حوزه شهری ساخت خط ۳ متروی تهران از جنوب غرب تهران از محدوده چهاردانگه آغاز و با عبور از مرکز تهران به سمت شمال شهر محدوده شهید محلاتی و شهرک قائم ختم می‌شود. پیشنهادی در زمان مدیریت وقت شهرداری مبنی بر ایجاد خط انشعابی از میدان نوبنیاد به سمت شهید باهنر و سپس پیشنهاد تکمیلی احداث آن به سمت میدان قدس داده شد. این خط که در مطالعات جامع اولیه پیش بینی نشده بود به عنوان یک پیشنهاد در دستور کار قرار گرفت و با توجه به اینکه اولویت در سایر مناطق تهران بود در اولویت احداث قرار نگرفت.
مسئولان جدید مدیریت شهری مترو معتقد هستند که خط ۳ مترو به سمت شمال به خاطر فروش زمین و آسمان شهر، کور شده است. پاساژی در این محدوده در حال ساخت است که پایه های آن در تونل مترو احداث شده است و امتداد این خط به سمت نیاوران را کور کرده و شهروندان تهرانی از یکی از انشعابات خط ۳ محروم شدند. پروژه‌ای که گودبرداری عمیق آن برای ساخت شش طبقه پارکینگ و ۱۹ طبقه واحدهای اداری و تجاری، مانع عبور خط ۳ مترو از زیر آن براساس نقشه‌های مصوب شد و باعث شد عملاً این خط در ایستگاه نوبنیاد متوقف شود. در این باره به علی امام مدیر عامل شرکت متروی تهران و حومه به گفت‌وگو نشستیم.
گفته می شود ادامه خط ۳ مترو کور شده است؟
توسعه خط ۳ مترو از دوره گذشته آغاز شد و قرار بود این خط تا تجریش ادامه پیدا کند و بعد از آن دو ایستگاه در نیاوران و شهید باهنر ایجاد شود. سازمان حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران پارکینگی در جنوب میدان نیاوران داشت که در اختیار مترو قرار داد. پیمانکاران تجهیز کارگاه کردند و رمپ ورودی از سمت ایستگاه نیاوران احداث شد.
حدود ۲۵۰ متر (زیر خیابان موحد دانش) حفاری شد؛ ۸۰ متر تونل با مقطع کامل و الباقی به صورت نیمه‌مقطع انجام شد. مدیریت وقت تصمیم گرفت محلی برای ساخت مجتمع تجاری_ اداری قرار دهد به همین دلیل کارگاه در این نقطه از بین رفت؛ در حالی که ۸۰ شمع در این نقطه زده شده بود. همه ساخت و سازها تخریب و ۲۵۰ متری که از سمت نیاوران به سمت شرق حفاری شده بود، بخشی از آن پر شد.
مسیر جدیدی نمی توان ایجاد کرد؟
برنامه داریم که مسیر دسترسی ایجاد کنیم اما مسیر قبلی که در برنامه بود، کور شده است. در نقشه ای که روی دیوار خیلی از ایستگاه‌های مترو نصب شده، می‌بینید که شاخه ایستگاه نیاوران و شهید باهنر آمده است. مسیر قبلی کور شده اما به این مفهوم نیست که مسیر دیگری نداشته باشیم. بحث این است که هزینه‌ای شده و از بین رفته است اما می‌توان مسیر دیگری انتخاب کرد.
در خصوص مسیر جدید توضیح دهید؟
در سال ۹۵ سازمان حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران با مشاوران ذی‌ربط قرارداد بازنگری طرح جامع حمل و نقل ریلی را منعقد کرد که در حال نهایی شدن است؛ بر اساس طرح جدید تصمیم می‌گیریم که چه اتفاقی رخ دهد. به عنوان مثال در بازنگری‌های جدید احداث خط ۱۰ مترو تعریف شده که مناطق شمالی تهران را در بر می‌گیرد. این خط از شمال تهران آغاز به نمایشگاه بین‌المللی، میدان کاج و دانشگاه علوم تحقیقات، بزرگراه شهید خرازی و در نهایت به وردآورد متصل می‌شود. در اصل رینگ شمالی تهران با این خط تکمیل می‌شود.
برای احداث خطوط جدید پول دارید؟
باید دولت و مجلس کمک کنند.
