آخرین حضور بانک سرمایه در بورس به تاریخ 03/08/95 بر می گردد جاییکه سود هر سهم 11745- ریال پیش بینی شده است که البته در این شرایط باید از ضرر هر سهم گفت. متوقف بودن تابلوی بورس این بانک به خاطر تغییراتی که در چرخشها و تعیین صورتهای مالی است بیش از انتظار طول کشیده و در جدیدترین صورتهای مالی منتهی به 30/12/95 اتفاقات خوشایندی ذکر نشده جایی که ریخت و پاش و سوء استفاده ی این بانک از منابعی که در اختیار داشت را نشان می دهد.
تسعير دارايي ها و بدهي هاي ارزي بانک طبق رويه مندرج صورتهاي مالي صورت نگرفته و اقلم مذکور با نرخ ارز مرجع در تير ماه 1392 تسعير شده اند. در صورت انجام تعديلات لزم زيان انباشته و خالص بدهي هاي ارزي بانک هر يک به مبلغ 1.000 ميليارد ر افزايش خواهد يافت.
ارائه "صورت عملکرد سپرده هاي سرمايه گذاري" و "صورت تغييرات در حقوق صاحبان سهام" به عنوان يکي از صورتهاي مالي اساسي و همچنين نحوه انعکاس "حقوق صاحبان سپرده هاي سرمايه گذاري" در ترازنامه، که بر اساس دستور العمل بانک مرکزي جمهوري اسلمي ايران انجام شده، با استانداردهاي حسابداري لازم الاجرا منطبق نمي باشد.
رد پای بدهکار بزرگ نفتی در بانک سرمایه
به موجب صلحنامه شماره 3360/ه س/94 مورخ 26/12/94 فيمابين بانک و شرکت هلدينگ توسعه سورينت قشم، اصل مبلغ، سود و خسارت تاخير کليه تسهيلات پرداختي به شرکتهاي هايدرو يونيک مهستان کيش، تجار کيش، اس سي تي بانکرز و مجتمع تفريحي تجاري تهران قديم کيش که همگي شرکتهاي زير مجموعه شرکت هلدينگ توسعه سورينت قشم (شرکتهاي وابسته به بابک زنجاني) مي باشند جمعا به مبلغ 2.421 ميليارد ریال در مقابل تملک ملک صحرا واقع در الهيه، به مبلغ 2.400 ميليارد به علاوه مبلغ 21 ميليارد که با توافق يکديگر از محل ساير املاک شرکت مذکور معاوضه خواهد گرديد، تسويه شده است. شايان ذکر است ملک صحرا حاصل تجميع چند فقره پلک ثبتي جمعا به مساحت تقريبي 15.000 متر مربع بوده که با توجه به موافقتنامه کميسيون توافقات شهرداري بر اساس 30 درصد سهم مالک و 70 درصد سهم شهرداري تقسيم و طبق صلحنامه، بانک سرمايه صرفا مالک 443.4 متر مربع از ملک مزبور مي باشد. ارزش ملک صحرا بر اساس گزارش کارشناس رسمي دادگستري مورخ 1393/9/12 در حسابها منظور شده ضمن اينکه بابت 21 ميليارد تتمه تسهيلات اعطايي ملکي در اختيار بانک قرار نگرفته است. براساس صلحنامه بانک از تاريخ 04/7/94 هيچگونه سود و جرايمي بابت تسهيلات محاسبه نکرده و بانک با استناد به صلحنامه و صورتجلسه تحويل زمين به نماينده بانک اقدام به حذف مانده تسهيلات و سود و جرايم از دفاتر بانک نموده است. با توجه به نبود گزارش کارشناسي روز آمد و اينکه سند مالکيت ملک به نام بانک نشده است، تعيين آثار تعديلات احتمالي بر صورتهاي مالي ميسر نشده است.
اطلاعات ارائه شده توسط اداره املاک نشان مي دهد که تعداد 140 قطعه از املاک تمليکي به مبلغ 4.750 ميليارد ریال داراي معارض بوده و از معارضين خلع يد نشده است. ضمنا تعداد 67 قطعه به مبلغ 747.2 ميليارد ر فاقد مشخصات از قبيل پلک ثبتي، وضعيت ملک، تاريخ تمليک، نوع کاربري، متراژ و ... مي باشد ضمن اينکه تعداد 4 قطعه از املک در اختيار مديران شرکتهاي فرعي بانک مي باشد. نظر به مراتب مذکور و نبود روشهاي کنترل داخلي موثر براي شناسايي اموال تمليکي و اينکه ارزيابي اموال تمليکي توسط کارشناسان رسمي به صورت ادواري انجام نشده است تعيين آثار تعديلات احتمالي بر صورتهاي مالي ميسر نمي باشد.
