سحرهای ماه مبارک رمضان به جرأت از جمله معنوی‌ترین زمان‌هایی است که روزه‌داران علاوه بر سحری خوردن حتما زمانی را به نیایش و عبادت هم اختصاص می‌دهند. یکی از سنت‌های تلویزیون هم همواره پخش دعاهای مخصوص این روزهای پربرکت است و البته چندسالی است که بحث برنامه‌سازی برای سحر هم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است.
به گزارش فارس صداوسیما از مدت‌ها قبل در کنار برنامه‌های ویژه افطار و سریال‌ها تدارک ویژه‌ای هم برای سحرها می‌بیند و برنامه‌های مختلفی را تدارک می‌بیند. امسال هم تلویزیون همین روال را داشته و چندین شبکه تلویزیون و رادیو درگیر تولید برنامه‌هایی ویژه سحرگاهان هستند. تفاوت امسال هم با سال‌های گذشته تنوع در ساختار است. تلاش شده که در کنار فضای معنوی که این ساعات برخوردار هستند، تنوع نیز لحاظ شده و تقریبا تمام گروه‌های سنی را در بر می‌گیرند.
اما باید دید درگیر کردن این شبکه ها و صرف هزینه برای این وقت از شبانه روز تا چه میزان ضروری است و همچنین تا چه اندازه شرایط معنوی و یا آگاهی بخشی را برای مخاطبان فراهم می کند.
**«ماه خدا» برنامهای سنتی در شبکه یک
برای سحرگاهان ماه مبارک رمضان شبکه یک سیما برنامه «ماه خدا» را با اجرای «حسن سلطانی» به روی آنتن می‌برد. این برنامه از شکل و شمایلی سنتی برخوردار است و مخاطبان خاص خودش را دارد. در همین رابطه سلطانی به خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری فارس گفت: از آنجایی که مخاطبان برنامه‌های سحرگاهی با فاصله به جمع مخاطبان برنامه اضافه می‌شوند و اقشار مختلفی هستند، ما باید مجموع این مخاطبین را در نظر گرفته و در بسته‌هایی که برای ساعت‌های مختلف برنامه در نظر گرفتیم سعی کنیم تا همه مخاطبان را راضی نگه داریم. برای مثال از قطعه‌های ادبی،عرفانی، بوستان و گلستان، نظامی، ترجمه ادعیه، دعای ابوحمزه، افتتاح و دعای سحر استفاده می‌کنیم.
وی در همین زمینه ادامه داد: اگر سیره معصومین را خوانده باشید می‌بینید که در زمان سحر اغلب به دعا و راز و نیاز می‌پرداختند، به همین خاطر آن زمان از روز دیگر عملا فرصتی برای صحبت درباره فلسفه روزه‌داری نیست و بایستی مطالب بسیار کوتاه، شیرین، گویا و بر اساس حوصله مخاطب در زمان سحر چیده شود. همچنین با احتساب برنامه‌های میانی و پلی بک‌ها، «ماه خدا» جُنگ معرفتی برای سحرهای ماه مبارک رمضان به شمار می‌رود.
این مجری تلویزیونی با اشاره به محبوب‌ترین آیتمی که توسط مخاطبان مورد استقبال قرار گرفته است، گفت: در آن ساعت از شبانه روز انتظار ارسال پیامک از جانب مخاطبان نداریم چراکه هر کسی از خواب بلند شده دغدغه‌های دیگری دارد مثل عبادت و خوردن سحری. اما بیشترین بخشی که مردم از آن استقبال کردند، بخش‌های کوتاهی از سخنان بزرگانی چون آیت الله جوادی آملی، فاطمی‌نیا، انصاریان، عالی،علوی تهرانی و ... است.
سلطانی درباره اینکه چقدر مخاطب قالب‌های تکراری را در این سبک برنامه‌ها پسند می‌کند، گفت: قالب تکراری در سایر برنامه‌های سیما با برنامه‌های سحرگاهی تعریف متفاوتی دارد. برای مثال اگر هر شب دعای سحر را پخش نکنید مردم می‌گویند حتما اتفاقی افتاده است، اما اگر هر شب دعای سحر را به جای خود و با برنامه‌ریزی پخش کنید می‌گویند که همه چیز سر جای خود است. ممکن است در برنامه‌های سحرگاهی هر شب دعای ابوحمزه، دعای سحر و مناجات و آوازهای عرفانی پخش شود، اما این تکرار آزار دهنده نیست.
