صراط: آسیب‌های اجتماعی در هر جامعه‌ای به عنوان مولود نامبارکی است که از دل نابسامانی‌ها و بهم خوردن توازن هنجارها و ساختارهای طبیعی جامعه به وجود می‌آید و پیام آن ایجاد بی‌نظمی و هرج و مرج در جامعه است.
در این شرایط، امنیت اجتماعی، روانی و فکری اعضای آن بهم خورده و در رشد طبیعی و متوازن شاخص‌های پیشرفت خلل ایجاد می‌شود و به عبارتی دیگر، اگر رفتاری با انتظارات مشترک اعضای جامعه سازگار نباشد و افراد آن را ناپسند و نادرست قلمداد کنند، کجروی اجتماعی تلقی می‌شود.
در این میان بعضی گروه‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص سنی و شخصیتی در برابر این آسیب‌ها شکننده‌تر هستند و عواقب سوء مواجهه با آسیب‌های اجتماعی در وجود آنها پایدارتر و ماندگارتر است و می‌تواند هر نوع آسیب اجتماعی را در وجود آنها برای همیشه نهادینه کند.
در کنار آثار سوء آسیب‌های اجتماعی برای فرد، تبعات سرایت و نفوذ در جامعه همسالان نیز او را تهدید می‌کند؛ پیامدهای فراگیری که به دلیل موقعیت و ذات احساسی بودن نوجوانان و جوانان و دور بودن از جنبه‌های منطقی و عقلانی در ابتلا و گسترش آسیب‌های اجتماعی بسیار مؤثر است.
داستان آسیب‌های اجتماعی در هر دوره از زمان دارای ویژگی‌های خاص خود است، اما برخی از وجوه این آسیب‌ها تقریباً در همه دوره‌ها یکسان بوده است. ترک تحصیل، اعتیاد به مواد مخدر، کشیدن سیگار، قلیان، سرقت، روابط ناسالم دختر و پسر و پدیده‌های نوظهور اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و اینترنت از جمله آسیب‌های مبتلابه جامعه نوجوان و جوان ماست.
جامعه دانشآموزی به دلیل قرابت سنی و نزدیکی و ارتباط منظم آنها با یکدیگر و در مقابل، تقابل فرهنگی خانواده‌ها با توجه به وجود خرده فرهنگ‌های حاکم بر ساختار آن، باعث شده است که در صورت عدم کنترل صحیح و هدایت درست از جانب متولیان تعلیم و تربیت، زمینه رشد نامطلوب کجروی‌های اجتماعی را به وجود آورد.
تا آنجا که بسیاری از افراد بزهکار ریشه اعمال ناپسند خود را در دوران مدرسه و دوستان همکلاسی عنوان می‌کنند. در مقابل اگر دانشآموزان در برابر آسیب‌های اجتماعی با پرهیز از برخورد منفعلانه با آگاهی و بصیرت کافی به زوایای پیدا و پنهان آن، قدم‌های همراه با شناختی بردارند به خوبی می‌توانند به صراط مستقیم رهنمون شوند، مراحلی که معلمان و مربیان تربیتی سکاندار و منادیان آن بوده و خانواده نیز نقش مکمل دارد.
در میان آسیب‌های اجتماعی امروزه کشیدن سیگار و قلیان رو به تزاید است، به خصوص که استعمال قلیان به یکی از کلاس‌های اجتماعی مطلوب در نزد نوجوانان و جوانان تبدیل شده و پیش‌نیاز هر تفریح و گشت‌وگذاری تهیه و سرو قلیان آن هم در نوع‌های مختلف است؛ گویی اگر روزگاری دانشآموزی قصد کشیدن سیگار را داشت و از ترس والدین و معلمان دچار دلهره و تشویش بود، متأسفانه امروزه بعضی دانشآموزان همراه با خانواده خود به صورت دسته‌جمعی مبادرت به آن کرده و هیچ پروایی از مواجه شدن با پدر و مادر هنگام استعمال آن ندارند.
روابط ناسالم دختر و پسر نیز بخش دیگری از آسیب‌های اجتماعی است که امروز کم و بیش در میان دانشآموزان دیده می‌شود، موضوعی که نیازمند تأمل و دقت‌نظر متولیان تعلیم و تربیت است تا با دوراندیشی و رعایت همه جوانب، دانشآموزان را در مسیر درست هدایت کنند.