چرتکه ی بانک سرمایه با بانک دی
سر فصل ذخاير و ساير بدهي ها موضوع يادداشت توضيحي 27 همراه صورتهاي مالي شامل مبلغ 3.322 ميليارد ریال سپرده بانکي بانک دي نزد شعبه اسکان بانک سرمايه مي باشد که در تاريخ 23/10/95 به سر فصل بستانکاران داخلي - حساب شعب انتقال يافته و از تاريخ 1/11/95 تا پايان سال مورد گزارش نيز هيچ گونه سودي از اين بابت در حساب ها منظور نشده است (نرخ سود سپرده مذکور، 26/5 درصد مي باشد). شايان ذکر است بانک دي در پاسخ به تائيديه درخواستي مطالبات خود را از بانک سرمايه به مبلغ 4.107 ميليارد ریال اعلام نموده است. در خصوص موارد فوق، توجيهات و اطلاعات کافي از جمله صورت تطبيق حساب هاي في مابين در اختيار قرار نگرفته و از اين رو، تعيين تعديلات مورد لزوم بر صورتهاي مالي ميسر نگرديده است.
کمربندهای انتحاری بانک سرمایه
اهم نکات قابل توجه در خصوص سرفصل سرمايه گذاري در سهام و ساير اوراق بهادار گروه موضوع يادداشت توضيحي صورتهاي مالي به شرح زير است.
بانک در سال جاري مبلغ 770.3 ميليارد ر تسهيلات مشارکت مدني با نرخ 18 درصد به شرکت توسعه تجارت پايدار قشم (شرکت فرعي بانک)بدون رعايت ضوابط و سياستهاي اعتباري و سقف مجاز بخشنامه هاي تسهيلات کلان و اشخاص مرتبط و همچنين بدون تهيه گزارش نحوه نظارت بر مصرف پرداخت کرده است. در اين خصوص، بررسي هاي انجام شده حاکي از موارد زير است
شرکت توسعه تجارت سرمايه پايدار قشم در سال مورد گزارش با شرکت امير تجارت هرمس (با مسئوليت محدود) قرارداد مشارکت و سرمايه گذاري در احداث مجموعه تجاري مسکوني و پارکينگ در بخش 5 اصفهان منعقد کرده است که به موجب آن، آورده شرکت ياد شده يک قطعه زمين به ارزش کارشناسي 970 ميليارد ریال و هزينه صدور پروانه به ارزش 315 ميليارد ریال و آورده شرکت توسعه تجارت سرمايه پايدار قشم به مبلغ 3.000 ميليارد ریال تعيين شده که تا تاريخ ترازنامه مبلغ 2.000 ميليارد ریال آن پرداخت شده است. بابت تضمين معامله، چهار طغري چک جمعا به مبلغ 5.260 ميليارد ریال و سند مالکيت زمين احداث پروژه به ارزش کارشناسي 970 ميليارد ریال به نام شرکت توسعه تجارت سرمايه پايدار قشم شده است. مدارک و مستندات مربوط به توجيه اقتصادي و نيز زمان برگشت سرمايه موضوع قرارداد در اختيار قرار نگرفته و همچنين با توجه به ساختار مالي شرکت امير تجارت هرمس که در تاريخ 11/08/94 با سرمايه اوليه 10 ميليون ر تاسيس شده، اعتبار تضامين اخذ شده محرز نشده است. با توجه به مراتب مزبور، تعيين قابليت بازيافت کامل سرمايه گذاري مذکور ميسر نمي باشد
در سال مورد گزارش شرکت توسعه تجارت سرمايه پايدار قشم قراردادي با شرکت سرمايه گذاري پديده تجارت سيوان (سهامي خاص) با موضوع مشارکت و سرمايه گذاري در احداث مجتمع تجاري، اداري شاهين واقع در کرج منعقد کرده است که آورده شرکت ياد شده ملکي به متراژ 1100 متر مربع به ارزش 863 ميليارد ر و پروانه ساخت و آورده شرکت توسعه تجارت سرمايه پايدار قشم مبلغ 1.000 ميليارد ر تعيين شده است که مبلغ 800 ميليارد آن پرداخت شده است. سه طغري چک شخصي آقاي عليرضا نيکويي جمعا به مبلغ 2.767 ميليارد ر به عنوان تضمين مبلغ قرارداد دريافت شده است. مدارک و مستندات مربوط به سند مالکيت ملک مذکور، پروانه ساخت، ارزش کارشناسي ملک مزبور، توجيه اقتصادي قرارداد و زمانبندي برگشت سرمايه در اختيار حسابرس قرار نگرفته است. ضمنا امکان مشاهده عيني پروژه مذکور ميسر نگرديده و پاسخ تائيديه ارسالي نيز دريافت نشده است. تضامين دريافتي چک شخصي بوده و از اعتبار آن اطمينان حاصل نشده است. لذا قابليت بازيافت سرمايه گذاري مذکور براي اين موسسه محرز نمي باشد.
