شهرداری تهران از سال 1358 به منظور کنترل ترافیک و کاهش آلودگی هوا اقدام به ایجاد محدوده طرح ترافیک کرد، تا محدوده مرکزی شهر در اثر حضور بی شمار خودروها قفل نشود.
در این طرح فقط خودروهای عمومی نظیر اتوبوس، مینی بوس تاکسی، آژانس و خودروهای نهادهای دولتی مستقر در محدوده مجاز به ورود در محدوده طرح ترافیک بودند.
از آنجایی که برخی مالکین خودرو اصرار بر ورود به محدوده طرح با خودروی شخصی خود را داشتند، شهرداری تهران هم تصمیم گرفت تا به شرط پرداخت هزینه‌ای بالا، به متقاضیان ورود در محدوده طرح ترافیک، مجوز ارائه دهد.
مدتی بعد طرح ترافیک در مدلی بزرگتر و با نام طرح زوج و فرد به اجرا در آمد، با این تفاوت که در این طرح خوروها فقط سه روز در هفته ممنوعیت ورود به این محدوده را داشتند.
با گذر زمان شهرداری تهران متوجه شد که اجرای طرح ترافیک و ممنوعیت ورود به این محدوده، بیش از حد نیاز این محدوده را خلوت کرده است.
به همین منظور شهرداری تهران طرحی ریخت تا به موجب آن بخشی از خودوهای شخصی، مجاز به ورود در محدوده طرح ترافیک شوند.
در این طرح خودروهای شخصی می توانستند با پرداخت 40 هزار تومان وارد محدوده طرح ترافیک شوند، و کسانی هم که قادر به پرداخت این مبلغ نبودند، باید عطای ورود به این محدوده را به لقایش می بخشیدند.
در نهایت ترافیک و آلودگی هوا و احتیاج شهروندان به ورود در محدوده در طرح ترافیک دست به دست هم دادند تا شهرداری تهران هم از این هوای آلوده درآمد قابل توجهی کسب کند.
از آنجائیکه درآمد این طرح خوب بود، مدیریت شهری جدید برای سال 97 به آن رسمیت بیشتری داد و با ارزان کردن مجوز ورود به طرح ترافیک مشتریان خود را افزایش داد.
در این طرح اگرچه قیمت ورود به طرح ترافیک 4 هزار تومان کاهش یافته است، اما همین کاهش قیمت، تعداد فروش مجوزهای ورود به طرح ترافیک را افزایش داده است و افزایش مجوزهای ورود به محدوده طرح هم به معنای حضور بیشتر خودروهای شخصی در محدوده طرح ترافیک بوده و افزایش تعداد خودروهای مجاز به ورود در محدوده طرح ترافیک هم به معنای افزایش آلودگی هوا و ترافیک است
این روزها محسن پورسیدآقایی معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران پیشنهادی مطرح کرده تا بر اساس آن بابت ورود به محدوده زوج و فرد هم از شهروندان هزینه دریافت کند.
با اجرای این طرح دیگر هیچ خودرویی برای ورود به محدوده زوج و فرد ممنوعیت نخواهد داشت و ممنوعیت سه روزه خودروها برای ورود به محدوده زوج و فرد برداشته خواهد و هر کسی می تواند در هر روزی با پرداخت پول وارد این محدوده شود.
در این شرایط تعداد خودروهای عبوری در محدوده زوج و فرد دو برابر تعداد فعلی می‌شود، و هنگامی که تعداد خودروها دو برابر شود، میزان آلودگی و ترافیک هم دو برابر خواهد شد. البته ناگفته نماند که با اضافه شدن درآمد حاصل از تردد خودروها در محدوده زوج و فرد، درآمد شهرداری از محل طرح ترافیک هم دو برابر می شود.
علی پیرحسینلو مشاور معاون ترافیک شهردار تهران معتقد است که باید تا می توان از خودروهای شخصی پول گرفت.
پیرحسینلو می گوید که طبق تجربه جهانی، تا می‌شود باید از خودروی شخصی عوارض بگیریم و برای حمل و نقل عمومی و به نفع آنها که شهر را کمتر آلوده می‌کنند، خرج کنیم.
