اجرای سندتحول آموزش و پرورش به کجا رسید؟

صراط: دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش گفت: متأسفانه در اجرای سند تحول آموزش و پرورش بسیار کند حرکت کردیم.

به گزارش فارس، حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی ملکی با اشاره به اهداف این ستاد اظهار داشت: همکاری حوزه علمیه و آموزش و پرورش، پیشینه‌ای طولانی دارد و نمونه‌های این همکاری را در کارهای شهیدان باهنر، بهشتی، مفتح و مطهری می‌توان دنبال کرد.

وی افزود: روحیه متعالی در این شهیدان به صورت یک پدیده ارزشمند بود؛ این پدیده امروز در قالب یک فرآیند تعریف شده و نظام‌مند در آمده است و اولین توافقنامه 2 مجموعه در سال 79 تصویب شد و تاکنون با همه فراز و فرودها استمرار یافته و روز به روز توسعه کمی و کیفی داشته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی پیرامون نقش حوزه‌های علمیه در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تصریح کرد: این سند با رویکرد تقویت تربیت دینی بنا نهاده شده است؛ در گذشته آموزش و پرورش به عنوان یک نظام دانش محور فعال بود و اگرچه دانش‌محوری دانش‌آموزان را در عرصه علوم تجربی و مواهب الهی توانمند می‌ساخت اما تربیت که بُعد دینی انسان است مورد غفلت قرار می‌گرفت.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش ادامه داد: با توجه به این شرایط، رویکرد سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش، تربیتی و آن هم از نوع تربیت اسلامی است که شامل مفاهیم اساسی و فلسفه تربیت اسلامی و راهکارها در خصوص برنامه‌هایی است که زیرمجموعه تربیت اسلامی قرار می‌گیرد که این امر نیز نیاز به صاحب نظران علوم اسلامی دارد.

وی خاطرنشان کرد: باید تربیت اسلامی را از قرآن کریم و عترت کسب کنیم؛ این نیز وظیفه حوزه‌های علمیه است چرا که آموزش و پرورش وظیفه‌اش تولید علم نیست بلکه توزیع علم است.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش یادآور شد: با مرور بر منویات رهبر معظم انقلاب از سال‌ها قبل به‌ویژه از سال 86 به بعد می‌بینیم معظم‌له همواره تأکید داشتند آموزش و پرورش کنونی ما ساخته و پرداخته فکر و فلسفه ما و مبتنی بر تربیت و فلسفه اسلامی نیست بلکه وارداتی از سوی غرب است، در این زمینه غرب بارها برای تحول در نظامی که بنیانگذاری کرده بود دست به تلاش می‌زد اما در ایران این تحول حتی در ابعاد آموزشی تحقق نیافته بود.

وی بیان کرد: زمانی در سطح کشور 13 میلیون دانش‌آموز داریم و در مواقعی تا 17 میلیون نفر نیز رسیده‌اند اما از سوی دیگر می‌دیدیم فارغ‌التحصیلان در بُعد مهارتی و زندگی اجتماعی بعد از اخذ دیپلم توانمند نبودند و هدفی که قانون‌گذار پیش‌بینی کرده بود که حداقل دانش‌آموزان یک مهارت داشته باشند به آن دسترسی نیافته بودیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی عنوان کرد: در آن شرایط آموزش و پرورش حتی در کارکردهای تعریف شده نیز موفق نبود چه برسد به اینکه در تربیت بر مبنای ارزش‌های اسلامی موفقیتی کسب نماید.