در سال مورد گزارش شرکت سرمايه گذاري سايه گستر سرمايه مبلغ 800 ميليارد ر در قالب دو فقره قرارداد مشارکت مدني (ارزش قرارداد ها 450.4 ميليارد ر) براي تکميل پروژه 672 واحدي شهيد کشوري و تسويه مطالبات اشخاص ثالث از شرکت فولاد ميبد و تامين مواد اوليه آن پرداخت کرده است. تضمين قراردادهاي مذکور وکالت نامه جامع و تام الاختيار براي هفت ميليون متر مربع از اراضي ياقوت آباد اصفهان عنوان شده که وکالتنامه مذکور دريافت نشده و سود سالانه پيش بيني شده نيز در حساب ها ثبت نگرديده است. نظر به مراتب فوق قابليت باز يافت سرمايه گذاري فوق محرز نمي باشد
سرمايه گذاري در سهام شرکتهاي وابسته بنا گستران هشتم توس، فن آوا کارت، ماشين سازي اراک و ايران ارقام که در صورتهاي مالي تلفيقي به بهاي تمام شده 212.4 ميليارد ر منعکس شده در صورتيکه بايد به روش ارزش ويژه منعکس شوند. همچنين براي تلفيق صورتهاي مالي شرکت سرمايه گذاري سايه گستر سرمايه که تمامي سهام آن متعلق به بانک است، از صورتهاي مالي مورخ 31 شهريور ماه 1395 آن شرکت استفاده شده است. ضمنا 99/7 درصد سهام شرکت گسترش بازرگاني بين المللي جهانبين متعلق به شرکت مذکور بوده که در صورتهاي مالي تلفيق گروه منظور نشده است. اگر چه اعمال تعديلاتي از اين بابت بر صورتهاي مالي گروه ضروري است ليکن به دليل نبود دسترسي به کليه صورتهاي مالي حسابرسي شده در تاريخ صورت هاي مالي گروه، تعيين آثار مالي محدوديت ياد شده بر صورتهاي مالي تلفيقي گروه امکان پذير نمي باشد.
از کفایت منفی تا کاهش سرمایه
به دليل عدم وصول اقساط تسهيلات اعطايي، مطالبات غير جاري بانک بالغ بر 66 درصد کل تسهيلات شده و مطالبات سر رسيد گذشته، معوق و مشکوک الوصول تا ميزان 135 درصد رشد داشته است. قيمت تمام شده پول در سال جاري برابر 25/04 درصد بوده است. اضافه برداشت از بانک مرکزي در پايان سال بالغ بر 26.686 ميليارد ر بوده که در تاريخ تهيه اين گزارش تا مبلغ 41.000 ميليارد ر افزايش يافته است. با توجه به کاهش سرمايه پايه بانک تا مبلغ منفي 51.853 ميليارد ر (سال قبل مبلغ منفي 1.024 ميليارد ر)، اطلاعات تعهدات و تسهيلت کلان و ذينفعان واحد همچنان بر مبناي مبلغ سرمايه پايه سال 1393( به مبلغ 6.435 ميليارد ر) ارائه شده است. شايان ذکر است نسبت خالص داراييهاي ثابت، سر قفلي و وثايق تمليکي به سرمايه و اندوخته ها 229 درصد و درجه اهرم منفي 29 درصد مي باشد. کفايت سرمايه از منفي 0/7 درصد در سال 1394 به منفي 35 درصد در سال جاري تنزل يافته و سرمايه پايه نيز 5.064 درصد کاهش داشته است. تداوم افزايش زيان بانک (بدون در نظر گرفتن آثار کسري ذخاير مطالبات مشکوک الوصول و ...) ادامه داشته است. نکات مزبور نشان دهنده وجود ابهامي با اهميت است که مي تواند نسبت به توانايي بانک به ادامه فعاليت ترديد با اهميت ايجاد کند. اين موضوع در صورتهاي مالي افشا شده است.
با همه ی آنچه که در صورتهای مالی بانک سرمایه قید شده است که نشان از ابهامات بسیار با رقمهای باور نکردنی دارد حال باید منتظر باشیم و ببینیم که آیا تابلوی بانک سرمایه همچنان به حیات خود ادامه می دهد یا خیر؟
شرکت های تابعه بانک سرمایه نه تنها سودی برای این بانک نداشته بلکه نقش کمربند انتحاری را برای این بانک بازی کرده اند و سهامداران این بانک که عمدتاً از جمعیت فرهنگی کشور هستند در انتظار دریافت پاسخ روشن برای سوء استفاده های صورت گرفته هستند.
امین رجب خواه
