محبیان: افق دید احمدی‌نژاد، از انتخابات 96 به 1400 تغییر پیدا کرده/ آمدن ترامپ می‌تواند موقعیت او را تقویت کند

کمتر از یک سال تا انتخابات ریاست‌جمهوری 96 زمان باقی مانده و در این میان، استراتژی راست‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. اینکه راستگرایان جبهه سیاسی ایران قرار است از چه گزینه‌ای حمایت کنند؟ آیا بایستی این بار هم شاهد گزینه‌های تکراری باشیم یا اینکه راهبرد اصولگرایان چیز دیگری خواهد بود.

برای بررسی موضوعات فوق‌الذکر و بحث‌هایی از این قِسم، به سراغ «امیر محبیان» تئورسین و روزنامه‌نگار جریان اصولگرایی رفتیم.

محبیان درباره رفتار لاریجانی نسبت به اصولگرایان منتقدش در مجلس می‌گوید: «بعضا مطرح می‌شود که نوعِ نگاهِ لاریجانی به جریانات سیاسی، یک بار مصرف است؛ من نمی‌خواهم در مقام تأیید یا رد این ادعا قرار بگیرم اما رئیس مجلس باید مراقب باشد که چنین تصویری از وی ایجاد نشود.»

وی همچنین با مهم ارزیابی‌کردن سرنوشت انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بر این باور است: «اگر در آمریکا مثلا ترامپ سرکار بیاید و واکنش‌های تند از خود نشان بدهد، ما می‌خواهیم دیگر از چه دفاع کنیم!؟ اگر ترامپ سرکار آمد، روحانی واقعا می‌خواهد چه کار بکند؟ حالا مدام بیاید و بگوید که ما بچه‌های خوبی هستیم! آمریکایی‌ها هم خواهند گفت که ما می‌خواهیم اصل تو نباشد!»

محبیان همچنین در تحلیل فعالیت‌های اخیر محمود احمدی‌نژاد می‌گوید: «احمدی‌نژاد مشغول تست‌کردن فضا و ایجاد ذهنیت است. احمدی‌نژاد برای ورود به انتخابات 96 یکسری فاکتورهایی را لحاظ می‌کند. وی مایل نیست در انتخابات سال آینده متحمل شکست شود چون با تعریفی که خودش دارد، دلش می‌خواهد قهرمانانه پیروز شود. احمدی‌نژاد نمی‌آید که مدل قالیباف یا محسن رضایی را پیگیری کند.» 

امیر محبیان: بله! این حرف درستی است. اصلاح‌طلبان یک زمان می‌گفتند که اگر اختلافاتشان را عیان کنند، اصولگرایان موفق می‌شوند؛ بنابراین اختلافات را بیرون نمی‌دانند. اصولگرایان هم چنین بودند. اما هنگامی که تعادل بر هم می‌خورد، چون دیگر رقیب را جدی تلقی نمی‌کردند، مکانیزم وحدت تا حد زیادی متأثر از عوامل خارجی بود تا داخلی و برای رسیدن به وحدت به رقیب نگاه می‌کردند؛ یعنی اگر رقیب جدی نبود، اختلاف پیدا می‌کردند و اگر جدی بود به وحدت می‌رسیدند. نتیجه این بود که وقتی جریان اصولگرا احساس می‌کرد اصلاح‌طلبان ضعیف شده‌اند، اختلافاتش بیشتر می‌شد و هر کدامشان این امکان را در خود می‌دیدند که بتوانند رأی جمع کنند و در این میان، تلاش رهبري صاحب کاریزماي جناح  برای وحدت بی‌نتیجه می‌ماند. به طور کلی این تِز هم مطرح می‌شد که اختلاف به نفع ماست و برای داغ‌شدن تنور انتخابات باید دعوا را به در درون اصولگرایان بکشانیم تا مردم بیایند و از درون اصولگرایان انتخاب کنند. با این وضعیت، ساختار تغییر کرده و ضربه خورده بود. این ساختار دیگر نمی‌توانست متصلب عمل کند. از اين رو ساختار کاری اصولگرایان از حالت کاریزماتیک به شورایی تغییر حالت داد.

