سقوط، دومین علت مرگ‌ومیر ناشی از مصدومیتهای غیرعمدی در سراسر جهان است. هرساله حدود 400 هزار نفر در سطح دنیا به علت سقوط می‌میرند که بیش از 80 درصد آن‌ها از کشورهای کم‌درآمد و متوسط هستند. در ایران نیز حدود 5 درصد مرگ‌های ناشی از مصدومیت‌ها، بعد از حوادث ترافیکی، سوختگی و خودکشی، مربوط به سقوط است. در این میان، سالمندان از بیشترین تعداد سقوط‌های کشنده رنج می‌برند.
به گزارش ایسنا سقوط، نتیجه تداخل پیچیده‌ای از عوامل خطر متعدد است. این عوامل در چهار گروه عمده عوامل خطر زیستی (سن، جنس، بیماری‌ها، توانایی‌های شناختی)، اقتصادی اجتماعی( سواد، درآمد، مسکن، بهداشت عمومی، انزوای اجتماعی)، رفتاری (ترس از سقوط، سبک زندگی، مصرف همزمان داروها، ترک فعالی‌تهای ورزشی، پوشش نامناسب) و محیطی (طراحی ساختمان، پله‌ها، راهروها و کف‌های لغزنده، فرش‌ها و کفپوشها، نرده‌ها، حمام، دستشویی) طبقه‌بندی می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که بیشترین سقوط‌ها در خانه رخ می‌دهند.
با توجه به اهمیت این موضوع بالاخص برای سالمندان، پژوهشگری از مرکز تحقیقات ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیتهای دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به بررسی خطرات فضای فیزیکی خانه‌ها که سقوط سالمندان را موجب می‌شوند، پرداخته است.
این مطالعه تحلیلی، بر روی 120 فرد سالمند مراجعه‌کننده به بخش‌های اورژانس مراکز آموزشی درمانی با هدف شناسایی نقش خطرات فضای فیزیکی خانه در پیشگیری از سقوط سالمندان اجرا شده است.
بررسی‌های این محقق نشان می‌دهد که نداشتن نرده در هر دو سمت پله‌ها، بیش از هر عامل دیگری شانس وقوع سقوط را در بین سالمندان افزایش می‌دهد. لذا مداخله در کاهش خطرات فضای فیزیکی خانه با صرف هزینه ناچیز و نصب نرده در هر دو سمت پله‌ها می‌تواند از خطر سقوط سالمند در خانه جلوگیری کند.
منیژه ایرانفر، محقق این پژوهش می‌گوید: «سطوح لغزنده، از عوامل سقوط در خانه‌ها هستند و لذا شانس سقوط در سرویس‌های بهداشتی و حمام، به‌ویژه در سرویس‌های بهداشتی واقع در حیاط خانه‌ها، بیش از سایر فضاهای فیزیکی خانه است. سقوط سالمندان در سطح و کف چنین مکان‌هایی می‌تواند میزان معنی‌داری از مرگ‌ومیر آن‌ها را به دنبال داشته باشد».
این محقق می‌افزاید: «نور ضعیف، نور اتاق‌خواب و مسیر روشن از رختخواب تا سرویس بهداشتی، سطوح لغزنده آستانه خانه، سطوح لغزنده سرویس بهداشتی یا حمام، سرویس بهداشتی یا حمام واقع در حیاط، کفپوشها، پله‌ها و تنها زندگی کردن، تعدادی از عوامل خطر فضای فیزیکی خانه هستند که شانس سقوط را افزایش می‌دهند».
با این‌حال، خطرات فضای فیزیکی خانه با استراتژی‌های آموزشی و مداخله‌ای قابل پیشگیری هستند. در این خصوص ایرانفر اعتقاد دارد: «با شناسایی دقیق عوامل خطر فضای فیزیکی خانه که به‌واقع برای سالمندان خطرناک هستند، می‌توان در طراحی و اعمال مداخلات لازم در آینده، متناسب با عامل یا عوامل خطر به‌منظور پیشگیری و کاهش میزان سقوط در جامعه سالمندان که سرمایه‌های اجتماعی ما هستند، برنامه‌ریزی مناسبی کرد».
گفتنی است ایران فر، یافته‌های مطالعه پژوهشی خود را در قالب مقاله‌ای در مجله «ارتقاء ایمنی و پیشگیری از مصدومیت» به چاپ رسانده است. این مجله، فصل‌نامه‌ای است که زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منتشر می‌شود.
