صراط: شب گذشته اهالی نشر با وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی دیدار کردند و خواسته‌ها و مشکلات خود را مطرح کردند اما وزیر گفت: «اینجا نیامده‌ام که از جایگاه وزارتی حرف بزنم» و سخنانی بی‌ارتباط به موضوع نشر مطرح شد.
نشست اهالی نشر با وزیر کار، تعاون و امور اجتماعی شب گذشته در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با حضور چهره‌های فرهنگی، دانشگاهی و حاکمیتی برگزار شد.
*مشکلات نشر به نقطه بحرانی رسیده است
محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در این نشست با اشاره به مشکلات موجود در حوزه نشر گفت: مشکلاتی که حوزه نشر با آن مواجه است به نقطه بحرانی رسیده و برای حل آن نیاز به یک برنامه جامع ملی داریم. یک بسته قانون که بتواند موضوعات مختلف این حوزه را پوشش دهد.
وی افزود: طی سالهای گذشته به خاطر وجود مشکلات در اداره کشور به خصوص در حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روزمرگی قالب بوده و از همین رو امروز یک برنامه مدون برای رسیدن به مقصد و مقصودمان نداریم و این می‌طلبد که به این مسائل توجه شود.
*مشکلات حوزه فرهنگ در دست وزارتخانه‌هایی غیر از فرهنگ است
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران گفت:اگر به قوانین حوزه نشر و به طورکلی فرهنگ توجه شود، متوجه خواهیم شد که مسئولیت‌های این وزارتخانه قابل قیاس با وزارتخانه‌های دیگر نیست. ما در حوزه کاغذ دارای مشکل هستیم و برای این مشکل، وزارت ارشاد باید به ناشران پاسخ بدهد، اما شاهدیم که بسیاری از مسائلی که مرتبط با حوزه فرهنگ است، دراختیار سایر وزارتخانه‌ها است. برای مثال، در همین مسئله کاغذ، وزارت اقتصاد باید پاسخگو باشد.
آموزگار با اشاره به مشکلات موجود در حوزه مالیات، گفت: در حوزه مالیات ما مصائبی داریم که با پیگیری‌های مکرر، معافیت مالیاتی کتابفروشان به حوزه‌های مالیاتی ابلاغ شد و کتابفروشان معاف شدند.مرتفع شدن مشکلات ما نیازمند تصویب قانون است که می‌طلبد مجلس جدی به آن ورود کند.
*وزیر کار مانع وارد ضربات دیگر به یکره نشر شود
وی در پایان سخنانش گفت: هدف اصلی اتحادیه این است که تاحد امکان از هزینه کتابفروشی‌ها بکاهد و اگر موفق شویم، همکاران خود را به بقا امیدوار کرده‌ایم، این مستلزم آْن است که به کتابفروشی به شکل یک شغل تجاری نگریسته نشود. تغییر شغل کتابفروشی‌ها به خاطر هزینه‌های جاری آنها یکی از موضوعاتی است که در این روزها دیده می‌شود. امیدواریم وزیر محترم کار با ابلاغ بخشنامه، مانع وارد آمدن ضربات دیگر به پیکره نشر شوند.
*وزیر کار با مساعدت مانع خمودگی صنعت نشر شود
محمدی مهدی داوودی‌پور رئیس اتحادیه شرکت‌های تعاونی ناشران ایران ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های این تعاونی گفت: به منظور ایجاد یک تشکل قدرتمند برای حمایت از صنعت نشر از سالهای 78 تصمیم به تشکیل تعاونی گرفته شده است که با کمک مسئولان وقت در ارشاد، ابتدا آمار از سراسر کشور گرفته شد که چند استان تعاونی دارند و بعد از آن این تعاونی‌ها با محوریت سه تعاونی تهران، اصفهان و قم کارهایشان پیگیری شد و در سال 80 تعاونی سراسری اتحادیه ناشران با هدف کمک به صنعت نشر تشکیل شد.