وی ادامه داد: البته باید سازندگان برنامه‌های مناسبتی تنوع صداها و خواننده‌های این دعاها را رعایت کرده تا دچار تکرار نشوند. ما برای امسال فقط ۵ دعای سحر از آقای حیدرزاده، میرداماد، زین العابدین، مرحوم سید عباس صالحی و موسوی قهار ضبط کردیم که در هفته یک شب و در ماه چهار شب دعاخوانی هر کدامشان پخش می‌شود و به این ترتیب تنوع را در برنامه رعایت کردیم.
این مجری در ادامه نیز با اشاره به مکان‌هایی که برای ضبط این دعاها در نظر گرفته شده است، نیز افزود: علاوه بر تعدد صداهای مختلف برای دعاهای سحرگاهی، ما از لوکیشن‌های مختلفی برای ضبط این دعاها استفاده کردیم. باغ ایرانی یکی از این لوکیشن‌ها بود.
وی درباره اینکه برای اذان‌های صبح نیز از قاری‌های متنوعی بهره بردیم، بیان داشت: آقایان فردی، کریم منصوری و قاری‌های بسیاری برای اذان گویی به برنامه دعوت شدند و برای ضبط اذان به مشهد اردهال رفتند. با توجه به اینکه از قبل اذان‌های بسیاری را به صورت ضبط شده در اختیار داشتیم، اما بنا را بر این گذاشتیم تا کار جدیدی در لوکیشن جدیدی انجام دهیم.
سلطانی ضمن پاسخ به این سوال که چرا بعد از اذان صبحگاهی برنامه «ماه خدا» به یکباره تمام می‌شود، گفت: سحر تعریفی دارد و شما از نیمه شب تا طلوع فجر و اذن صبح سحر نامیده می‌شود و از ساعت ۲ تا اذان، زمان سحر است و اینکه چرا برنامه بعد از اذان رها شده به نظر می‌آید به این خاطر است که آغاز برنامه ما ساعت ۲ و پایان آن بعد از دعای روز و نماز جماعت صبح است و بعد از آن مطلبی چهار دقیقه‌ای خوانده می‌شود و بعد از پخش آوازی عرفانی، آنتن به جزخوانی سپرده می‌شود. ما در پایان برنامه با مخاطبان خداحافظی می‌کنیم، اما مبنا را بر این می‌گذاریم که در سایر شهرها هنوز اذان نشده است.
وی درباره حضور کارشناس مذهبی در برنامه سحرگاهی «ماه خدا» نیز عنوان داشت: برای برنامه سال‌های گذشته نیز در هر ده شب از یک کارشناس استفاده کردیم. در این ۱۲ شب با آقای برازش درباره اهمیت دعا صحبت کردیم و بازخوردهای خوبی هم گرفتیم. شاید من هم موافق بحث‌های خیلی طولانی در فرمت این برنامه نیستم چراکه گفت‌وگوهای طولانی ریتم برنامه را کند می‌کند و باعث ریزش مخاطب می‌شود.
سلطانی درباره تنوع کارشناس‌های این برنامه نیز گفت: تا پایان ماه مبارک رمضان سه کارشناس داریم. آقای شهاب مرادی در شب رحلت حضرت خدیجه (س)، آقای آقا تهرانی در ۹ شب بعد و آقای شجاعی در ده شب پایانی رمضان به عنوان کارشناس در برنامه حاضر خواهند شد.
وی ضمن توضیح ویژه برنامه شب‌های وفات حضرت خدیجه و ولادت امام حسن مجبتی (ع) گفت: شب دهم و یازدهم به صورت ویژه درباره حضرت خدیجه صحبت می‌کنیم چراکه معتقدم در طول سال کمتر به این بانوی جلیل القدر پرداخته می‌شود. ایشان فردی بود که همه مسلمان‌ها به او مدیون هستند و همه هست و نیست خود را فدای پیغمبر اکرم (ص) کرد و از هیچ گونه تلاش و عشق ورزی به پیامبر فروگذاری نکرد. همچنین شام پانزدهم و شانزدهم نیز به طور ویژه به امام حسن مجتبی (ع) می‌پردازیم.
این مجری با اشاره به برنامه‌های ویژه‌ای که برای سحرگاه شب‌های قدر در نظر گرفته‌اند، عنوان داشت: در این شب‌ها موضوع گفت‌وگوهایمان با شب قدر و امیرالمومنین (ع) همخوانی دارد. از شب هجدهم ماه رمضان ما وارد ایام قدر می‌شویم و در آن روزها تا شب بیست و سوم اغلب مطالب مورد بحث ما در منزلت، مقام و شآن حضرت علی (ع) است. بعد از آن تا پایان ماه رمضان وارد مرحله سوم و پایانی ماه و قدر دانستن این ماه می‌شویم.
