زمزمه‌های اجرای سامانه اصالت و رهگیری فرآورده‌های سلامت محور از سال ۹۳ در سازمان غذا و دارو به گوش رسید تا کنترل تقلب و قاچاق در این حوزه تشدید شود. بر همین اساس برچسب‌گذاری فرآورده‌های غذایی هم جهت کاهش قاچاق و تقلب در مواد غذایی آغاز و سامانه‌ای تحت عنوان TTAC راه‌اندازی شد تا مردم بتوانند با استفاده از آن از اصالت فرآورده‌های سلامت محوری چون غذا مطمئن شوند. حال باید دید این اقدامات تا چه اندازه در کنترل قاچاق و تقلب در این حوزه‌ها موثر بوده است و آیا توانسته سد راه قاچاقچیان زیرزمینی غذا شود.
به گزارش ایسنا در عین حال در حال حاضر نرخ بالای دلار نیز مانعی دیگر برای قاچاقچیان فرآورده‌های غذایی شده و با این نرخ‌ها دیگر سودهای کلان و آنچنانی عایدشان نمی‌شود. به همین دلیل هم طبق گفته مسوولان سازمان غذا و دارو، میزان قاچاق فرآورده‌های غذایی کاهش یافته است. هرچند که هنوز هم میزانی از قاچاق در این حوزه وجود دارد و بهترین راه هوشیاری مردم و استفاده از راهکارها و امکانات کنترلی ایجاد شده است.
دکتر وحید مفید - مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر لزوم استفاده از محصولات غذایی کارخانه‌ای که دارای پروانه ساخت و مجوزهای بهداشتی از سوی سازمان غذا و دارو هستند، گفت: در عین حال متاسفانه با چالشی به نام قاچاق در محصولات و فرآورده‌های غذایی وارداتی مواجهیم. بنابراین اگر مردم می‌خواهند محصولات غذایی وارداتی را تهیه کنند، حتما توجه داشته باشند که این محصولات مجوز ورود و برچسب اصالت سازمان غذا و دارو را داشته باشد.
وی درباره آمار قاچاق در حوزه فرآورده‌های غذایی، گفت: باید توجه کرد زمانیکه محصولی از نظر ویژگی‌های کیفی مطابق استانداردها باشد و تولیدکننده محصول خارجی نیز حائز شرایط مورد نظر ما باشد، مشکلی برای ورود این فرآورده از مسیر قانونی و با اخذ مجوزهای قانونی به کشور وجود ندارد. بنابراین معمولا محصولاتی که از نظر کیفی و استانداردها دچار مشکلند، نمی‌توانند از سازمان غذا و دارو مجوز ورود دریافت کنند؛ چراکه محصول دچار ایراد کیفی بوده یا تولیدکننده‌اش معتبر نیست.
مفید افزود: در عین حال باید بدانیم که در برخی موارد فرآورده‌های غذایی قاچاق، تقلبی نیز هستند؛ به‌طوریکه توسط قاچاقچیان از کشورهای همسایه گرفته شده و به نام برندهای معروف و به صورت قاچاق وارد کشور ما می‌شوند که البته با محصول برند اصلی اختلاف قیمت هم دارند. این موضوع در انواع شکلات‌ها، کنسروها، آدامس‌ها و بسیاری از آدامس‌های موجود در بازار و ... دیده می‌شود.
مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه مردم می‌توانند محصول غذایی قاچاق را از نوع اصیل‌شان، از طریق برچسب اصالت شناسایی کنند، افزود: بر این اساس باید کد درج شده بر روی برچسب اصالت محصولات را به سامانه ۲۰۰۰۸۸۲۲ ارسال کنند. به این ترتیب اطلاعات محصول برایشان در قالب پیامک ارسال شده و اعتبار یا عدم اعتبار آن نیز مشخص می‌شود. بنابراین کالاهایی که برچسب اصالت ندارند، مجوز سازمان غذا و دارو را هم ندارند و مصرف آنها می‌تواند مخاطرات جدی را به دنبال داشته باشد.
قاچاقیان زیرزمینی حوزه غذا
وی تاکید کرد: ممکن است قاچاقچیان یک برند معتبر و مشهور را در کشورهای همسایه در کارگاه‌های زیرزمینی بدون در نظر گرفتن هیچگونه شرایط بهداشتی جعل کرده و فرمولاسیون‌شان از انواع ترکیبات نامناسب باشد. البته سازمان غذا و دارو نظارت‌هایش را چه در مراکز نگهداری و چه در مراکز فروش این محصولات انجام می‌دهد، اما بهترین نظارت‌کنندگان خود مردم هستند. وقتی کالای قاچاقی خریداری نشود، طبعا انگیزه‌ای برای قاچاقچیان هم وجود نخواهد داشت.
قاچاق غذا کاهش یافت
مفید با بیان اینکه در حال حاضر با توجه به شرایط ارزی، قاچاق مواد غذایی کاهش یافته است، افزود: چراکه برایشان صرف نمی‌کند که با ارز آزاد اقدام به قاچاق کنند و بر همین اساس اکنون میزان قاچاق در این حوزه کمتر شده است، اما به هر حال همچنان قاچاق برخی محصولات غذایی وجود دارد. مردم مطمئن باشند که این محصولات حتما دچار مشکلند و ممکن است تقلبی باشند. البته به طور کلی نسبت درصد محصولات قاچاق در بازار محصولات و فرآورده‌های غذایی کمتر شده است، زیرا برایشان صرفه اقتصادی ندارد.