وی در باره ویژگی‌های سند تحول بنیادین گفت: سند تحول هدفی را تعیین کرده است که برگرفته از قرآن کریم است؛ در این راستای این آیه قرآن کریم «مَن عَمِلَ صالِحًا مِن ذَکَرٍ أَو أُنثیٰ وَهُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً»، این سند تنظیم شده است.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش ادامه داد: در این سند هدف‌گذاری برای رسیدن دانش‌آموزان به مراتبی از حیات طیبه به صورت پله به پله انجام گرفته تا هرکس بنا به شرایط و ویژگی‌ها به رتبه‌ای از حیات طیبه دست یابد؛ باید دید تدوین حیات طیبه و برش‌های آن در ابتدای دوره اول چه شاخصه‌هایی داشته باشد که به مراتبی از حیات طیبه دست یافت.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی اظهار داشت: در واقع باید دید که شاخص‌های متوسطه چیست، این نیز وظیفه حوزه‌های علمیه است باید حوزه‌های علمیه این شاخص‌ها را تبیین و تعریف کرده و در اختیار آموزش و پرورش قرار دهند و سپس آموزش و پرورش این علم تولید شده در حوزه را در خصوص مبانی اسلامی تبدیل به زبان قابل فهم و عرضه برای دانش‌آموزان کند.

وی ادامه داد: این اهداف از فلسفه‌های مهم در جهت همکاری حوزه‌های علمیه و آموزش و پرورش است و در نهایت آموزش و پرورش را برای مراجعه به حوزه‌های علمیه نیازمند می‌سازد.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش در ادامه پیرامون روند اجرای سند تحول خاطر نشان کرد: متأسفانه بسیار کند در اجرای سند حرکت کردیم در حالی که در سند پیش‌بینی شده بود که در بازه زمانی 5 ساله مورد بازبینی قرار بگیرد و نقاط قوت و ضعف آن شناسایی شود با اینکه این مدت گذشته هنوز موفق نشده‌ایم حتی زیرنظام‌های سند را تدوین کنیم.

وی بیان داشت: در این راستا 3 زیر نظام هنوز تدوین نشده و سه زیرنظام تدوین شده است که برنامه درسی ملی و مدیریت و راهبری هستند اما هنوز زیرساخت‌ها در آموزش و پرورش در جهت اجرای سند تحول فراهم نشده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی تصریح کرد: نمی‌توان ارزیابی مستدلی از میزان موفقیت سند داشت؛ این کند بودن حرکت اجرای سند عوامل متعددی دارد که یکی از عوامل مهم آن، فراهم نبودن زیرساخت‌هاست؛ در واقع این زیرساخت‌ها هنوز در آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌های اجرایی تحقق نیافته است.

وی در مورد زیرساخت‌های لازم عنوان کرد: نظام آموزشی باید در 4 بخش 3 ساله باشد که شامل سه سال اول و سه سال دوم در ابتدایی و همچنین سه سال اول و دوم در متوسطه است اما فضای کافی برای اجرای همین بخش از سند را نداریم و با مشکل تأمین فضا روبه‌رو هستیم با این شرایط دانش‌آموز از اول تا ششم در یک مدرسه می‌رود در حالی که باید اینها از هم تفکیک شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی گفت: در چند سال اخیر از حیث منابع مالی تحت فشار بوده‌ایم و بودجه سازمان آموزش و پرورش صرف هزینه‌های پرسنلی می‌شد و بودجه‌ای برای اهدافی که در سند پیش‌بینی شده تحقق نیافته است.

وی متذکر شد: وقتی نتوانستیم در این 5 سال سند را به طور کامل اجرا کنیم طبعاً بازبینی سند موضوعیتی ندارد البته یک عامل مهم در عدم تحقق سند، سایر دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی هستند که در مورد اینها آسیب شناسی‌های لازم انجام گرفته است.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش ادامه داد: وقتی از سند تحول بنیادین سخن به میان می‌آید بسیاری از افراد ذهنیت ناقصی از این سند دارند و تصور می‌کنند این سند تنها برای آموزش و پرورش است و دیگر دستگاه‌ها وظیفه‌ای در قبال آن ندارند در حالی که همه عوامل موثر در تعلیم و تربیت باید در اجرای سند ادای وظیفه کنند.

