ضریح‌های امام‌رضا(ع)درگذرزمان+تصاویر

اولین ضریح، ضریحی چوبی و تسمه‌های فلزی، با پوشش طلا و نقره بوده است که در اواسط قرن دهم یعنی در دوران شاه طهماسب صفوی به سال 957 هجری قمری ساخته و بر روی صندوقچه چوبی نصب شده است.

به نظر می‌رسد تا سال 1311 شمسی به دلایل مختلف از جمله عدم امکان رؤیت کتیبه ضریح قدیمی، تاریخ نصب و نام بانی آن مورد اختلاف بوده است که بانی آن را شاه طهماسب صفوی دانسته‌اند و حتی اعتمادالسلطنه نام بانی و تاریخ نصب ضریح را نامعلوم می‌داند و آن را فاقد کتیبه معرفی می‌کند.

ضریح دوم، ضریح فولادی مربوط به دوره صفویه است که سقف شیروانی چوبی و یک طوق طلای جواهرنشان داشته است. این ضریح در عصر قاجاریه طلاکاری و نقره‌کاری شد و در 1312 ق دورتادور قسمت فوقانی‌اش به متن آیه‌الکرسی مزین شد. ضریح دوم در سال 1338 از روی مضجع شریف برداشته و چند سال بعد از سال 1378 به موزه آستان قدس رضوی منتقل شد و در معرض دید عموم قرار گرفت.

ضریح سوم، سومین ضریح این مرقد مطهر به ضریح نگین‌نشان معروف بود و سال 1160 ق توسط شاهرخ میرزا، نوه نادرشاه افشار وقف و تقدیم مضجع منور امام رضا شده است. این ضریح از زمان نصب تا سال 1379 شمسی در طبقه فوقانی و داخل ضریح چهارم قرار داشت و بعد از برداشتن ضریح چهارم و پیش از نصب ضریح جدید بخاطر وقفی بودن‌اش درون سرداب مقدس امام رضا(ع) و بر روی مرقد منور ایشان منتقل شد. 

ضریح چهارم، این ضریح معروف به ضریح طلا و نقره یا شیر و شکر است، در سال 1338 پس از برداشتن ضریح فولادی قدیمی در روضه منوره نصب شد. این ضریح با نظارت مرحوم سیدابوالحسن حافظیان و با هنرمندی استاد حاج محمدتقی ذوقن اصفهانی و جمعی دیگر از هنرمندان ساخته شد.

ضریح چهارم هفت تن وزن دارد و از 14 دهانه به نماد چهارده معصوم تشکیل شده است و بر روی هر دهانه‌اش در گلبرگی از طلا نام یکی از معصومان نوشته شده است. قسمت بالای این ضریح آراسته سوره مبارکه یس و انسان است که با خط استاد احمد زنجانی بر کتیبه‌ای از طلا نوشته شده است، ضریح شیر و شکر همزمان با نصب ضریح پنجم در سال 1379 به موزه آستان قدس رضوی انتقال یافت.

ضریح پنجم، گذشت 40 سال از عمر ضریح چهارم استحکام سازه‌ای آن را کم کرده بود، در عین حال ایجاد انفجار توسط منافقان در ضلع بالاسر مبارک امام رضا(ع) در عاشورای 1373 باعث آسیب‌دیدگی ضریح شد و اندیشه طراحی و ساخت ضریح جدید که مدتی قبل آغاز شده بود با این دلایل تقویت شد.

سال 1372 طراحی ضریح پنجم با مشورت گرفتن از صاحب نظران و هنرمندان توسط استاد محمود فرشچیان آغاز شد. خاتم‌کاری این ضریح را استاد کشتی‌آرای شیرازی، قلم‌زنی آن را استاد خدادزاده اصفهانی و خطاطی‌اش را استاد موحد برعهده داشت.

ساخت ضریح پنجم با کیفیت عالی و استحکام کامل هفت سال طول کشید و سرانجام در 16 اسفند 79 همزمان با با عید سعید قربان کار نصب این ضریح با حضور رهبر معظم انقلاب انجام شد.