وی افزود: ما اعلام می‌کنیم آمادگی هرگونه همکاری طبق قانون اساسی کشور و اساسنامه تعاونی به منظور کمک به ناشران هستیم و این فعالیت‌ها چه از نظر تأمین مواد اولیه برای صنعت نشر و چه برگزاری نمایشگاه‌ها قرار می‌گیرد. هر مسئله‌ای برای جامعه فرهنگی نیاز باشد، ما در حد توان خود همکاری خواهیم کرد. امیدواریم وزیر کار با دستور خود مساعدت کنند تا خمودگی صنعت نشر برطرف شود و اختیاراتی به ما داده شود تا اتفاقات مثبتی را شاهد باشیم.
*وزارت کار رابطه گسترده‌ای با فرهنگ دارد
علی ربیعی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی در بخش دیگری از این مراسم گفت: وزارت کار به وزارت عدالت اجتماعی شناخته می‌شود که رابطه گسترده‌ای با فرهنگ دارد. از فرهنگ کار، فرهنگ بیمه و ... زیرمجموعه فعالیت‌های این وزارتخانه قرار می‌گیرد. اگر بخواهیم در مورد کتاب حرف بزنیم، باید گفت که ذینفعان متعددی دارد. اگر می‌خواهیم توسعه‌ای حول کتاب رخ دهد باید این ذینفعان را ببینیم.
وی افزود: کتاب یک نماد است و دوره‌ای هر کس که کتاب دست می‌گرفت فرد خاصی بود. اولین ذینفع در کتاب، نویسندگان هستند و آزادی و امنیت، بزرگترین گوهر برای آنها است. همه کشورها دارای چارچوب‌هایی هستند اما چارچوب‌هایی که جریان فکری را مسدود نکند. آزادی اندیشه و نوشتن نسل‌هایی را تربیت می‌کند که برای آیندگان پابرجا خواهند بود.
وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی گفت: دومین ذینفع کتاب، ناشران هستند و به نظرم باید مسائلی چون قیمت تمام‌شده و مجوز نشر در سند ملی دیده شود. توزیع‌کنندگان و مسئله عدالت در توزیع هم از ذینفعان حوزه کتاب به شمار می‌روند. کتابخوانان هم مهمترین ذینفعان این عرصه به شمار می‌روند.
*بدون مطالعه خانه‌هایی ساخته شد که محل زندگی نیست
او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به مقوله توسعه فرهنگی و با کنایه به دولت قبل اشاره کرد و کارهای آنها را بدون پشتوانه مطالعاتی خواند و گفت: توسعه با آسمان‌خراش، تندیس‌های سخت و کارخانه‌های فولاد ایجاد نمی‌شود، بلکه این آدمها هستند که با خود توسعه می‌آورند. اگر 750 میلیارد هم خرج کنیم باز توسعه پیدا نمی‌کنیم و ممکن است بدون مطالعه و کتاب، دست به ساخت مسکن‌هایی بزنیم که باید سالها بگذرد تا محل زندگی شود. پس توسعه با انسان‌ها رقم خواهد خورد.
ربیعی گفت: برای آینده خوب باید بچه‌های کتابخوان داشته باشیم، ولی نظام آموزشی ما بیشتر بچه‌های تست‌زن بار می‌آورد. اما برای دست یافتن به توسعه، باید بچه‌های کتابخوان داشته باشیم. شاید کتاب ارزان اتفاقی باشد که میسر نشود ولی گسترش کتابخانه‌ها و افزایش دسترسی مردم به کتاب می‌تواند به کتابخوان شدن بچه‌ها کمک کند. بچه‌های کتاب به دست می‌توانند راه توسعه را هموار کنند.
*نیامدم از جایگاه وزارتی خود سخن بگویم
وی که به عنوان وزیر کار در این مراسم شرکت کرده بود و اهالی نشر نیز به خاطر جایگاه حقوقی او در این مراسم شرکت کرده بودند، در پایان سخنانش گفت: من در اینجا نیامده‌ام که از جایگاه وزارتی حرف بزنم، اما هر چه از دست ما می‌آید در خدمت اهالی نشر هستیم.