البته در این میان تنها نهاد آموزش و پرورش مسئول مستقیم این موضوعات نیست؛ یکی از مروجان ناهنجاری‌های اجتماعی به ویژه ارتباط دختر و پسر، شبکه‌های ماهواره‌ای هستند که از قبل برنامه‌ریزی حساب شده‌ای توسط دشمنان قسم خورده نظام جمهوری اسلامی برای نوجوانان، جوانان و سایر ارکان جامعه تدوین کرده‌اند؛ شاهراه‌های اطلاعاتی که ترویج بی‌بندوباری که در آن هیچ قید و بندی را نمی‌توان تصور کرد و سبب آموزش‌های خارج از عرف و اقتضای سنی نوجوانان و جوانان می‌شود تا آنجا پیش می‌رود که برای هر قبح‌زدائی نیز شبکه مخصوص و منحصر بفردی طراحی شده است.
سینا «خ» دانش‌آموز هنرستانی در خصوص آسیب‌های اجتماعی در بین دانشآموزان اعتقاد دارد بعضی دانشآموزان به استعمال مواد دخانی مانند سیگار یا قلیان دست می‌زنند و به زعم خود با این کار از حال و روحیه عادی خود خارج شده و سعی در ایجاد آرامش و سرخوشی بیشتر دارند.
مهرداد، دانش‌آموز دیگری، دانلود فیلم و عکس‌‌های مستهجن در اینترنت و تبادل آنها توسط دانشآموزان را معضلی در آموزش می‌داند.
میلاد، دانش‌آموز پیش‌دانشگاهی دیگری نیز با بیان اینکه جوانان تفریح ندارند و باید یکسره درس بخوانند، افزود: امروزه دانش‌آموز مؤدب مورد تمسخر همکلاسی‌ها قرار دارند.
وی با تأکید بر اینکه آموزش و پرورش روی مسائل تربیتی خیلی توجهی نمی‌کند، تصریح کرد: نقش مدرسه بسیار مهم‌تر از خانه است؛ چرا که بیشتر عمر ما در مدرسه می‌گذرد و اگر مدرسه خوب باشد جامعه خوب می‌شود.
*3 درصد پسران و کمتر از یک درصد دختران در تهران سیگار می‌کشند
غلامرضا حیدری رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، در خصوص میزان استعمال سیگار در بین دانشآموزان گفت: 3 درصد پسران و کمتر از یک درصد دختران سیگار مصرف می‌کنند و عمدتاً تجربه آنها قلیان بوده است که بعد از مدت 30 روز تجربه سیگار کشیدن را داشته‌اند.
وی افزود: این آمار مربوط به تهران و سال 93 است؛ آمارهایی که در کشور است به سال‌های قبل برمی‌گردد که آن نیز تقریباً همین میزان است یعنی چیزی حدود 2 درصد کل دانشآموزان را نشان می‌دهد که مصرف دخانیات دارند که در پسرها 4 درصد و در دخترها یک درصد است و این به سال‌های دهه 80 و حدود 6 و 7 سال پیش برمی‌گردد.
به گزارش فارس، دو راه حل برای مسئله کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌توان مطرح کرد؛ راه‌حل اول که اصطلاحاً می‌توان آن را راه‌حل کوتاه‌مدت، سطحی و سخت‌افزاری نامید، به مواردی مانند ساخت زندان، استخدام پلیس بیشتر و تشدید مجازات مجرمان تأکید دارد.
راه‌حل دوم که ریشه‌ای، درازمدت و نرم‌افزاری است به عوامل چون فرهنگسازی، اجتماعی کردن، درونی کردن ارزش‌ها و هنجارهای جامعه از طریق آموزش مهارت‌های اجتماعی تأکید دارد.
در واقع می‌توان چنین استنباط کرد، ریشه اغلب آسیب‌پذیرهای اجتماعی دانشآموزان را باید در عدم آشنایی کافی آنها با مهارت‌های اجتماعی دانست؛ به طوری که نقطه کوری در رشد شخصیت دلخواه و اجتماعی جوانان وجود دارد و آن این است که متأسفانه جوانان امروز خود را نشناخته‌اند و به توان و قدرت فراوان خود باور ندارند و از شرایط و موقعیت اجتماعی خود آگاهی ندارند.
در این میان تقویت راه‌های ارتقای مهارت‌های اجتماعی دانشآموزان شامل « توجه به مهارت‌های اجتماعی در برنامه‌ریزی درسی»،«نشان دادن تأثیرات مخرب دوستان نالایق»، «آموزش مهارت‌های زندگی نظیر دوست‌یابی و خودشناسی در محتوای آموزشی»، «تقویت ارزش‌های دین در خانواده و دانشآموزان»و «گفتن و مهارت بیان نه گفتن»است.