این کمک ها تاکنون چگونه بوده است؟
چندین منبع تأمین نقدینگی داریم، یکی بودجه دولت است که بسیار ناچیز است. به عنوان مثال برای سال آینده ۵۵ میلیارد تومان بودجه دیده شده است. همچنین دولت سهم ۵۰ درصدی در فروش اوراق مشارکت دارد که جای تشکر از دولتی‌ها دارد که البته مشکلات خاصی در این زمینه وجود دارد چرا که شهرداری‌ها برای پرداخت سهم ۵۰ درصدی خود دچار مشکلات مالی هستند و نمی‌توانند تضامین لازم را بدهند.منبع دیگر تأمین هزینه‌ها فاینانس است هر چند مشکلات خاصی برای فاینانس‌های گذشته و نیمه‌کاره داریم که البته برای آنها برنامه‌ریزی می‌کنیم.
توافقنامه احداث ۳۴۶ دستگاه واگن بسته شده است قرار است بودجه آن از چه محلی تامین شود؟
برای خط ۷ مترو اخیراً توافقنامه ایجاد ۳۴۶ دستگاه واگن با مشارکت چینی ایرانی احداث می‌کنیم و قرار است بودجه آن از محل فاینانس خط ۷ تأمین شود.
با توجه به شرایط فعلی مشکلی در ایجاد فاینانس ندارید؟
دولت همکاری می‌کند؛ ما هم پیگیری می‌کنیم البته بدون پشتیبانی دولت این اقدام غیرممکن است.
مجتمع‌های ایستگاهی مترو منبع درآمدی خوبی هستند چرا این مکان ها دچار رکود شده است؟
مجتمع‌های ایستگاهی منبع دیگر درآمد ما است که متأسفانه چندین سال است دچار رکود شده از اوایل سال جاری این شرکت دوباره احیا و در حال فعالیت است.
برخی معتقدند که بعد از انتقال مجتمع‌های ایستگاهی به معاونت حمل و نقل هیچ اقدامی صورت نگرفته است؟
از این مجتمع‌های ایستگاهی می توانیم در آمد خوبی کسب کنیم. در اساسنامه اشاره شده که ۱۰۰ درصد درآمد این مجتمع باید به ایستگاه‌های مترو اختصاص یابد.
درآمد سال آینده این مجتمع‌ها را چه میزان پیش‌بینی کرده‌اید؟
مجتمع‌های ایستگاهی شدیداً به مترو وابسته هستند و ما پروژه های برای مزایده داریم. فکر می‌کنم سال آینده حدوداً ۴۰۰ میلیارد تومان از این محل کسب درآمد کنیم و پول آن را برای ساخت خط ۶ و ۷ هزینه می‌کنیم و البته تصمیم به فروش اوراق مشارکت برای تکمیل خط ۳ و ۴ هم داریم.
یکی از منابع درآمدی فروش اوراق مشارکت است، شما برای فروش ۲۵۰۰ میلیارد اوراق تا پایان سال زمان دارید آیا بانک عامل پیدا کرده اید؟
برای فروش اوراق مشارکت خط ۶ و ۷ تا پایان سال زمان داریم؛ دو هفته پیش شورا ۲,۵۰۰ میلیارد تومان فروش اوراق مشارکت را مصوب کرد. در حال حاضر پیگیر هستیم و با بانک‌ها در این زمینه جلسه می‌گذاریم و به موازات آن هم به دنبال اخذ موافقت مراجع قانونی مانند وزارت کشور و بانک مرکزی هستیم؛ امیدواریم تا پایان امسال این ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به شرط اینکه ظرفیت لازم را به ما بدهند چرا که سایر کلانشهرها هم در این زمینه اقدام کرده‌اند.
بانک عامل پیدا کرده‌اید؟
ان‌شاءالله پیدا می‌کنیم.
دفعه پیش ۱۳۰۰ میلیارد اوراق مشارکت به دلیل پیدا نکردن بانک عامل سوخت شد، ممکن است دوباره این اتفاق رخ دهد؟
اگر خدایی ناکرده اقدامات لازم انجام نشود که امیدواریم بشود، دیگر مهلت تمدید نداریم مگر اینکه دولت و مجلس در این زمینه ورود کنند. اگر بانک عامل پیدا نشود این اوراق سوخت می شود.