امیر محبیان: سوال بسیار خوبی است. مواضعی که امروز اصولگرایان اتخاذ می‌کنند، از نظر من انفعالی است لذا تحلیل‌شان هم از نگاه ایجابی نیست و پیروزی خود را در شکست طرف مقابل می‌بینند. علتش هم این است که اصولگرایان باید برای معرفی کاندیدای ایجابی، به نوعی به تفاهم ایجابی هم دست پیدا کنند؛ جریانات مختلف کنار هم بنشینند و در نهایت به یک نفر برسند. 

امیر محبیان: روحانی مدعی است که دولت نخبه‌گرا دارد اما درباره فیش های حقوقی پوپولیستی عمل کرد. افرادی که آن پول‌ها را گرفته‌اند یا قانونی و یا غیرقانونی بوده است. اگر خلاف قانون بوده یعنی آن فرد سرقت کرده است و باید با او برخورد شود. پس از آن گفته شد که حقوق‌ها نامتعارف بوده است؛ خب! اگر نامتعارف بوده یعنی اکثر این‌ پول‌ها با مصوبه پرداخت شده است؛ شما چارچوب‌ها را از قبل به درستی تعیین نکرده بودید و اینگونه قضیه لو رفته است. 

امیر محبیان: بله! مشخص نیست. دولت در یک برهه‌ای، گرفتار فضای پوپولیستی شد به گونه‌ای که وزیران، یکی یکی آمدند و فیش‌های حقوقی‌شان را منتشر کردند. به نظرم دولت باید اینگونه بیان می‌کرد که فیش‌های حقوقی نجومی متأثر از ساختارهای غلطی است که قبلا وجود داشته و خوشبختانه این موضوع به دلیل فضای نقدی که دولت ایجاد کرده است، کشف شده و دولت متعهد می‌شود که این ساختارهای غلط را به کلی اصلاح کند. 

از طرف دیگر دولت آمد گفت که حقوق مدیران مثلا نباید از 15 میلیون بیشتر باشد؛ آیا واقعا آن چیزی که مورد نقد است، رقم حقوق است یا بحث عدالت؟ عدالت یعنی چه؟ یعنی اینکه آیا آن مدیر، لایق دریافت چنین رقم حقوقی بوده است یا خیر. یک زمان ارزش افزوده شما در کارتان بسیار بالاست. برخی افراد هستند که حیات و جهش کشور با آن هاست؛ مثلا برخی برای ایران در جهان جهش علمی ایجاد می‌کنند. اگر به این فرد، به هر میزان حقوق بدهیم، کم است. اگر فردی کارآمدی داشته باشد، باید به او حقوق بالا داد. اما بعضی‌ها هم هستند که اگر هزار تومان بگیرند، حرامشان است. طرف اصلا تولید فکر نکرده است؛ فقط آمده بودجه را گرفته و خرج کرده است؛ اگر مادربزرگ من هم باشد، می‌تواند این کار را انجام بدهد! متاسفانه چنین تقسیم‌بندی‌هایی در سیستم اداری ما تعریف نشده است.

انتشار فیش‌های حقوقی چه تأثیری روی جریان اصولگرایی داشت؟ به بیان دیگر، اصولگرایان به لحاظ سیاسی، آیا توانستند بهره خود را از این موضوع ببرند؟

امیر محبیان: اصولگرایان، درست یا غلط این بازی را بردند. فیش‌های حقوقی، اثرات روانی خود را روی افکار عمومی گذاشت اما بدتر از آن، ارزش افزوده‌ای برای خود اصولگرایان نداشت.

