صراط: جمعیت حاضر در اجتماعات و راهپیمایی‌ها یکی از داغ‌ترین سوژه‌های بحث‌وجدل بین سیاست‌مداران است.
به گزارش خبر آنلاین مشهورترین نمونه اخیر سال گذشته اتفاق افتاد، زمانی که رسانه‌های متعددی جمعیت حاضر در مراسم سوگند «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور جدید ایالات‌متحده را در مقایسه با مراسم تحلیف «باراک اوباما» بسیار خلوت‌تر و کم‌جمعیت‌تر ارزیابی کردند و ترامپ هم به روال معمول، آن‌ها را به دروغ‌گویی و عدم انتقال درست اطلاعات متهم کرد.
شرح عکس: جمعیت حاضر در مراسم تحلیف دومین دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما در سال ۲۰۰۹ (چپ) در مقایسه با مراسم تحلیف «دونالد ترامپ» در سال ۲۰۱۷ (راست)
اما چگونه می‌توان جمعیت را برآورد کرد؟ بیش از چهل سال پیش، خبرنگار بازنشسته‌ای به نام «هربرت جیکوبز» (Herbert Jacobs) به روش ساده و درعین‌حال، دقیقی برای تخمین جمعیت دست پیدا کرد که امروز به افتخارش، «روش جیکوبز» خوانده می‌شود.
روش جیکوبز بر اساس الگوهای تکرارشونده در محوطه حضور جمعیت استوار است. معمولا در متراکم‌ترین بخش جمعیت، ۴ نفر در فضایی به مساحت ۱ مترمربع جا می‌گیرند. این عدد، بیشترین فشردگی جمعیت را به شرط ایمن بودن همه افراد تعیین می‌کند و اگر تراکم جمعیت از این مقدار بیشتر شود، افراد آسیب می‌بینند. در جمعیت‌هایی که تراکم متوسط دارند، به‌طور متوسط ۲٫۱ فرد در هر مترمربع حضور دارند و در اجتماعات پراکنده، ۱ نفر در هر مترمربع دیده می‌شود.
به این ترتیب، کافی است تراکم جمعیت در نواحی مختلف تعیین شود؛ مساحت هر ناحیه حساب شود، با ضرب تراکم جمعیت در مساحت آن ناحیه، جمعیت حاضر را برآورد کرد و درنهایت، جمعیت همه نواحی را با هم جمع کرد. به زبان ساده‌تر:
جمعیت = تراکم جمعیت × مساحت
البته توجه داشته باشید که این روش هم خطاهای خودش را دارد. تصاویری که برای برآورد جمعیت استفاده می‌شوند، باید از هوا و به شکل عمودی ثبت شده باشند (مثلا تنه درخت نباید دیده شود)؛ تصاویری که با زاویه مایل ثبت شده باشند، برای برآورد جمعیت مناسب نیست و خطای زیادی را در محاسبات اعمال می‌کند.
نکته دیگر این‌که روش جیکوبز حجم جمعیت را در همان لحظه نشان می‌دهد. در تجمع‌های ساکن (مثلا کنسرت موسیقی) این روش به برآوردی دقیق منتهی می‌شود؛ اما در تجمع‌های متحرک مانند راهپیمایی، باید حواستان به متغیرهای دیگر هم باشد؛ مثلا همه افراد تمام مسیر را طی نمی‌کنند؛ برخی از میانه راه به جمعیت می‌پیوندند و برخی دیگر از میانه‌های راه خارج می‌شوند. اصلاح خطاهایی از این دست، نیازمند استفاده از روش‌های پیچیده‌تری است؛ مثلا در نقاط مختلف مسیر، افرادی مستقر می‌شوند تا میزان جمعیت عبوری از آن نقطه را در بازه‌های زمانی مختلف، بشمارند. با مقایسه آمار عبور جمعیت در نقاط مختلف می‌توان به برآورد دقیق‌تری از جمعیت حاضر در راهپیمایی دست پیدا کرد.
در سال‌های اخیر، روش‌های پیشرفته‌تری هم ابداع شده است که بر استفاده از دوربین‌های کنترل ترافیک و نرم‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی برای تشخیص تک‌تک افراد استوار است. با این حال، جالب است بدانید که اگر روش جیکوبز را به درستی اجرا کنید، دقت آن تفاوت چندانی با دقت شمارش هوش مصنوعی ندارد.