میزان قاچاق در بازار غذا
وی افزود: البته درصد قاچاق در بازرا غذا خیلی زیاد نیست و از حدود ۱۱۵ تا ۱۲۰ میلیون تن مواد غذایی که در کشور وجود دارد، حدود ۹۰ تا ۹۵ میلیون تن آن محصولات غذایی هستند که به صورت آماده مصرف می‌شوند مانند میوه، سبزی، غلات، حبوبات و ... حال درصد زیادی و حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از ۲۰ تا ۳۰ هزار تنی که غیرآماده‌اند، تولید داخل بوده و ممکن است مجموعا دو تا سه درصد در این بازار قاچاق داشته باشیم، اما همین میزان هم می‌تواند مخاطراتی برای سلامتی مردم ایجاد کند، اما نسبت به کل مصرف مواد غذایی، میزان قاچاق در این حوزه زیاد نیست.
مفید با بیان اینکه امیدوارم روزی بیاید که هیچ محصول قاچاق و ناسالمی در بازار نباشد، گفت: یکی از چالش‌هایی که در حال حاضر با آن مواجهیم این است که گاهی در واحدهای غیرمجاز داخلی هم شاهد تولید محصولات ناسالم هستیم که البته به محض اینکه مشاهده کنیم، با آنها برخورد می‌کنیم، اما این محصولات هم می‌توانند مخاطراتی برای مصرف‌کننده به همراه داشته باشند. نمونه‌اش هم برخی ماست‌بندی‌های غیرمجاز یا فله‌فروشی‌های شیر، لبنیات یا خیارشور و ترشیجاتی که به صورت غیرمجاز و حتی گاهی با افزودن رنگ و ... تولید می‌شوند.
تبلیغات کذب درباره فرآورده‌های غذایی صنعتی
مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو درباره تمایل مردم به خرید محصولات غذایی از فله‌فروشی‌ها و واحدهای سنتی به جای فرآورده‌های غذایی صنعتی، گفت: متاسفانه تبلیغات کذبی درباره محصولات غذایی صنعتی انجام شده که مردم آنها را به صورت یک اصل باور کردند. به عنوان مثال به وفور درباره فرآورده‌های لبنی می‌شنویم که محصولات کارخانه‌ای رقیق‌تر هستند. درحالیکه طبق بررسی که دو سال قبل انجام شده بود بسیاری از این واحدهای فله‌فروشی و سنتی از روغن‌های گیاهی در فرآورده‌های لبنی استفاده می‌کردند، کاری که کارخانه‌های تحت کنترل انجام نمی‌دهند.
وی افزود: به هر حال چربی بالاتر باعث می‌شود که مصرف‌کننده احساس دهانی پرچرب‌تری درباره فرآورده داشته باشد؛ درحالیکه این چربی مجاز نیست. حال کارخانه، شیر کم‌چرب را بر اساس توصیه‌های ما تولید کرده است. طبعا خوشمزگی فرآورده پرچربی بیش از محصول کنترل شده کارخانه‌ای است، اما سایر مواد مغذی اعم از ویتامین، پروتئین و ... در محصول کارخانه‌ای وجود دارد. بنابراین این یک دیدگاه اشتباه است و باید فرهنگ و نگرش‌های تغذیه‌ای اشتباه مردم اصلاح شود تا محصولی که می‌تواند بلای جان‌شان شود، را انتخاب نکنند.
چگونه از "سلامت" و "اصالت" محصولات غذایی مطمئن شویم؟
دکتر کیانوش جهانپور-سخنگوی سازمان غذا و دارو نیز درباره وضعیت برچسب اصالت در محصولات غذایی، به ایسنا، گفت: در حال حاضر فرآورده‌ها و محصولات غذایی داخلی دارای پروانه ساخت بوده و محصولات و فرآورده‌های غذایی، آرایشی - بهداشتی، دارویی و... وارداتی نیز برچسب اصالت را دریافت کرده‌اند. در حوزه فرآورده‌های غذایی وارداتی تقریبا همه محصولات برچسب اصالت دریافت کرده‌اند، به جز کیسه‌های برنج وارداتی که آنها هم به زودی با همکاری واردکنندگان این برچسب را نصب خواهند کرد.
وی افزود: مردم می‌توانند از طریق سامانه TTAC اصالت کالاها و فرآورده‌های غذایی را با چند روش کنترل کنند. به این صورت هم می‌توانند کد روی برچسب اصالت محصول را به شماره ۲۰۰۰۸۸۲۲ پیامک کنند تا اطلاعات کالا اعم از تاریخ تولید، انقضا و اصیل بودن کالا برایشان ارسال شود و هم از طریق سایت TTAC.IR از اصالت فرآورده غذایی مورد نظرشان مطمئن شوند. در عین حال نرم افزار TTAC هم به منظور استعلام تشخیص اصالت کالاهای سلامت محور راه‌اندازی شده است. بر این اساس می‌توان این نرم‌افزار را بر روی گوشی‌های تلفن همراه اندروید نصب و از این طریق اصالت کالاهای سلامت‌محور را شناسایی کرد
