هیچ آمار رسمی و دقیقی در مورد سقطجنینهای غیرقانونی وجود ندارد و تنها آمار رسمی وزارت بهداشت در این زمینه مربوط به ۱۴ سال پیش از این است. در کشور ما طبق موازین دینی، سقط‌جنین مجاز نیست و خلاف قانون است مگر در مواردی که قانون‌گذار تعیین می‌کند.
به گزارش صراط نیوز به نقل از هفته نامه سلامت،شاید این موضوع توجیهی برای وجودنداشتن آمار در مورد سقط‌جنین باشد اما باید گفت سقط‌جنین نیز مانند برخی از اقدام‌های غیرقانونی دیگر، در کشور انجام می‌شود و نمی‌توان به راحتی از کنار آن گذشت. از آنجا که این سقط‌ها را افراد غیرمتخصص و در شرایط غیربهداشتی انجام می‌دهند، تبعاتی دارند که بیشتر اوقات جبران‌پذیر نیست.
آمارهای قدیمی، پیش‌بینی‌های جدید
آخرین آماری که از سقط‌جنین در کشور منتشر شده، مربوط به سال ۷۷ است. مدیرکل دفتر سلامت و جمعیت خانواده، مدارس وزارت بهداشت در گفتوگو با سلامت می‌گوید: «براساس نتایج به دست آمده از این بررسی، هر سال حدود ۹۰ هزار جنین در کشور به‌صورت قانونی و غیرقانونی سقط می‌شدند؛ یعنی به‌طور متوسط هر روز ۲۲۱ جنین و هر ساعت ۹ جنین.» دکتر محمداسماعیل مطلق می‌گوید: «این تحقیق را دکتر ملک افضلی انجام داده‌اند.» دکتر حسین ملک‌افضلی، استاد آمار حیاتی و رییس پژوهشکده سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه ۱۰ تا ۱۵ درصد بارداری‌ها به سقط منجر می‌شود، در گفتوگو با سلامت می‌گوید: «بررسی‌ها نشان می‌دهد، از ۹۰ هزار سقط در سال،۸۰ هزار سقط، غیرقانونی انجام شده است و به‌طور تخمینی، می‌توان گفت در حال حاضر سالانه ۱۲۰ هزار سقط غیرقانونی در کشور انجام می‌شود.» اما حتی دست پزشکی قانونی نیز از آمار سقطجنینهای غیرقانونی خالی است. به گفته رییس پزشکی قانونی منطقه مرکزی تهران، فقط آمار سقطجنینهای قانونی و سقط‌های غیرقانونی که منجر به فوت می‌شوند، در پزشکی قانونی ثبت می‌شود. آمارهای این سازمان نشان می‌دهد در سال ۸۹، ۴ هزار و ۲۰۲ مورد مجوز سقط صادر شده که نسبت به سال پیش از آن ۸/۱۸ درصد افزایش داشته است.
سقط غیرقانونی افزایش جدی نداشته است
وزیر بهداشت در گفتوگو با سلامت با هشدار نسبت به عوارض سقطجنینهای غیرقانونی، تاکید می‌کند: «متاسفانه سقطجنینهای غیرقانونی سلامت مادران را به خطر می‌اندازد و سوراخ‌شدن رحم، مشکل‌های انعقادی در عروق، عفونت‌های مزمن و حتی معلولیت‌هایی که تا آخر عمر با فرد خواهد بود، از عوارض خطرناکی است که باید زنان از آن آگاهی داشته باشند.» دکتر دستجردی در مورد افزایش سقط‌های غیرقانونی به سلامت می‌گوید: «آمارهایی که از مراکز معتبر مثل پزشکی قانونی به صورت غیر رسمی به دست ما می‌رسد، نشان می‌دهد سقط‌های غیرقانونی افزایش جدی نداشته است.» وی مهم‌ترین موضوع در مورد سقط‌های غیرقانونی را آموزش روش‌های پیشگیری از بارداری می‌داند و توضیح می‌دهد: «وقتی وسایل پیشگیری از بارداری در کشور وجود دارد، چرا باید بارداری ناخواسته اتفاق بیفتد؟ در زمانی که بیماران را ویزیت می‌کردم، حتی برخی از زوج‌های جوان نمی‌دانستند اگر در سال اول ازدواج، راه‌های پیشگیری از بارداری را به کار نگیرند، ۸۵ درصد امکان بارداری وجود دارد، بنابراین آگاهی دادن به زوج‌ها بسیار اهمیت دارد.» وزیر بهداشت تاکید می‌کند: «لازم است فرهنگسازی کنیم و آگاهی زوجین را در مورد روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری بالا ببریم.» به گفته دکتر دستجردی، رسانه‌ها نقش مهمی در آگاه‌کردن زوجین در مورد عوارض سقط‌جنین دارند.
جنایات و مکافات سقط
از آنجا که سقط در کشور ما غیرقانونی است، سقط‌های غیرقانونی در شرایط غیربهداشتی و به‌وسیله افراد غیرمتخصص وگاهی با استفاده از داروهای غیرمجاز انجام می‌شوند ولی بسیاری از افراد از عوارض این اقدام آگاهی ندارند.