پیروز حناچی شهردار جدید تهران هم در مورد این طرح به نوعی اظهار نظر کرده است که گویا با اصل آن مشکل ندارد و اجرای آن را مستلزم زمانی مناسب می داند.
شهردار تهران در مورد امکان حذف طرح زوج و فرد از سال 98 به باشگاه خبرنگاران جوان، گفته بود: هنوز هماهنگی‌های لازم برای حذف طرح زوج و فرد در سال آینده انجام نشده است.
پورسیدآقایی معاون ترافیک شهردار تهران هم تصور می کند مردم در انتخاب زوج یا فرد بودن پلاک خودرویشان حق انتخاب دارند و در این شرایط اقتصادی دو خودرو خریداری می کنند تا با یکی در روزهای فرد و با دیگری در روزهای زوج تردد کنند.
پورسیدآقایی پس از اعلام علنی پیشنهاد خود برای پولی کردن تردد در محدوده زوج و فرد گفت: بخش زیادی از مردم تلاش می‌کنند خودروهای ارزان قیمت را با پلاک دیگری خریداری کنند تا بتوانند با هر دو پلاک در محدوده تردد کنند.
وی ادامه داد: نتیجه مطالعات انجام شده آماده است و بر اساس آن طرح را آماده کرده‌ایم تا به شورای ترافیک تهران خواهیم برد؛ در صورت تصویب آنها طرح زوج و فرد را حذف خواهیم کرد و در واقع همه خودروها مجاز به ورود به منطقه خواهند شد و دیگر ربطی به نوع پلاک ندارد، ولی باید مانند طرح ترافیک عوارض پرداخت کنند با این تفاوت که این محدوده جزء حلقه دوم طرح ترافیک خواهد شد.
متاسفانه معاون ترافیک شهردار تهران به این نکته توجه نکرده که با لغو ممنوعیت تردد بر اساس زوج و فرد بودن پلاک، علاوه بر کسانی که دو خودرو دارند، افرادی هم که یک خودرو دارند، خواهند توانست در تمام هفته در محدوده زوج و فرد حضور یابند، در حالیکه در شرایط فعلی با وجود شرایط سختگیرانه معاینه فنی هر کسی نمی تواند، دو خودروی قابل استفاده در محدوده زوج و فرد داشته باشد.
پولی کردن زوج و فرد آثار مخربی را بر روی سایر معابر شهر می‌گذارد
اما سردار محمدرضا مهماندار رئیس پلیس راهور پایتخت، گفته‌های معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران مبنی بر تغییر محدوده زوج و فرد در سال آینده را اظهار نظر شخصی می داند و می گوید : ناجا فعلاً برنامه‌ای برای تغییر محدوده زوج و فرد ندارد و به نظر می‌رسد گسترش طرح ترافیک به محدوده زوج و فرد و پولی کردن آن آثار مخربی را بر روی سایر معابر شهر می‌گذارد.
صدیف بدری سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، با اشاره به این امر که اجرایی‌سازی حذف طرح زوج و فرد باعث ایجاد بی‌عدالتی می‌شود، بیان کرد: کاملا مشخص است که در صورت اجرایی شدن حذف طرح زوج و فرد، افرادی که تمکن مالی بیشتری دارند، می‌توانند تردد بیشتری در سطح شهر داشته باشند.
سخنگوی کمیسیون عمران خاطرنشان کرد: معتقدم حذف طرح زوج و فرد در صورت اجرایی شدن ترافیک تهران را به شدت افزایش داده و در نتیجه باعث آلودگی دوچندان هوای تهران خواهد شد.
طرح ترافیک، از ترافیک زدایی تا آلودگی و درآمدزایی
اگرچه هدف اولیه طرح ترافیک، کاهش آلودگی هوا و کنترل ترافیک و هدف ثانویه آن درآمدزایی برای شهرداری تهران بود، اما در نهایت این طرح به جایی رسیده است که هدف اولیه آن درآمدزایی برای شهرداری تهران است و مشخص نیست که کاهش ترافیک و کاهش آلودگی هوا در کجای اهداف آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