**شبکه دو و شعار خانواده رمضانی
شبکه دو سیما نیز برنامه «خوان نیاز» را برای مخاطبان سحرگاهان خود تدارک دیده است. این برنامه به تهیه‌کنندگی رحیم صادق‌پور تولید می‌شود و اجرای آن را محمدرضا احمدی طباطبایی بر عهده دارد.
صادق‌پور «خوان نیاز» را یک برنامه خانوادگی دانسته و در این باره به خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری فارس گفت: چون شبکه دو محوریت خانواده دارد، محوریت برنامه ما نیز متفاوت‌تر از سایر شبکه‌هاست و خانواده محور هم هست. این موضوع برایمان بسیار پررنگ است. ما دعای سحر و تلاوت زنده قرآن و اذان داریم اما یک بخش از فعالیت ما در آیتم‌هایمان به خانواده اختصاص دارد. به عنوان مثال آیتم افطاری ساده به حضور خانواده‌ها در مساجد می‌پردازد. یا این روزها موضوع رقص و موزیک در مدارس پررنگ شده اما ما داریم مدارسی که دانش آموزان در آنها به صورت داوطلبانه و خودجوش سحری توزیع می‌کنند، به این مدارس رفته‌ایم و از آنها گزارش گرفته‌ایم.
وی ادامه داد: مهمان‌هایی هم که می‌آوریم طوری انتخاب شده‌اند که بتوانند با خانواده‌هایشان در برنامه حضور داشته باشند و البته خانم‌های شاعر نیز حضور مهمی در برنامه‌های ما داشته‌اند. شعار برنامه «خانواده رمضانی» است و حضور پدر و مادر و فرزندان را ملموس کرده‌ایم.
وی درباره ساختار برنامه و اینکه تا چه حد چنین برنامه‌هایی در این زمان می‌توانند مخاطب را به خود جذب کنند نیز توضیح داد: برنامه ما چون تنها برنامهای است که در فضای آزاد روی آنتن می‌رود، مخاطب احساس هم‌ذات پنداری بیشتری با آن دارد. به عنوان مثال ما باد و طوفان و حتی گربه‌های داخل استودیو را هم داریم و سعی کرده‌ایم شبیه حیاط‌های قدیم را داشته باشیم که خانواده‌ها حتی در سحر هم دور هم جمع می‌شدند و با مهمانان هم همان سادگی را داریم و تلاشمان برای برقراری همان روابط است.تا به حال هم گمانم این است که در بخش عمده‌‌ای موفق بوده‌ایم. تمام تلاشمان را کرده‌ایم که فضایی گرم و صمیمی را ایجاد کنیم. مجری رهاست و حرکت می‌کند وفضای نوستالژیکی را برای مخاطب ایجاد کرده‌ایم. همه چیز خیلی زنده است و اتفاقات در لحظه‌ای هم داریم.
وی درباره بازخورد مخاطبان نیز اظهارداشت: خوشبختانه بر اساس پیامک‌هایی که دریافت کرده‌ایم حدود هفتاد درصد از مخاطبان فرم را پسندیده‌اند و خودشان را در برنامه دخیل دانسته‌اند و در این باره نظر داده‌اند. در حقیقت ما سعی می‌کنیم ثابت نباشیم و حتی کنداکتورمان بر اساس شرایط تغییر می‌کند. مخاطب برنامه ما را یک محفل خانوادگی می‌بیند و فقط قرار نیست که در این برنامه گفت‌وگوی تخت ببینیم. برای ارتباط بیشتر با مخاطب نیز با شیبی ملایم برنامه را به پایان می‌رسانیم و تا حدود ۴۵ دقیقه بعد از اذان، برنامه ادامه دارد. یک‌سری از آیتم‌ها را مختص پس از سحر قرار داده‌ایم که افطاری ساده یکی از همین موارد است.
صادق‌پور درباره استفاده از نظرات مردم در برنامه نیز گفت: نظرات به صورت مستقیم روی برنامه ما اثرگذار است و مجری پیامک‌ها را می‌خواند. بازخوردهایی که از برنامه داشته‌ام از طریق مردم بوده و گمان شخصی من این است کفه نظرات مثبت بیشتر بوده و مابقی هم نظراتی داشته‌اند که در جهت بهتر شدن برنامه بوده است که بخشی از آنها قابل انجام است و بخشی از آن هم که شدنی نیست.
**شبکه سه و نوآوری در اجرا
در بین شبکه‌هایی که برنامه ویژه سحر را پخش می‌کنند، شبکه سه سیما متفاوت‌تر عمل کرده است و عمده این تفاوت نیز استفاده از یک مجری شناخته شده در ساختاری جدید است.