وی یادآور شد: مقام معظم رهبری بارها این مطلب را مورد تأکید قرار دادند که هر کس باید رسالت و وظیفه خود را نسبت به سند بداند و به آن عمل کند همکاران و دانش‌آموزان و فرهنگیان و دستگاه‌های اداری همگی باید در تحقق این سند مشارکت کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی در خصوص وظایف خانواده در تحقق سند تحول بنیادین بیان کرد: آموزش در قالب برنامه‌هایی که سازمان انجمن اولیا و مربیان اجرا می‌کند تحت عنوان آموزش خانواده در واحدهای آموزشی دنبال می‌شود اما اینکه این برنامه‌ها به طور متمرکز انجام نمی‌شود، البته در بُعد نظری و خانوادگی تمهیداتی دیده شده است ولی در بُعد اجرا موفق نشده‌ایم سند را به مرحله نهایی برسانیم.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش خاطر نشان کرد: سند یک موضوع تئوریک است و باید نظامات خاصی شکل بگیرد تا به مرحله عملیاتی برسد؛ محور تحول ما در آموزش و پرورش نیروی انسانی است بنابراین باید در خصوص نیروی انسانی تغییر نگرش‌ها صورت بگیرد تا منجر به تغییر رفتارها شود.

وی ادامه داد: یکی از آسیب‌های مهم، در چگونگی آموزش است چرا که منابع کافی برای اجرای توانمندسازی و تغییر نگرش‌ نیروی انسانی در آموزش و پرورش وجود ندارد و در خانواده‌ها نیز به همین صورت است.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی گفت: امروز در واقع اجرای اهداف در سند تحول پیش‌بینی شده که در این راستا آموزش خانواده‌ها در درجه اول نیاز به برنامه‌ریزی علمی و عملی و تأمین منابع و اعتبارات لازم دارد که در هر قسمت کوتاهی و قصور را مشاهده می‌کنیم در واقع زیرساخت‌ها آن گونه که باید فراهم نبوده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی همچنین درباره بحث روحانی مستقر در مدارس بیان کرد: در سند تحول آمده است که همه دستگاه‌ها و نهادها باید به کمک آموزش و پرورش بیایند که در این میان یکی از نهادهای مهم حوزه‌های علمیه و حصور روحانی در مدارس است.

وی افزود: وزیر آموزش و پرورش یکی از کشورهای خارجی اعلام کرده بود 14 وزارتخانه و سازمان تحت فرمان آموزش پرورش و همکار هستند یعنی اینکه اینها را آموزش و پرورش در جهت دستیابی به اهدافش مدیریت می‌کند.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش عنوان کرد: در برنامه‌های مربوط به سند تحول و همکاری باید به جرأت ادعا کرد که گسترده‌ترین و اجرایی‌ترین همکاری منحصراً در اختیار حوزه و آموزش و پرورش است و هیچ دستگاهی مانند حوزه‌های علمیه دارای تشکیلات و فعالیت مستمر نیستند.

وی اظهار کرد: امروز در شرایطی هستیم که مسئولان آموزش و پرورش و حوزه‌های علمیه به این باور رسیده‌اند و به خوبی پذیرفته‌اند که این 2 حوزه باهم همکاری کنند؛ ستاد همکاری‌ها متشکل از 6 معاون وزارت آموزش پرورش و 6 معاون مدیریت حوزه‌های علمیه برنامه‌های خوبی را تعریف و تدوین و تصویب و ابلاغ کردند.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی اذعان داشت: همکاری حوزه‌های علمیه در قالب برنامه‌های سالانه وزارت آموزش و پرورش به استان‌ها ابلاغ می‌شود؛ در صورتی که در طول یک قرن گذشته و 160 سال سابقه آموزش و پرورش چنین نبوده است.