*** باشگاه خبرنگاران جوان: یعنی باعث افزایش آرای اصولگرایان در جامعه نشد؟

امیر محبیان: اصلا بحث آرا مطرح نیست بلکه موضوع بزرگ‌تر و مهم‌تری وجود دارد. همه ما ذیل نظام عمل می‌کنیم و اگر رقابتی هم هست، ولو رأی طرف مقابل ریزش کند، باید در سر جمعِ نهایی، باعث ارتقای اعتبار نظام شود اما در قضیه فیش‌های حقوقی، دولتی‌ها به یک تعریفی خراب شدند اما در این میان اصولگرایان هم پیروز نشدند؛ چراکه از آن طرف هم علیه این جریان حرف‌هایی زده شد و در مجموع، این ماجرا به ضرر نظام تمام شد؛ یعنی این تفکر ایجاد شد که همه مدیران دزد هستند! انتشار فیش‌های حقوقی، همچنین حس محرومیت نسبی را ایجاد کرد. یعنی مدیری که تا الان 6،7 میلیون دریافتی داشته، با خود می‌گوید که سر من کلاه رفته است! ما هیچ پروتکل تعریف‌شده‌ای برای مواجهه با افکار عمومی نداریم. چنین بحث‌هایی باید به طور آزادانه مطرح شده و روی آن جمع بندی شود تا در این میان، جایگاه نظام ارتقا پیدا کند. 

اندکی بحث را به سمت جریانات سیاسی بکشانیم! در انتخابات 92 بحثی میان اصولگرایان مبنی بر «صالح مقبول» و «اصلح نامقبول» به وجود آمد. عده‌ای معتقد بودند ما باید فردی را کاندیدا کنیم که قابلیت رأی‌آوری داشته باشد اما از آن طرف هم برخی بر این باور بودند که باید فردی را نامزد کنیم که از غلظت بالای اصولگرایی برخوردار باشد ولو اینکه رأی نداشته باشد. به نظر شما آیا چنین دوگانه‌ای، بار دیگر در انتخابات 96 در میان اصولگرایان مطرح خواهد شد؟

امیر محبیان: وقتی شما از اصلح به سمت صالح حرکت می‌کنید، طبیعتا بخشی از اصول را کنار می‌گذارید. ضمن اینکه دربرگیرندگی صالح بیشتر از اصلح است یعنی تا حرف از فرد اصلح شد، یکی، دو نفر کاندیدا شدند اما درباره صالح به یک باره دیدیم که 20 نفر کاندیدا شدند!

هر دوی این بحث‌ها غلط بود؛ به نظر من «اصلحِ مقبول» صحیح است. این اصلح است که باید مقبول باشد. نباید سطح توقع خود را نسبت به کسی که می‌خواهد رئیس‌جمهور شود، پایین بیاوریم. رئیس‌جمهور باید فرد توانمندی باشد. نباید به فرد نیمه‌توانمندِ حراف بسنده کنیم. این مسأله واقعا به درد ما نمی‌خورد!

آیا اصولگرایان این فرد را میان خود دارند؟

امیر محبیان: ما باید در پی فردی باشیم که توانایی لازم را داشته باشد. قطعا وظیفه ما به عنوان تشکل‌های سیاسی است که آن فرد را مقبولِ اجتماعی کنیم. ما نباید بی‌اعتنا به مقبول باشیم. از طرف دیگر نباید سطحِ تقاضا و توقع خود را به قدری پایین بیاوریم که ملاک تشخیص‌مان این باشد که فردی بیاید و یکسری حرف‌هایی بزند و آخر سر هم به آن‌ها عمل نکند؛ در این حالت، ما فرصت‌طلب خواهیم شد که این مسأله با اصول ما ناسازگار است. ما نباید از اصول خود کوتاه بیاییم. عده‌ای چون دیدند که مقبول‌کردن، کار سختی است، آن را رها و برای حضور در صحنه، از اصول خود عبور کردند.

بنابراین معتقد به سرایتِ دوگانه «صالح مقبول» و «اصلح نامقبول» به انتخابات 96 نیستید؟

امیر محبیان: نه اتفاقا سرایت پیدا خواهد کرد. من معتقدم که اصولگرایان دچار کمبود نیرو نیستند؛ اتفاقا مدیر خوب زیاد دارند اما خودشان و ذهنشان را تنها به 3، 4 نفر محدود کرده‌اند. این 3، 4 نفر بعضا چندین مرتبه هم در انتخابات شرکت کرده اما رأی نیاورده‌اند. به نظر من، اصولگرایان قحط‌الرجال ندارند بلکه دچار جهل‌الرجال شده‌اند؛ یعنی افراد خود را به خوبی نمی‌شناسند. اصولگرایان باید به نیروهای قوی فرصت بدهند. ما یا سراغ نیروهای قبلی می‌رویم یا اینکه سراغ کسانی می‌رویم که اصلا مردم آن‌ها را نمی‌شناسند و بعد باید میلیاردها هزینه کنیم که اصلا ببینیم، طرف چه کسی هست؟ مثلا برخی چهره‌ها در لیست تهرانِ اصولگرایان برای انتخابات مجلس، ناشناخته بودند. خود ما که اصولگرا هستیم، این‌ها را نمی‌شناسیم؛ مردم چگونه می‌خواهند این‌ها را بشناسند؟ الان ما می‌بینیم که بعضی از اصولگرایان به همان قبلی‌ها فکر می‌کنند و بعضی‌های دیگر هم از روی بیِ‌برنامگی به روحانی نظر دارند تا امتیازاتی از او بگیرند.

