ظهور فن‌آوری‌های نوین ارتباطی باعث شد تا انسان‌ها علاوه بر حضور در شبکه‌های اجتماعی واقعی، پاره‌ای از روابط و فعالیت‌های خود را در فضای مجازی به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی مجازی انجام دهند، با گذشت زمان و توسعه فعالیت‌ها در این فضا، اثبات شد که شبکه‌های اجتماعی قوی‌ترین ابزارها برای طرح و رواج افکار و کارآمدترین ابزار برای نفوذ فرهنگ‌ها و نگرش‌ها به درون جوامع‌اند.
به گزارش فارس، ازاین‌روی، تحلیل و بررسی این فضا همواره موضوع بسیاری از مباحث اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی قرار گرفته اسـت که در این راستا با رحمت‌الله وحدت کارشناس مسائل اجتماعی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه با هم می‌خوانیم.
نظر شما در رابطه با فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی چیست؟
وحدت: حفظ امنیت شهروندان در این فضا همواره یکی از دغدغه‌های مهم مسئولان و صاحب‌نظران بوده است، مدت‌ها است اندیشمندان حوزه ارتباطات با مشاهده آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی و به‌طورکلی فضای مجازی به دنبال ارائه راه‌حل‌هایی برای کنترل این آسیب‌ها بوده‌اند.
شبکه‌های اجتماعی در کنار فواید و دستاوردهای خوبی که در پی داشته‌اند آسیب‌های را نیز به وجود آورده‌اند که در نهایت به سلب امنیت عمومی کاربران شبکه‌های اجتماعی منجر شده‌اند، برای این منظور راهکارهای متعددی پیشنهادشده که یکی از این راهکارهای قدیمی فیلتر شبکه‌هایی است که فعالیت آنها امنیت کاربران را به خطر می‌اندازد.
آیا فیلترینگ راهکار مناسبی است؟
وحدت: راهکار فیلترینگ اگرچه از سوی بسیاری از کارشناسان به‌عنوان راهکاری ناکارآمد معرفی‌شده و دولت‌ها سعی می‌کنند تا آنجا که امکان دارد از اعمال آن خودداری کنند، اما همچنان فیلترینگ به‌عنوان یک راهکار مطرح است و می‌توان از این سیاست در برخی موارد استفاده کرد. البته فیلترینگ زمانی جواب می‌دهد که در کنار آن سایر برنامه‌های مکمل اعم از فنی و فرهنگی صورت بگیرد.
به‌هرحال اگرچه هیچ آلودگی را نمی‌توان به صفر رساند، اما می‌توان از انتشار آلودگی جلوگیری کرد، اگرچه سیاست فیلترینگ به هر نحو اعم از سنتی یا هوشمند تنها راه مقابله با آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی نیست و کارآمدی بالایی ندارد اما می‌توان بخشی از جامعه کاربران را پوشش دهد و از دسترسی آنان به محتواهای نامناسب یعنی محتواهای غیراخلاقی و ضد اعتقادی و ضد مبانی امنیتی کشور جلوگیری کند و حداقل می‌توان در دسترسی‌ها به این نوع محتواها مشکل ایجاد کند. لذا فیلترینگ راهکاری است که قابل‌چشم‌پوشی نیست و می‌توان در برخی موارد از آن استفاده کرد، زیرا این طرح در همه کشورهای دنیا حتی کشورهایی چون آمریکا، انگلیس و فرانسه که مدعی آزادی بیان هستند اجرا می‌شود.
اما نباید از این نکته غفلت کرد که سیاست فیلترینگ باید با هوشمندی و دقت کافی صورت بگیرد و در اجرای آن ضمن رعایت اصول فنی و تخصصی از دخالت دادن حب و بغض‌ها و سلایق فردی و گروهی و سیاسی اجتناب کرد.
این روزها که موضوع فیلتر شبکه پیام‌رسان تلگرام در کشور مطرح است برخی در مقابل آن موضع گرفتند و آن را برخلاف آزادی و حقوق شهروندی می‌دانند و معتقدند که در صورت منطقی بودن دلایل فیلتر، شبکه‌های داخلی توان پاسخگویی به نیاز کاربران را ندارند، نظر شما در این رابطه چیست؟
وحدت: پیش‌نیاز فیلترینگ تلگرام ارتقاء کیفیت پیام‌رسان‌های داخلی و اختصاص پهنای باند مناسب و تأمین زیرساخت‌های فنی موردنیاز آن است، این برنامه زمانی می‌تواند اثرگذار باشد که شبکه ملی اطلاعات در داخل کشور شروع به فعالیت کند و ما شاهد یک فضای مجازی سالم، سازمان‌یافته و باقیمت مناسب در اختیار عموم مردم باشیم. بنابر تعریف مصوب شورای عالی فضای مجازی شبکه ملی اطلاعات عبارت است از «زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور، شبکه‌ای مبتنی بر قرارداد اینترنت به همراه سوئیچ‌ها و مسیریاب‌ها و مراکز داده‌ای است به صورتی که درخواست‌های دسترسی داخلی برای اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به‌هیچ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود». این فضا می‌تواند به زیست‌بوم کاربران ایرانی برای داشتن یک زندگی سالم در عرصه مجازی و یک بستر آماده ارائه خدمات مناسب و مفید و فارغ از تهدیدات امنیتی در ابعاد فرهنگی و اخلاقی و سیاسی باشد.