* 40درصد از بودجه ستاد مبارزه با موادمخدر به پیشگیری از اعتیاد دانشآموزی اختصاص دارد
پیروز افشار معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه 40 درصد از بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر به آموزش و پرورش و پیشگیری از اعتیاد دانشآموزی اختصاص دارد، گفت: بر اساس طرح ارزیابی سوءمصرف مواد مخدر دانشآموزی در سال 80 تا 81 ، نیم دهم درصد این جمعیت سابقه یکبار مصرف مواد مخدر را داشتند و در سال‌های 89 تا 90 این رقم به 9 دهم درصد و حدود 2 برابر در مقطع یک ساله بود.
*سن مصرف سیگار به 14 سال و موادمخدر به 16 سال رسیده است
مجید ابهری آسیب‌شناس اجتماعی درگفت وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، در خصوص آسیب‌های اجتماعی دانشآموزان اظهار داشت: با توجه به بالا بودن آمار جوانان در کشور، امروز هدف اصلی در جنگ نرم و تهاجم فرهنگی، نوجوانان و جوانان کشور بوده که مدیران و سرمایه‌های آینده جامعه هستند.
وی ادامه داد: متأسفانه با ورود نرمافزارهای فضای مجازی و هجوم ماهواره‌ها به زندگی مردم، امروزه شاهد گسترش آسیب‌های اجتماعی در میان نوجوانان و جوانان هستیم و از این رهگذر سن مصرف سیگار به 14 سال و سن مصرف مواد مخدر به 16 سال رسیده است.
ابهری افزود: پایین آمدن سن بزهکاری در جامعه ما زنگ خطر و هشداری به خانواده‌ها و مسئولان نهادها و سازمان‌های متولی است؛ آموزش و پرورش در کنار خانواده‌ها باید برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی و پیشگیری وضعی همت جدی بگمارد.
این آسیب‌شناس اجتماعی یادآور شد: در حال حاضر با توجه به تدوین سند آموزش و پرورش برای کاهش و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، امیدواریم این سند به زودی تهیه شده و در سراسر کشور الگوی اجرایی قرار گیرد.
وی تصریح کرد: در حال حاضر اصلی‌ترین خطر برای نوجوانان و جوانان ورود به شبکه‌های مجازی و نرمافزارهای تلفن همراه بوده که به سادگی می‌تواند به اقیانوسی از مفاسد اخلاقی دسترسی پیدا کنند.
ابهری با بیان اینکه خانواده‌ها و سازمان‌های متولی با بیان آسیب‌های ناشی از این ورودها باید جوانان را با واقعیت‌های آسیب‌های اجتماعی آشنا سازند، گفت: مشکل اساسی در جامعه ما این بود و هست که نفی آسیب‌های اجتماعی و مخفی کردن آن باعث افزایش و رشد چشمگیر شده است.
این آسیب‌شناس اجتماعی اضافه کرد: دیگر جایی برای انکار و مخفی کردن آسیب‌های اجتماعی وجود ندارد، در سال‌های اخیر متأسفانه با گسترش هجوم ناتوی فرهنگی و نرمافزارهای شبکه مجازی، آسیب‌ها به طور صعودی در حال افزایش است.
وی در پاسخ به این پرسش که «چه کاری انجام دهیم تا اثرگذاری حرف‌های تربیتی برای دانشآموزان بیشتر باشد؟»، افزود: نوجوانان و جوانان نسل حاضر با نوجوانی و جوانی نسل ما تفاوتی از زمین تا آسمان دارند؛ امروزه باید با این نسل‌ها به طور منطقی برخورد کرد و حقیقت را با آنها در میان گذاشت.
ابهری با بیان اینکه اگر به یک نوجوان می‌گوییم این کار را نکن باید در مقابل به او بگوییم چه کار کند، گفت: اگر یک نرم‌افزار را از وی می‌گیریم باید نرم‌افزار دیگری در اختیارش بگذاریم و در زمینه بازی‌های رایانه‌ای نیز این حقیقت صادق است.
این آسیب‌شناس اجتماعی اضافه کرد: بنابراین کارشناسان و نخبگان باید ضمن تهیه نرمافزارهای جایگزین و بومی‌سازی آنها بتوانند از گسترش آسیب‌های اجتماعی به طور چشمگیری جلوگیری کنند.
*امروز بلوغ جنسی 3 تا 5 سال زودتر در فرزندانمان اتفاق می‌افتد
ابهری در خصوص رابطه دخترها و پسرها در جامعه افزود: متأسفانه به خاطر گسترش شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای ناهنجار و نرمافزارهای مجازی، امروز بلوغ 3 تا 5 سال زودتر در فرزندانمان اتفاق می‌افتد.