بحث خوبی را مطرح کردید؛ با توجه به اینکه امروز برجام دچار چالش شده و رکود، انتقاد کارشناسان اقتصادی را برانگیخته است و بسیاری، از ضعف اقتصادی دولت به عنوان عامل اصلی در ریزش آرای حسن روحانی در انتخابات 96 یاد می‌کنند، دلیل اینکه برخی اصولگرایان روی روحانی نظر دارند، چیست؟

امیر محبیان: یک دلیل می‌تواند این باشد که شاید برخی در ذهن خود، روحانی را اصلا اصلاح‌طلب نمی‌دانند و او را نیمه‌اصولگرا، نیمه کارگزارانی می‌دانند. لذا با خود می‌گویند که اگر از روحانی حمایت کنیم، چندان جای دوری نمی‌رود! برخی دیگر هم می‌گویند که اگر ما با دولت مخالفت کنیم، وی را بیشتر به سمت اصلاح‌طلبان کشانده‌ایم و این 4 نیروی اصولگرایی هم که در دولت حضور دارند، بیرون رفته و اصلاح‌طلبان، دولت را به طور کامل در دست می‌گیرند. بعضی‌های دیگر هم می‌گویند که اگر از روحانی حمایت نکنیم، می‌خواهیم از چه کسی حمایت کنیم؟ چند نیرو داریم که اینرسی این‌ها هم روی شکست است! به نظر من بسیار زود است که اصولگرایان استراتژی خود را برای انتخابات 96 رو کنند. چه در ردِ احمدی‌نژاد یا رد قالیباف یا روحانی؛ فرقی نمی‌کند. برخی می‌گویند که احمدی‌نژاد را باید رد کنیم؛ لزومی ندارد که چنین کاری کنیم. به طور کلی باید روش‌های مختلف را test کنیم. 

از طرف دیگر، هنوز فضا روشن نیست. شما تصور کنید که با احتمال ولو کم، فردا روزی ترامپ رئیس جمهور آمریکا شود، اگر او(ترامپ) بخواهد همه چیز را بهم بزند، آیا واقعا حرف‌ها و اقدامات روحانی چه تأثیری می‌تواند داشته باشد؟ لذا ما باید کسی را داشته باشیم که با نوع ادبیات ترامپ برخورد کند و در این میان، نوعی توازن ایجاد شود. مثل رئیس دولت اصلاحات نشود که با زبان نرم صحبت می‌کرد اما از آن طرف آمریکایی‌ها، ما را «محور شرارت» معرفی کردند. ما باید به گونه‌ای برخورد کنیم که اگر آمریکایی‌ها برجام را کنار گذاشتند، فردی در ایران با قدرت بگوید: برجام را آتش خواهم زد!

معتقدید که روحانی توانایی آتش‌زدن برجام را ندارد.

امیر محبیان: نمی‌تواند! چون روحانی تمام سرنوشت خود را به برجام گره زده؛ روحانی اگر بخواهد برجام را آتش بزند، باید به نوعی خودسوزی کند(خنده).

بنابراین شما «برجام» را یکی از نقاطِ ثقل بحث‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده می‌دانید؟

امیر محبیان: بله! یکی از بحث‌های مهم، همین برجام است.

