دعا و نیایش از بهترین ابزار‌های ارتباط روح انسان با خداوند متعال است. این عمل به قدری اهمیت دارد که خداوند در آیاتی از قرآن به صورت مستقیم و غیر مستقیم انسان‌ها را دعوت به انجام آن کرده است. به عنوان نمونه در بخشی از آیه ۶۰ سوره غافر می‌فرماید: «وَ قَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ؛ پروردگار شما می‌گوید بخوانید مرا تا برای شما استجابت کنم.»
به گزارش تسنیم همچنین در آیه ۱۸۶ سوره بقره پس از آنکه در آیات قبل درباره ماه رمضان و احکام آن سخن می‌گوید، می‌فرماید: «وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ؛ و، چون بندگان من (از دوری و نزدیکی) من از تو پرسند، (بدانند که) من به آن‌ها نزدیکم، هرگاه کسی مرا خواند دعای او را اجابت کنم. پس باید دعوت مرا (و پیغمبران مرا) بپذیرند و به من بگروند، باشد که (به سعادت) راه یابند.» لذا توجه به خداوند متعال از مهم‌ترین دستاورد‌های دعا محسوب می‌شود. نیز جلب روزی، دفع بلا، شفای دردها، به دست آوردن منزلت نزد خداوند، نجات از دوزخ، آرامش روانی، کسب معرفت در پرتو مضامین ادعیه و مناجات از دیگر دستاورد‌های مادی و معنوی دعا و مناجات محسوب می‌شود که در روایات متعددی به آن‌ها اشاره شده است.
همچنین امام صادق علیه‌السلام در روایتی با اشاره به مهم‌ترین دستاورد‌های دعا فرمودند: «زیاد دعا کنید و در خواندن خدا اصرار کنید؛ زیرا دعا:
* کلید تمام رحمت‌هاست؛ مِفْتاحُ کلِّ رَحْمَةٍ
* و عامل پیروزی در هر حاجتی است؛ نَجاحُ کلِّ حاجَةٍ
* نعمت‌ها و برکاتی که نزد خداوند است، بدون دعا به کسی نمی‌رسد؛ وَ لا ینالُ ما عِنْدَ اللَّهِ الَّا بِالدُّعا
بنابراین هیچ دری وجود ندارد مگر اینکه با اصرار و سماجت و پافشاری گشوده می‌شود.»
أکثِرْ مِنَ الدُّعا فَانَّهُ مِفْتاحُ کلِّ رَحْمَةٍ وَ نَجاحُ کلِّ حاجَةٍ وَ لا ینالُ ما عِنْدَ اللَّهِ الَّا بِالدُّعا وَ لَیسَ بابٌ یکثَرُ قَرْعُهُ الَّا یوشَک انْ یفْتَحَ لِصاحِبِهِ. (بحار، ج. ۹۳، ص. ۲۹۵)
با تمام دستاورد‌هایی که دعا دارد، عواملی مانع عدم به استجابت رسیدن دعا می‌شود؛ از جمله این عوامل روی آوردن به رزق حرام است. پیامبر گرامی اسلام (ص) در روایتی فرمود: «کسب و درآمدت را پاک کن تا دعاهایت مستجاب شود؛ زیرا یک لقمه حرام باعث می‌شود که دعا تا چهل روز مستجاب نشود؛ اطِبْ کسْبَک تُسْتَجابُ دَعْوَتُک؛ فَانَّ الرَّجُلَ یرْفَعُ الی فیهِ حَراماً فَما تُسْتَجابُ لَهُ دَعْوَةٌ ارْبَعینَ یوْماً» (مکارم الاخلاق، ج. ۲، صفحه ۲۰)
بر این اساس بخش عمده‌ای از دلایل تسریع یا تأخیر در اجابت دعا بستگی به عواملی خارجی و بخشی از آن‌ها بستگی به حکمت‌های الهی دارد.