دکتر اشرف‌معینی، رییس بیمارستان آرش، در گفتوگو با سلامت با بیان اینکه سقط‌جنین بیشتر در گروه سنی پایین‌تر از ۲۵ سال و بالاتر از ۳۵ سال انجام می‌شود، می‌گوید: «این سقط‌ها را ماماها، پزشکان عمومی، متخصصان زنان و گاهی افراد سودجویی که هیچ آشنایی علمی‌ای با این موضوع ندارند، انجام می‌دهند.» این متخصص زنان و زایمان با اشاره به انجام سقط غیرقانونی با داروهای تزریقی ادامه می‌دهد: «استفاده از داروهای تزریقی برای سقط غیرقانونی رواج دارد. البته عوارض این داروها از روش‌های تهاجمی که در مطب‌ها انجام می‌شود، کمتر است اما عوارضی مانند تهوع، استفراغ‌های شدید و در مواردی عد‌م‌پاسخ به دارو در بدن مادر و خون‌ریزی‌های شدید را به دنبال خواهد داشت.» دکتر معینی، با هشدار نسبت به عوارض سقط‌جنین‌هایی که در شرایط غیربهداشتی و غیرعادی انجام می‌شوند، می‌افزاید: «از آنجا که این سقط‌ها در شرایط نامناسبی انجام می‌شوند، ممکن است باعث پاره‌شدن رحم و خون‌ریزی شدید مادر و مرگ او شوند. علاوه بر این، عفونت به دلیل استریل نبودن محیط و وسایل و در نتیجه عفونی شدن خون مادر، باعث شوک و به دنبال آن مرگ می‌شود.» به گفته رییس بیمارستان آرش، پارگی روده‌ها و عفونت داخلی شکمی از دیگر عوارض سقط‌هایی است که افراد غیرمتخصص و در شرایط غیربهداشتی انجام می‌دهند. او معتقد است اگر عفونت شدید نباشد یا جنین کامل خارج نشود، احتمال چسبندگی رحم و نازایی وجود دارد.
چه سقط‌هایی مجازند؟
وجود برخی از بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها در جنین که صدمه‌هایی را متوجه مادر می‌کند، سقط را مجاز می‌کند. این قانون «سقط‌درمانی» نام دارد. دکتر آمنه بیک‌محمدی، رییس پزشکی قانونی منطقه مرکزی تهران، با بیان اینکه قانون سقط‌درمانی به شکل یک ماده واحده است که هیچ تبصره‌ای ندارد، به سلامت می‌گوید: «سقط‌درمانی با تشخیص قطعی ۳ پزشک متخصص و تایید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به‌علت عقب‌افتادگی یا ناقص‌الخلقه بودن باعث حرج مادر است یا بیماری مادر که با تهدید جانی مادر توام باشد، قبل از ولوج روح (۴ماه) با رضایت زن، مجاز است و مجازات و مسوولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود، متخلفان از اجرای مفاد این قانون به مجازات‌های مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.»
بارداری ناخواسته، عامل اصلی سقط
بیشتر سقط‌ها به دلیل بارداری‌های ناخواسته و در موارد بسیار کمتری بارداری‌های نامشروع انجام می‌گیرند. دکتر اشرف‌معینی این جمله را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «برای اینکه مادران خود را در معرض خطرهای چنین سقط‌هایی قرارندهند، بهتر است از روش‌های مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده کنند.» دکتر محمداسماعیل مطلق، مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت نیز با اشاره به عوارض سقط جنین‌هایی که به صورت غیرقانونی انجام می‌شود، تصریح می‌کند: «معمولا جنین‌هایی که در مراکز غیرقانونی سقط می‌شوند، حاصل یک بارداری ناخواسته‌اند بنابراین باید از این نوع بارداری پیشگیری کرد.» وی توضیح می‌دهد: «بسیاری از این سقط‌ها با مرگ‌ومیر مادران همراه هستند و عوارض جبران‌ناپذیری به دنبال دارند، بنابراین زوجین باید از روش‌های پیشگیری از بارداری مطمئن استفاده کنند.» به گفته دکتر مطلق، اگر زوجی تمایلی به بچه‌دار شدن ندارند، باید اطلاعات خود را در مورد روش‌های جلوگیری از بارداری افزایش دهند. دکتر مطلق در مورد برنامه وزارت بهداشت برای مقابله با سقط‌های غیرقانونی که سلامت مادران را به خطر می‌اندازد، فقط به آموزش روش‌های جلوگیری از بارداری اشاره می‌کند. دکتر ملک‌افضلی نیز با اشاره به عوارض خطرناکی که این سقط‌ها دارند، اعتقاد متفاوتی دارد: «باید دایره سقط‌های قانونی بازتر شود و به کسانی که مشکل‌های اقتصادی و اجتماعی دارند و در عسر و حرج به سر می‌برند، اجازه سقط داده شود تا از راه قانونی اقدام کنند. از سوی دیگر، روند اجازه برای انجام سقط‌های قانونی نیز که یک دوره طولانی است و ممکن است افراد را به سمت روش‌های غیرقانونی سوق دهد، کوتاه‌تر و آسان‌تر شود.»
آنچه بیش از روش‌های پیشگیری از بارداری و بازکردن دایره سقط‌های قانونی اهمیت دارد، افزایش آگاهی زنان است. متاسفانه تاکنون آموزش فراگیری در مورد بهداشت باروری و سقط‌های غیرمجاز انجام نگرفته است و بسیاری از زنان برای رهایی از جنین ناخواسته خود، غرق در گرداب ناآگاهی دست به اقدامی غیرقانونی و ناپسند می‌زنند.