به نظر شما آیا روحانی می‌تواند در انتخابات 96، از عهده پاسخگویی به منتقدان برجام بربیاید؟

امیر محبیان: ببینید! بحث انتقاد مطرح نیست. بحث سر این است که اگر در آمریکا مثلا ترامپ سرکار بیاید و واکنش‌های تند از خود نشان بدهد، ما می‌خواهیم دیگر از چه دفاع کنیم!؟ اگر ترامپ سرکار آمد، روحانی واقعا می‌خواهد چه کار بکند؟ حالا مدام بیاید و بگوید که ما بچه‌های خوبی هستیم! آمریکایی‌ها هم خواهند گفت که ما می‌خواهیم اصل تو نباشد! اگر روحانی واقعا می‌تواند در صورت بدعهدی آمریکایی‌ها، برجام را آتش بزند، بیاید و بگوید اما اگر نمی‌تواند، این وسط مشکل ایجاد می‌شود و توازن بهم می‌خورد.

آیا روحانی در طول 3 سال اخیر، موضع اصولگرایانه داشته که فعالین این جریان را ترغیب به حمایت از خود بکند؟

امیر محبیان: بله! روحانی انسان باهوشی است.

آیا رویه سیاسی روحانی، بیشتر اصولگرایی بوده یا اصلاح‌طلبی؟

امیر محبیان: روحانی تاکنون موضع اصلاح‎طلبانه نگرفته است.

اظهاراتی از سوی روحانی مانند «پلیس باید مجری قانون باشد نه اسلام» را اصلاح‌طلبانه نمی‌دانید؟

امیر محبیان: خیر؛ این انتقاد شخص روحانی است. روحانی دیدگاه‌های نزدیک به حزب کارگزاران دارد. اصلاح‌طلبان در موضع فرهنگی به دولت نزدیک هستند و حزب کارگزاران از موضع اقتصادی. قسمتی از جریانات سیاسی از جمله اصلاح‌طلبان، کارگزارانی‌ها و حتی بخشی از اصولگرایان، در موضع سیاست خارجی، با دولت همسو هستند. آقای روحانی مواضع اصولگرایانه هم داشته است؛ از نظر ما رئیس‌جمهور، اصلاح‌طلب نیست. 

محمود احمدی‌نژاد در ماه‌های اخیر، تواتر سخنرانی‌های خود را افزایش داده است. به نظر شما وی با راه‌انداختن چنین برنامه‌هایی، قصد دارد چه پیامی را به جریانات سیاسی مقابل خود منتقل کند؟ 

امیر محبیان: احمدی‌نژاد در جاهای مختلف با سخنرانی، ابراز قدرت و جمع‌کردن مردم، مشغول تست‌کردن فضا و ایجاد ذهنیت است. قطعا این‌ حرکات، آثار روانی خود را دارد. احمدی‌نژاد برای ورود به انتخابات 96 یکسری فاکتورهایی را لحاظ می‌کند. وی مایل نیست در انتخابات سال آینده متحمل شکست شود چون با تعریفی که خودش دارد، دلش می‌خواهد قهرمانانه پیروز شود. احمدی‌نژاد نمی‌آید که مدل قالیباف یا محسن رضایی را پیگیری کند. اصولگرایان از احمدی‌نژاد سوال‌هایی دارند و او باید قطعا ابهاماتی را برطرف کند که مثلا شما درباره فلان شخص چه موضعی دارید.  احمدی‌نژاد تاکنون نشان داده که مواضعش درباره برخی افراد، عوض نشده است. وی اگر به صحنه بیاید و بار دیگر روی مواضع قبلی خود تأکید کند، میان اصولگرایان شکاف ایجاد می‌شود.

اساسا شخصیت احمدی‌نژاد را به گونه‌ای می‌بینید که بیاید و خودش را پاسخگوی جریان اصولگرایی بداند؟

امیر محبیان: واقعیتش این است که خیر! احمدی‌نژاد معتقد است که جریان اصولگرایی به جهاتی یک جریان به تاریخ پیوسته است و توانایی ایجاد ارتباط با افکار عمومی را ندارد و نمی‌داند که در خیابان چه اتفاقاتی در حال رخ‌دادن است. احمدی‌نژاد در انتخابات این مسئله را ثابت کرد؛ مثلا آنجایی که نظرسنجی‌ها، رأی احمدی‌نژاد را تنها 4 درصد نشان می‌داد، خودش می‌گفت که من 30 درصد رأی می‌آورم و چنین هم کرد. احمدی‌نژاد معتقد است که افکارِ کفِ خیابان را می‌شناسد اما اصولگرایان چنین قابلیتی ندارند.