وی تأکید کرد: بلوغ زودرس باعث شده است آگاهی‌های جنسی در نوجوانان و جوانان افزایش یافته و به سوی جنس مخالف کشیده شوند؛ تغییر سبک زندگی تحت تأثیر شبکه‌های ماهواره‌ای باعث هوشیاری و انحرافات جنسی در فرزندان شده است.
این آسیب‌شناس اجتماعی خاطرنشان کرد: باید زمینه‌های سالم و فعالیت‌های منطقی برای تخلیه انرژی جوانان ایجاد کنیم تا با تخلیه انرژی‌های نهفته از انحراف آنها جلوگیری شود.
*خود باوری در بین دانشآموزان به طور جدی در معرض آسیب است
حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا سلیمی عضو کمیسیون آموزش مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، در خصوص آسیب‌های اجتماعی در بین دانشآموزان اظهار داشت: متأسفانه با چند ناهنجاری‌هایی در بین دانشآموزان مواجهیم.
وی ادامه داد: یکی از آنها اعتیاد حتی اندک است؛ امروزه ما با یک لایه‌ای از دانشآموزان مواجهیم که این‌ها متأسفانه در معرض اعتیاد قرار دارند و آمارهای متناقضی از مسئولان ارائه می‌شود اما یک واقعیتی است که با آن مواجهیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین سلیمی با اشاره به فرزندان طلاق گفت: با دانش‌آموزانی که پدر و مادر شان مطلقه هستند به وفور در مدارس مواجه‌ایم که این دانشآموزان به دلایلی که خود نیز نمی‌خواستند، با یک چالش جدی در زندگی مواجه‌اند که این به خودی خود منشأ آسیب‌هایی برای آنها و نیز اطرافیان شده است.
عضو کمیسیون آموزش مجلس یکی از آسیب‌های مدارس را عدم اتکا به خود برشمرد و گفت: خودباوری در دانشآموزان به طور جدی در معرض آسیب است و بعضی دانشآموزان به ویژه در خانواده‌های متمول و ثروتمند با خودباوری یک فاصله معناداری دارند و اعتماد به نفس نداشته و یا با مهارت‌های فردی آشنا نیستند و این حالت امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی در حال گسترش است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سلیمی، چهارمین آسیب را اعتیاد فوق‌العاده دانشآموزان به فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای برشمرد و گفت: متأسفانه با موجی در جامعه مواجه هستیم و از شورای عالی مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات گلایه داریم که بدون فرهنگسازی، گسترش پهنای باند و فضای مجازی را دارند و سِرورهایی که در خارج کشور بوده و باعث فروپاشی اخلاقی در جامعه می‌شوند، راه‌اندازی شده است؛ عدم تولید بازی‌های رایانه‌ای و عدم مدیریت آن یک آسیب جدی به کیفیت آموزش و روح و روان دانش‌آموز وارد می‌کند.
وی با اشاره به عدم تعریف ارتباط با جنس مخالف و سست شدن اعتقادات مذهبی در بین دانشآموزان، گفت: متأسفانه این یک واقعیت است که با آن مواجه هستیم و نوجوان وقتی با حالت احساسی مدیریت شود، ممکن است آسیبی که به خود، خانواده و مدرسه وارد کند.
عضو کمسیون آموزش مجلس خاطرنشان کرد: اولیای مدرسه یک چاره‌اندیشی جدی داشته باشند و این بخشی از آسیب‌های اجتماعی است که امروز در مدارس به وفور دیده می‌شود که به نظر می‌رسد باید با یک ضرب‌العجلی ستاد اجرایی در این بخش تشکیل شود.
به گزارش فارس، داستان آسیب‌های اجتماعی و اَشکال رایج آن در بین قشر نوجوان مثنوی هفتاد من کاغذی است که در بند بند آن کج راهه‌هایی مختلف نهفته است که برای پالایش و دگرگونی در آن نیازمند اقدامات مدون بر پایه نگاه کارشناسی، دقیق و به دور از تصمیمات احساسی و هیجانی است؛ در این مسیر باید از هر نوع برخورد سلبی و تحکم آمیز پرهیز شود؛ چرا که جامعه هدف و مخاطب ما 13 میلیون دانشآموزی است که در بحرانی‌ترین مرحله زندگی به سر می‌برند و تنها هدایتی همراه با تدبر و تعقل است که این ِکشتی را در طوفان حوادث به سرمنزل مقصود رهنمون می‌سازد.