انتقادات زیادی به مترو وارد شده که در یک و نیم سال گذشته حتی یک ایستگاه هم نساخته است؟
در تیرماه امسال در خط ۷ مترو ۵ ایستگاه با حدود ۶ کیلومتر افتتاح شد. در گذشته این خط افتتاح شده بود اما ناقص بود. فقط ساخت ایستگاه که نیست؛ وقتی می‌گوییم افتتاح یعنی باید تمام زیرساخت‌های آن فراهم باشد. از این ۵ ایستگاه، ایستگاه مهدیه که ایستگاه تقاطعی بود را ساختیم. البته سیگنالینگ‌هایی خط ۷ کامل نبود و آن را هم انجام دادیم. در دوره جدید مدیریتی می‌توان بخشی از خط ۶ و ۷ مترو را افتتاح کرد. میراثی که به ما رسیده حجم بسیار سنگین بدهی‌ها به بخش‌های مختلف به خصوص به سیستم بانکی از جمله بانک شهر است.
چه میزان بدهی به بانک‌ها دارید؟
شهرداری تهران ۲۳ هزار میلیارد تومان بدهی به بانک‌ها دارد که حدود ۱۵ میلیارد تومان آن بدهی به بانک شهر است. بانک مرکزی اعلام کرده تا زمانی که شهرداری تعیین تکلیف نکند بقیه بانک‌ها اجازه سرویس‌دهی ندارند و همین امر باعث بروز مشکلات شده است. درآمدها چندین سال است که دچار ضعف جدی شده حتی بین سال ۹۳ تا ۹۵ پولی که به مترو تزریق شد صرف تکمیل خطوط ۶ و ۷ شده است و این پول عمدتاً از محل بانک شهر تأمین شده و وقتی ظرفیت بانک شهر برای دادن تسهیلات پر شده چه انتظاری داریم که مدیریت جدید کاری کند در خصوص تسویه مطالبات بانک شهر از محل واگذاری املاک، در مدیریت گذشته اقداماتی صورت گرفت. بانک مرکزی با بانک شهر در این خصوص برخورد کرد که چرا این میزان ملک دریافت کرده اید؟ سیستم درآمدی دچار مشکل است و منبع مهم فعالیت ها استفاده از تسهیلات بانکی است، به دلیل بدهی‌ها، شهرداری دچار نقصان شده است.
در این مدت چه میزان از بدهی ها را پرداخت کردید؟
بعد از چند سال با استفاده از ظرفیت‌های قانونی، بخشی از بدهی‌های سنواتی دولت به مترو مورد حسابرسی قرار گرفت و با بخشی از بدهی‌های شهرداری به بانک‌ها تسویه شد و یا در حال تسویه شدن است و همین امر به ما در زمینه فروش اوراق مشارکتکمک می‌کند.
چقدر شهرداری از دولت طلبکار است؟
رقمی که شهرداری در سنوات گذشته مطرح کرده است با رقمی که دولت می‌گوید اختلاف دارد. مرجع قانونی که باید در این زمینه نظر دهد سازمان حسابرسی است؛ قرار است آنها رقم دقیق را اعلام کنند.
امسال چند ایستگاه جدید افتتاح می‌شود؟
۷۰۰ میلیارد تومان بودجه برای خط ۷ مترو قرار داده‌ایم و تا پایان امسال ۷.۵ کیلومتر در خط ۷ از ایستگاه نواب تا میدان صنعت با دو ایستگاه افتتاح می‌شود؛ ایستگاه هلال‌احمر هم افتتاح می‌شود. همچنین در خط ۶ مترو هم با مساعدت بانک شهر کارگاه‌ها فعال شده، ۵ کیلومتر جنوبی این خط حدفاصل دولت‌آباد تا میدان شهدا با سه ایستگاه دولت‌آباد، بعثت، میدان شهدا تا پایان سال آماده بهره‌برداری می‌شود. افتتاح بخشی از خط ۶ و خط ۷ مترو را به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب داریم اما در اسفند ماه این بهره‌برداری آغاز می‌شود و در دهه فجر ورودی دوم ایستگاه قائم افتتاح می‌شود.
در سال آینده چند ایستگاه افتتاح می شود؟
در سال آینده تا انتهای شهریور ۹۸، در خط ۷ مترو ۱۴ ایستگاه آماده بهره‌برداری می‌شود و تا پایان سال کل مسیر بازگشایی می‌شود.
