربستان می‌شوم که خوشبختانه بعد از درخواست صدور ویزا در روز گذشته، امروز اعلام کردند ویزای من آماده شده و ظرف روزهای آینده به عربستان می‌روم.
رئیس سازمان حج و زیارت یادآور شد: البته کار تعطیل نشده و دو گروه از ما که ویزایشان تا 21 محرم اعتبار دارد مشغول انجام عملیات شناسایی اجساد و افراد مفقود شده هستند.
اوحدی به دیدار امروز دست‌اندرکاران حج و زیارت با رهبر معظم انقلاب اشاره کرد وگفت: رهبر معظم انقلاب در این دیدار فرمودند نباید بگذاریم که این کوتاهی صورت گرفته توسط دست‌اندرکاران عربستان در موسم حج به سادگی فراموش شود. معظم‌له در این دیدار مسئولیت‌هایی را برای سازمان حج و زیارت و سایر نهادهای مرتبط مشخص کردند.
به گفته وی تاکنون 399 جسد از جساد جان باختگان ایرانی فاجعه منا به کشور منتقل شده و ایران تنها کشوری بوده که توانسته با قدرت اجساد جانباختگان خود را از عربستان تحویل بگیرد.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا به خانواده‌های جانباختگان دیه و یا غرامت پرداخت می‌شود گفت: خودشان قبول دارند که چنین خطای بزرگی را به وجود آوردند و در جلسات گفتند کمیته‌ای تشکیل یافته تا دلیل بسته شدن راه را بررسی کند. اما تا این لحظه درباره پرداخت دیه و یا غرامت چیزی اعلام نکردند و گفتند فعلا مشغول بررسی علت بسته شدن راه هستیم و بعد از آن مسئله دیه و غرامت در کمیته حقوقی بررسی می‌شود.
اوحدی توضیح داد: البته ما پیش از اعزام حجاج ایرانی به عربستان آنها را با همکاری بیمه ایران، بیمه حوادث کرده بودیم که براساس آن به خانواده هر یک از جانباختگان 55 میلیون توما تعلق می‌گیرد و تاکنون 25 میلیون به صورت علی‌الحساب پرداخت شده است.
رئیس سازمان حج و زیارت در پاسخ به این سوال که دولت عربستان علت وقوع فاجعه منا را زائران ایرانی عنوان کرده است گفت: تا به امروز هیچ یک از مقامات رسمی عربستان این مسئله را نقل نکردند و این جسارت را نکردند که بگویند زائران ایرانی مقصر هستند.
به گفته اوحدی جمهوری اسلامی ایران در حج تمتع امسال 455 کاروان داشت که از این تعداد 421 کاروان مسیر جوهره و سوق‌العرب رمی جمرات را انجام دادند و 35 کاروان از خیابان 204 رفتند اما این حضور زائران ایرانی در خیابان 204 بنابر تصمیم پلیس عربستان بوده و زائران ایرانی با اعتماد به تمهیدات پلیس عربستان و بستن راه برای ورود به مسیر سوق‌العرب وارد خیابان 204 شدند.