*صحبت‌های حوزه کتاب بیشتر انتزاعی است
سیدرضا صالحی امیری رئیس کتابخانه ملی در بخش دیگری از این مراسم گفت: پیرامون کتاب هر آنچه سخن گفته می‌شود، بیشتر انتزاعی است و کمتر با نگاه سیستمی به آن نگریسته می‌شود. هر کس از زاویه خود به مسئله کتاب می‌نگرد و همین موجب انتزاعی شدن بحث می‌شود.
وی افزود: میان ناشر، مؤلف، کتاب، کتابدار، کتابفروشی و کتابخوان یک رابطه برقرار است و باید همه آنها را در کنار هم دید. سؤال من این است که وضعیت مؤلف یا کتابفروش و یا کتابخوانی قابل دفاع است که بخواهیم از وضعیت نشر گلایه کنیم.
رئیس کتابخانه ملی با اشاره به شرایط سخت اهالی قلم گفت: وقتی در شرایطی قرار گرفتیم که به خاطر نابخردی های گذشته و انزوای اهل قلم، شمارگان کتابها به 300 نسخه رسیده، باید فکر جدی برای آن شود. جامعه‌ای که مصرف کتاب در آن پایین است، چه مسئله قابل دفاعی دارد؟ مگر می‌شود که از فرهنگ و توسعه فرهنگی صحبت کرد ولی از کتاب و کتابفروشی و نشر حرف نزد. ریل توسعه فرهنگی، کتاب است.
*تقاضا مسئله اول در حوزه کتاب است
او در بخش دیگری از سخنانش گفت: مسئله اول ما در حوزه کتاب، تقاضا است نه عرضه. اولین مسئله، تحریک تقاضاست و چگونگی قرار دادن کتاب و مطالعه در سبد خانوار، ما در تمام حوزه‌ها یارانه می‌دهیم، اما باید پرسید که یارانه حوزه فرهنگ چقدر است؟ برای ریزگردها و دریاچه ارومیه چه میزان هزینه می‌کنیم و در مقابل آن، برای گسترش فضیلت، سرمایه‌گذاری ما چقدر است؟
صالحی امیری با اشاره به اینکه اگر کتاب در جامعه‌ای وجود داشته باشد آسیب‌های اجتماعی کاهش می‌یابد، گفت: در حوزه کتاب ما نیازمند کار در سطح ملی هستیم و برای اینکه کتاب و کتاب خریدن را در سبد خانوار قرار دهیم، باید تلاش کنیم و این کار با بنر و کف و سوت اتفاق نمی‌افتد.
وی اضافه کرد: در این فضا ناشر اگر کتاب تولید کند خسارت می‌بیند چرا که خریدی اتفاق نمی‌افتد. از میان 12 هزار ناشر تنها 4 هزار ناشر فعال هستند. ناشر در کشور ما باید حمایت شود، همانطور که صنعت و پتروشیمی حمایت می‌شوند، اما ما شاهد حمایت‌های وسیعی از حوزه فرهنگ نیستیم. در جامعه ما کدام مؤلف می‌تواند بدون دغدغه زیست کند. از همین رو به تألیف به چشم یک شغل دوم می‌نگرد.
رئیس کتابخانه ملی در ادامه گفت: برای صنعتگر در کشور حمایت‌هایی وجود دارد و تسهیلاتی در نظر گرفته می‌شود، اما مؤلف هیچ احساس تأمینی ندارد. اگر مؤلف تمام توان خود را صرف تألیف کند، یک انقلاب فرهنگی رخ خواهد داد. اگر کتابفروشی‌ها حمایت شوند، وضع بهتر خواهد شد. تاکنون کی شاهد بوده‌ایم که کتابفروشی‌ها دیده شوند و مورد تکریم قرار گیرند؟ کتابفروشی محل تبادل فرهنگی است و کتابفروش، فروشنده یک کالا نیست بلکه منتقل‌کننده یک فرهنگ است.