[شبهه‌افکنی]

امیر محبیان: این طور هم نیست. بالاخره اصولگرایان تأثیر خود را دارند. احمدی‌نژاد می‌داند که اگر اصولگرایان چندان قادر نباشند برای او رأی جمع کنند، می‌توانند برای او ریزش رأی و شبهه ایجاد کنند. اصولگرایان به جاهایی خواهند زد که برای احمدی‌نژاد مهم است؛ مثلا اصولگرایان می‌توانند به ماجرای 11 روز خانه‌نشینی او اشاره کنند.

امیر محبیان: بله این حرف درست است اما خود اصولگرایان هم می‌گویند که ما در جاهایی از احمدی‌نژاد فاصله گرفتیم. اصولگرایان می‌گویند که ما در دولت دهم، بیشترین انتقادات را نسبت به احمدی‌نژاد داشتیم؛ در حالیکه اصلاح‌طلبان در بسیاری موارد ساکت بودند. از طرف دیگر ما باید بگوییم که آیا احمدی‌نژاد می‌تواند حمایت ساختاری را برای خود جلب کند؟ مثلا اگر شورای نگهبان احمدی‌نژاد را رد صلاحیت کند، برای او بد خواهد شد؛ احمدی‌نژاد در این شرایط مجبور می‌شود از خود دفاع کند. احمدی‌نژاد مایل نیست که سرنوشت رئیس دولت اصلاحات را داشته باشد که بعد از انتخابات به طور کامل از سیاست خارج شود. احمدی‌نژاد فعلا در حال تست‌کردن فضاست. به نظر من وی برای انتخابات 1400 برنامه دارد.

یعنی احمدی‌نژاد سال آینده به طور مستقیم در انتخابات شرکت نخواهد کرد؟

امیر محبیان: معلوم نیست. منتهی افق دید احمدی‌نژاد از انتخابات 96 به 1400 تغییر پیدا کرده است. آمدن ترامپ می‌تواند موقعیت احمدی‌نژاد را تقویت کند!

امیر محبیان: احمدی‌نژاد نفر دومی را به عنوان کاندیدا معرفی نمی‌کند. تنها فردی که احمدی‌نژاد به او اعتماد داشت، مشایی بود که آن هم موضوعش منتفی است. 

امیر محبیان: لاریجانی جزء چهره‌های مقبول و متعادل است. لاریجانی با وجود فضایی که جریان تندِ اصولگرا برای وی در قم ایجاد کرد، توانست برای مجلس رأی بیاورد و امروز ظرفیت بالایی برای اصولگرایان است. بعضا مطرح می‌شود که نوعِ نگاهِ لاریجانی به جریانات سیاسی، یک بار مصرف است؛ من نمی‌خواهم در مقام تأیید یا رد این ادعا قرار بگیرم اما رئیس مجلس باید مراقب باشد که چنین تصویری از وی ایجاد نشود؛ اگر چنین تصویری ایجاد شود، افراد در ائتلاف‌ها و حرکات بعدی، در موقعیت گارد نسبت به او قرار می‌گیرند؛ یعنی مدام حواسشان را جمع می‌کنند که لاریجانی با آن‌ها چنین رفتاری نداشته باشد. با این شرایط قطعا جلب اعتماد، اندکی سخت می‌شود. در مجموع توصیه من به لاریجانی این است که جریان پایداری را هم زیر چتر خود بگیرد. این‌ها باید در جلسات مختلف، حرف‌هایشان را با هم مطرح کنند. 

امیر محبیان: خیر؛ یک زمان شما می‌گویید: بازی لاریجانی اما یک زمان هم از بازی اصولگرایی صحبت می‌کنید. اگر لاریجانی، اصولگرایی را معادل خود تعریف کند، چتر، بسیار کوچک می‌شود. لاریجانی باید با وجود همه اختلافات، چتر گسترده‌ای را برای اصولگرایی تعریف کند به گونه‌ای که مثلا جبهه پایداری و جمعیت ایثارگران هم ذیل آن قرار بگیرند.