برای تأمین واگن‌های مترو برنامه‌ریزی کرده‌اید؟
چیزی که از گذشته برای تأمین واگن‌ها در نظر گرفته شده فاینانس است، فاینانس‌های خارجی زمان‌بر هستند و واگن‌ها محصول آماده‌ای نیستند باید آنها را خریداری کرده و بعد بسازیم. از قراردادهایی که در سنوات گذشته بسته شده فقط ۷۰ واگن باقی مانده بود که با همکاری گمرک جمهوری اسلامی ایران ۸۵ درصد این قطعات تا کنون از گمرک خارج و بخشی از آنها به کارخانه رسیده و فکر می‌کنیم تا اواخر هفته آینده الباقی واگن‌ها آزاد شوند.بدنه این ۷۰ دستگاه واگن آلومینیومی است و تدریجاً تا ۱۱ ماه آینده وارد مدار می‌شوند البته قرارداد ۶۳۰ دستگاه واگن بسته شده و باید دولت و مجلس کمک کنند تا بتوانیم اقدامات درستی انجام دهیم.
۶۳۰ واگن چه زمان وارد مدار می‌شوند؟
تقریباً تا سه سال آینده.
شهرداری توان پرداخت هزینه‌ها در این زمینه را دارد؟
پیروز حناچی شهردار تهران با رویکرد مثبت‌تر و قوی‌تری موضوعات را حمایت می‌کند.
توسعه حمل نقل عمومی با چه رویکردی است؟
با توسعه حمل و نقل عمومی ترافیک کم می‌شود و دو کار اساسی باید صورت گیرد. ابتدا اینکه حمل و نقل عمومی باید بگونه‌ای توسعه پیدا کند که هر شهروند که از منزل خارج می‌شود با طی ۵۰۰ متر به یک مد حمل و نقلی برسد و همچنین در مرحله بعد باید محدودیت‌هایی برای خودروهای شخصی ایجاد کنیم که هیچ شهروندی در شرایط عادی از خودروی شخصی استفاده نکند. تا زمانی که سوخت به قیمت نازل عرضه می‌شود برخی افراد ۲ تا ۳ خودرو دارند و خیلی انگیزه‌ای برای استفاده از حمل و نقل عمومی ندارند و ترجیح می‌دهند از خودروی شخصی استفاده کنند. اگر هزینه سوخت به نحوی باشد مردم بیشتر از حمل و نقل عمومی استفاده می کنند.
حمل و نقل عمومی در حال حاضر به درستی توسعه نیافته که مردم بتوانند به راحتی از آن استفاده کنند؟
البته در حال حاضر حمل و نقل عمومی در حدی نیست که مردم با کمترین زحمت از آن استفاده کنند. برخی از افراد که از حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند به خاطر ترافیک آزاردهنده است نه به دلیل هزینه‌ها البته برخی هم به خاطر هزینه‌ها از حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند.
سهم مترو در جابه جایی مسافر چقدر است؟
در تهران حدود ۱۸ میلیون سفر در روز انجام می‌شود سهم مترو ۲ تا ۲.۵ میلیون سفر در روز است و حدوداً ۱۳ تا ۱۴ درصد سهم کل سفرها را به خود تخصیص می‌دهد که این ناکافی است و باید به مرز ۳۰ درصد برسیم.
ساخت هر کیلومتر مترو در شرایط فعلی چقدر هزینه د ارد؟
برای ساخت مترو باید بحث ساختمان، تجهیزات، تونل‌ها، ایستگاه‌های مترو، پایانه‌های ابتدایی و انتهایی، واگن‌ها، تجهیزات و تملک‌ها را در نظر گرفت. تا سال گذشته و قبل از افزایش نرخ‌ها برای ساخت هر کیلومتر مترو ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیارد تومان هزینه صرف می‌شد در حال حاضر برای ساخت هر کیلومتر بالغ بر ۳۰۰ میلیارد تومان باید هزینه پرداخت شود.
حرف پایانی
باید دولت و مجلس به شهرداری کمک کند تا بتوانیم حمل و نقل عمومی را توسعه دهیم با توسعه حمل و نقل مشکل کلیدی تهران که آلودگی هوا و ترافیک است برطرف می‌شود.