*سرمایه‌گذاری در ورزش کار فرهنگی نیست
صالحی امیری در بخش پایانی سخنانش گفت: حوزه کتاب قابل رقابت با حوزه اقتصادی نیست و در اینجا یک نکته می‌ماند و آن هم مسئولیت اجتماعی است. در همه جای دنیا دستگاه‌های بزرگ و کارخانه‌ها بخشی از سرمایه‌های خود را برای گسترش فرهنگ اختصاص می‌دهند، اما در ایران ما شاهد این مسئله نیستیم. آنهایی که هوا را آلوده می‌کنند،کارخانه‌های خودرو سازی هستند،اما همین‌ها چه کمکی به فرهنگ می‌کنند؟ سرمایه‌گذاری در ورزش، فعالیت فرهنگی به شمار نمی‌رود، زیرا آن هم نام دارد و هم نان. از همین رو، برای حمایت جدی از فرهنگ باید فکری شود.
*دادگاه «ب.ز» چه ربطی به خواسته‌های اهالی نشر دارد؟
سید تقی نوربخش مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی در بخش دیگری از این مراسم گفت: سازمان تأمین اجتماعی به عنوان سازمان بیمه‌گر که 40 میلیون نفر را تحت پوشش قرار دارد، مهمترین تولیدش ایجاد امنیت اجتماعی است که می‌تواند در فرهنگ عمومی نیز تأثیرگذار باشد.
وی که به جای پاسخ دادن به خواسته‌های اهالی نشر از مسائل حاشیه‌ای سخن گفت که ارتباطی با صنعت نشر نداشت و بیشتر رنگ و بوی سیاسی داشت، گفت: طی سالهای قبل، دو بخش مهم در سازمان تأمین اجتماعی یعنی مؤسسه آموزش و پژوهش و معاونت فرهنگی آن منحل شد، اما دولت تدبیر و امید آنها را دوباره احیا کرد. ما هنوز درگیر مسائل قبلی هستیم و در سه دادگاه «ب ز»، «س م» و «خ» به عنوان شاکی حضور داشته‌ایم و این است وضعیت ما در این روزها.
*استفاده از کمک دولتی برای بیمه اهالی نشر حق مسلم آنها است
نوربخش گفت: از آنجا که مدتها هیأت علمی بودم، با مشکلات نشر آشنا هستم و به نظرم بخش مظلوم فرهنگ، همین حوزه نشر است. دریافت حق بیمه سنوات همکاران اهالی نشر یکی از مسائلی است که در این جلسه مطرح شده است، اما مثل هر سازوکار بیمه‌ای حق بیمه باید پرداخت شود تا بتوانند از مزایای بیمه اجتماعی و خدمات آن استفاده کنند و این یک امر طبیعی است، ولی اینکه پرداخت حق بیمه اهالی نشر مانند مشاغلی چون رانندگان، صیادان و قالیبافان با سوبسید دولتی باشد، حق مسلم اهالی نشر است زیرا تأثیر شما در جامعه بر کسی پوشیده نیست.
او گفت: با مصوبه هیأت امنا می‌توان صنف نشر را تحت پوشش قانون کارگاه‌های زیر 5 نفر قرار داد که البته نیاز به یک فعالیت کارشناسی دارد که اگر اتفاق بیفتد، بخشی از مشکل شما حل خواهد شد.
نوربخش در پایان سخنانش گفت: قطعاً وظیفه ماست که حرمت اهالی نشر رعایت شود و باید ساختاری وجود داشته باشد که با کرامت با بیمه‌شدگان برخورد شود و اگر تا امروز کوتاهی رخ داده، از همه اهالی نشر عذرخواهی می‌کنم.
*بازار یکی از مشکلات امروز نشر است
برزین ضرغامی مدیرکل ارشاد استان تهران با اشاره به اینکه به خاطر جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزیر فرهنگ و ارشاد نتوانست در این جلسه شرکت کند، گفت: در برنامه های هفته کتاب، مراسم یا معطوف به ناشران بوده یا معطوف به پدیدآورندگان، اما در این جلسه، هر دو صنف حضور دارند و از این جهت یک جلسه ارزشمند است.
وی افزود: یکی از مشکلات امروز ناشران، بازار نشر است و زمانی که مؤلف به آنها رجوع می‌کند، ناشر به بازار نگاه می‌کند که آن هم اوضاع خوبی ندارد. یکی از معضلات امروز جامعه ما کتاب‌سازی است و کتاب‌های بسیاری هستند که غنای کافی ندارند و امیدوارم این معضل با همکاری ناشر و پدیدآورنده مرتفع شود.