از طرفی، به کنترل درآوردن همه بازیگران سیاسی، کار بسیار دشوار، پرهزینه و چالش‌برانگیزی بوده اما حفظ فضای سیاسی همراه با آزادی، به شرط آنکه همگان را به تصمیم‌گیری نهایی مقید کند، امکان‌پذیر است. وقتی بحث‌ها انجام شد و در نهایت به یک برون‌داد رسیدیم، همگی باید به آن مقید باشیم. اگر چنین نشد، باید برخورد سختی انجام شده و آن جریان کنار گذاشته شود.   

امیر محبیان: همه در سیاست به نحوی، منافع مشترک با هم پیدا می‌کنند.

امیر محبیان: منتقدان جدی لاریجانی اگر بخواهند فراکسیونی هم تشکیل بدهند، برای منشأ اثرشدن در کمیسیون‌ها و این طرف و آن طرف، به یک سری از حمایت‌های لاریجانی در مجلس نیاز دارند وگرنه به یک گروه ایزوله شدهِ بی اثر، تبدیل می‌شوند. 

امیر محبیان: در مرحله اول باید صندلی ریاست را برای خود حفظ کند(خنده) و پس از آن تعامل خوبی با دولت داشته باشد. اگر منظور شما این است که لاریجانی کاندیدای ریاست‌جمهوری شود، حدس می‌زنم که فعلا این ریسک را انجام ندهد. 

امیر محبیان: خیر؛ کاندیدا نمی‌شود.

امیر محبیان: بله؛ لاریجانی جزء مخالفان روحانی نیست اما در آینده ممکن است که وزن انتقادات لاریجانی از رئیس‌جمهور، باتوجه به کاهش جایگاه روحانی، بیشتر شود. 

امیر محبیان: باید اینگونه باشد؛ به دو دلیل؛ اول اینکه لاریجانی اصولگراست و دوم اینکه لاریجانی خودش رئیس یک قوه است و دلیلی ندارد که یک قوه زیرمجموعه قوه دیگر قرار بگیرد. 

امیر محبیان: فعلا یک نوع ائتلاف نانوشته میان لاریجانی و روحانی وجود دارد. دولت از حمایت لاریجانی استفاده می‌کند و طبیعتا باید از آن طرف، سرویس هم بدهد! اما ممکن است که نوع مواضع این دو، در مواردی به اصول برسد که لاریجانی در این شرایط نمی‌تواند کوتاه بیاید. 

ائتلاف روحانی و لاریجانی تا کجا قابلیت نقدشدن دارد؟

امیر محبیان: تا جایی که روحانی بتواند، اقدامات خود را از منظر نظام توجیه کند؛ یعنی تا زمانی که موضع روحانی یک چیز بشود و موضع نظام چیز دیگر. 

امیر محبیان: خیر؛ من شخصیت روحانی را اینگونه نمی‌بینم. رئیس‌جمهور برای خود استقلال رأیی دارد اما در جمع‌بندی نهایی باید تابع نظر رهبری باشد نه در مقدمات. مقام معظم رهبری هم از مسئولین می‌خواهند که نظرات خود را بیان کنند اما در عین حال، حاکمیت دوگانه پذیرفته نیست و نباید شکل بگیرد.

امیر محبیان: عارف، مسئله کنارکشیدنش به نفع روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری 92 را مدام در طول 3 سال گذشته تکرار کرده است. البته من معتقدم که عارف به نفع روحانی کنار نکشید بلکه فعالین اصلاح‌طلب متوجه شدند که وی رأیی ندارد و اگر به انتخابات ورود پیدا کند، وضعیتی بدتر از مصطفی معین در انتخابات ریاست‌جمهوری 84 نصیبش می‌شود. عارف با تکرار مسأله کنارکشیدنش در انتخابات 92، مدام بر سر دولت منت می‌گذاشت. خب! حسن روحانی هم یک انسان سیاسی است و این موضوع باعث شد تا رابطه‌ها کم کم مخدوش شود. عارف به نوعی همیشه چهره طلب‌کارانه نسبت به دولت داشت؛ همین باعث شد که حوصله دیگران سر برود! نتیجه این شد که دولت تمایلی به برقراری رابطه تشکیلاتی با عارف پیدا نکرد.