وی تصریح کرد: یکی از برنامه‌ها و فعالیت‌ها تأمین روحانی مستقر در مدارس است که اولویت در این طرح با مدارس شبانه‌روزی و استعدادهای درخشان است؛ در این مسیر یک روحانی آموزش دیده، علاقه‌مند، مستعد و توانمند که دوره‌های آموزشی را در حوزه‌های علمیه و مراکز حوزوی مانند سازمان تبلیغات و دفتر تبلیغات اسلامی پیموده به مدارس آموزش و پرورش اعزام می‌شود و از صبح تا پایان ساعت کار واحد آموزشی به اجرای برنامه‌های تربیتی می‌پردازد.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش خاطر نشان کرد: بالغ بر 5 هزار نفر از روحانیون در استخدام آموزش و پرورش هستند و بالغ بر 3 هزار مدرسه در کشور از روحانی مستقر برخوردار است که اینها به غیر از روحانیونی هستند که در استخدام رسمی آموزش و پرورش هستند.

وی در مورد ویژگی‌های روحانیون مستقر در مدارس گفت: در این طرح از طلاب جوان، خوش‌فکر، آموزش‌دیده، مستعد و علاقه‌مند و طلابی که بتوانند در مدارس به فعالیت بپردازند، استفاده شده است؛ این طلاب باید سطح 2 را گذرانده باشند که این شرط حضور در مدارس است.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش اضافه کرد: بعد از گذراندن سطح 2، حوزه‌های علمیه، سازمان تبلیغات، دفتر تبلیغات اسلامی، نهادهای اعزام کننده، اوقاف و امور خیریه و تشکل‌های مردم نهاد دوره‌های آموزشی برگزار می‌شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی در رابطه با طرح توانمندسازی نیروهای آموزش و پرورش عنوان 

کرد: در واقع این چنین طرحی در گذشته نبود و از 2 سال قبل این طرح آغاز شد که با مطالعه و بررسی‌های لازم متوجه شدیم ظرفیت عظیمی را در آموزش و پرورش داریم اولویت ما هم تکیه بر منابع پایدار آموزش و پرورش است؛ نیرویی که 20 تا 30 سال دیگر در اختیار آموزش و پرورش است.

وی متذکر شد: با توجه به تعداد روحانیون در بدنه آموزش و پرورش اگر اینها را مورد توجه قرار دهیم بسیاری از اهداف را می‌توان از طریق توانمندسازی روحانیون تحقق بخشید؛ در سال گذشته توانمندسازی طلاب شاغل را آغاز کردیم و در برخی از استان‌ها بالغ بر 1600 نفر دوره‌های آموزشی را گذرانده‌اند.

دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش و پرورش یادآور شد: تعداد کثیری از روحانیون از طرح توانمندسازی رضایت داشتند و از آن استقبال کردند و می‌گفتند سال‌ها در آموزش و پرورش این ظرفیت‌ها نادیده گرفته شده بود؛ امسال نیز طرح را در دستور کار داریم و بالغ بر 2 هزار نفر را در دوره‌های توانمندسازی آموزش خواهیم داد.

وی در ادامه بیان کرد: در ارزیابی آموزش و پرورش مشارکت نداریم و برنامه‌هایی که دنبال می‌کنیم در سند تحول دیده شده است، در واقع یک نمایه اجرایی از سند تحول را تدوین کرده‌ایم و ظرفیت‌شناسی سند تحول را مورد ارزیابی قرار داده‌ایم در این مسیر کارگروهی را تشکیل داده و مدت‌ها در آن کار کرده‌ایم.

حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی گفت: با حمایت شورای عالی آموزش و پرورش، نمایه اجرایی و ظرفیت‌شناسی سند تحول با همکاری حوزه‌های علمیه بالغ بر 43 راهکار از راهکارهای سند تحول بنیادین موکول به همکاری های حوزه های علمیه است؛ اینها را به مراکز حوزوی داده‌ایم تا برای آنها برنامه تدوین کنند اما در ارزیابی نبوده‌ایم.