عارف در انتخابات مجلس پس از اینکه نفر اول تهران شد، از توانایی خود تخمین زیادی پیدا کرد و بسیاری از فعل و انفعالات سیاسی را ندید. همین عوامل وی را متوقع کرد که دولت باید در جریان ریاست مجلس، از او حمایت کند. دولت با دو گزینه مواجه بود؛ یکی عارفِ اصلاح‌طلب و دیگری لاریجانیِ اصولگرایِ حمایت‌کننده. دولت فکر کرد اگر عارف برای ریاست رأی بیاورد، اصلاح‌طلبان دیگر شریک روحانی نخواهند بود بلکه با به دست‌گرفتن یک قوه، طلبکارانه با وی برخورد می‌کنند و وقتی اصلاح‌طلبان مجلس را بگیرند، هدف بعدی‌شان، ریاست‌جمهوری می‌شود؛ در نتیجه رفیق دیروز، رقیب امروز می‌شود. بنابراین برای روحانی، اصلاح‌طلبِ دوستِ تضعیف‌شده، بهتر از اصلاح‌طلبِ دوستِ قدرتمند است. 

از طرف دیگر، به نظرم حتی رئیس دولت اصلاحات هم معتقد بود که عارف نباید وارد رقابت با لاریجانی شود چون می‌دانست که در فضای اصولگرایی مجلس، قطعا شکست، نصیب عارف می‌شود. از طرف دیگر با ریاست عارف بر پارلمان، وحدت اصولگرایان بیشتر می‌شد و فضای مجلس به سمت دوقطبی‌شدن پیش می‌رفت. با این شرایط، اگر دولت در دعوای میان اصلاح‌طلبان و اصولگرایان موضع می‌گرفت، حتما از یک طرف سیلی می‌خورد!

خب! اینجا اصلاح‌طلبان از روحانی متوقع می‌شوند. می‌گویند آقای روحانی! سرمایه اجتماعی تو از ماست؛ پس ما در زمین بازی تو چه نقشی داریم؟

امیر محبیان: ببینید! اصلاح‌طلبان نتیجه خود را می‌گیرند. اصلاح‌طلبان می‌دانند که اگر با دولت دعوا کنند، همین یک ذره جایگاهی هم که دارند، از دست می‌دهند. 

خب! فشار اصلاح‌طلبان به حسن روحانی برای تغییر در کابینه، از کجا آب می‌خورد!؟

امیر محبیان: تغییر مدنظر اصلاح‌طلبان بیشتر از روی کارآمدی است.

یعنی هدف سیاسی ندارند؟

امیر محبیان: چندان نمی‌توانیم اینگونه تحلیل کنیم. هوشمندانِ اصلاح‌طلب می‌دانند که فضای امروز، سیاسی است. آن‌ها می‌دانند که اگر داستان به سمتِ اصلاح‌طلبی و اصولگرایی کشیده شود، فضا امنیتی خواهد شد؛ یعنی اگر میان اصلاح‌طلبان و اصولگرایان دعوا شود، این اصلاح‌طلبان هستند که باید هزینه سنگینی پرداخت کنند. اصلاح‌طلبان زحمت بسیاری کشیدند تا فضا آرام شود؛ الان هم در دولت و هم در مجلس چهره‌های خودشان را دارند؛ بنابراین چهره‌ای مانند لاریجانی که با اصولگرایان خوب است و با اصلاح‌طلبان هم چندان بد نیست، برای کنترل فضا به سمت آرامش، برای جریان اصلاحات مفیدتر است.

تحلیل‌های مختلفی به عارف ارائه شد که تو نباید وارد موضوع ریاست بشوی. امروز «موثربودن» برای اصلاح‌طلبان، مهم‌تر از «در چشم بودن» است؛ در ضمن تو(عارف) می‌توانی برای مرکز پژوهش‌ها وارد بشوی. اما نتیجه این شد که عارف نه مرکز پژوهش‌ها را گرفت و نه ریاست یک کمیسیون مثلا آموزش. با تمامی این اوصاف، امروز عارف عضوی عادی مانند بقیه اعضای لیست امید است که نمی‌تواند اصلاح‌طلبان را جمع و جور کند. مثلا یکی از اصلاح‌طلبان مجلس برمی‌گردد به عارف می‌گوید که جفتمان با هم از تهران وارد مجلس شدیم؛ بنابراین چرا شما باید برای من خط مشی تعیین کنی؟