خیلی‌ها «نجم‌الدین شریعتی» را می شناسند. او مجری ثابت برنامه «سمت خدا» است که سالهاست از شبکه سه به روی آنتن می‌رود. اما این مجری جوان امسال پس از سال‌ها به شکل تازه‌تری در تلویزیون حضور پیدا کرده و برنامه «ماه من» را سحرهای ماه مبارک رمضان روی آنتن دارد.
تهیه‌کنندگی این برنامه را محمدرضا رضاییان تهیه‌کننده برنامه محبوب «کتاب‌باز» بر عهده دارد. رضاییان درباره ایده اصلی این برنامه به خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری فارس گفت: پس از اینکه ما سفارش برنامه را از شبکه گرفتیم اتاق فکر‌های مختلفی را تشکیل دادیم که چطور می‌توان یک برنامه متفاوت سحرگاهی تولید کرد که با شعار شبکه سه که شبکه جوان است، همخوانی داشته باشد. ما می‌خواستیم برنامهای داشته باشیم که رنگ و بوی جوانی داشته باشد و این موضوع را در همه بخش‌های برنامه از دکور و متن و .. داشتیم.
وی تاکید کرد: این برنامه متعلق به سحر است و ما به خلوت مخاطبان راه پیدا می‌کنیم. در زمان‌های دیگر روز شلوغی و اجتماع وجود دارد اما مستقیم در زمان سحر یک به یک با مخاطبان حرف می‌زنید. پیشنهاد عبادی و عبادی جمعی نیست و مناجات آدم‌ها بیشتر در خلوت خود هستند و ارتباط معنوی با خدا دارند.
رضائیان با بیان اینکه آقای شریعی یکی از گزینه‌های انتخاب مجری بودند که خیلی روی ایشان بحث و بررسی کردیم، اظهارداشت: ایشان پیش‌تر اجرا به معنای امروز را خیلی انجام داده بودند اما مدت ۱۰ سال است که در ساختار محتوای معارفی و شکل و شمایل سمت خدا گیر کرده بودند و به آن معنا توانمندی‌ها و قابلیت‌های اجرای ایشان دیده نمی‌شد. البته سمت خدا آن میزانسن را می‌طلبد و مخاطب هم همان انتظار را دارد ولی آقای شریعتی توانایی‌هایش را کجا بروز بدهد؟ ما گزینه‌های بسیاری داشتیم اما به نظرم ایشان برای مخاطب یک غافلگیری داشت و مخاطب با دیدن او تصویر جدیدی از یک چهره آشنا می‌بیند. این مدل ۱۰ سال است که دیده نشده و این یک فرصت برای تهیه‌کننده است که از آن بهره ببرد و خوشبختانه ما هم تا به حال بازخوردهای خوبی داشته‌ایم. آقای شریعتی مجری فوق‌العاده خوبی در حفظ کردن و اجرای پلاتوها دارد و خیلی بهتر از چیزی بود که تصور داشتیم.
وی در پاسخ به این سوال که خارج کردن شریعتی از قالب و پوسته‌ای که سالهاست در آن رفته برای شما سخت نبود؟ عنوان داشت: واقعیت این است که من از این موضوع خیلی می‌ترسیدم و بارها و بارها با آقای فکری مدیر محترم گروه معارف شبکه سه جلسه داشتیم و چندین بار هم تماس گرفتم و عنوان کردم که من نگرانم و مجری را تغییر بدهیم. من مواجه‌ای هم با ایشان نداشتم و ترسم از این بود که برنامهای سرد و کسل و خسته کننده داشته باشیم. آنجا شروع به حرف زدن و گپ زدن کردیم و متن‌هایی داشتیم که ایشان اجرا کردند و دیدیم که خیلی خوب بود و برنامه اول را که اجرا کرد من سر صحنه برایش کف زدم.
**سحوری شبکه چهار برای خردورزان
شبکه چهار سیما نیز امسال برگ جدیدی را در اجرا رو کرد. این برنامه «سحوری» را با اجرای «ساعد باقری» به روی آنتن برد. مجری که از سال ۹۳ تا به حال برنامهای روی آنتن نداشت و حالا با بازخوانی متون ادبی تاریخی با محوریت اخلاق به آنتن تلویزیون بازگشت.
امیر قمیشی تهیه‌کننده این برنامه تلویزیونی نیز درباره «سحوری» به فارس گفت: قرار است که مخاطب سحرگاهی شبکه چهار سیما در این برنامه مروری بر نسخ کهن از زاویه اخلاق و مودت و دین داری را ببیند. در حقیقت از زاویه ادبیات به این موضوع می‌پردازیم.
وی درباره اینکه مخاطب عام تا چه میزان با این برنامه ارتباط برقرار خواهد کرد نیز اظهارداشت: ما به این موضوع نیز توجه ویژه‌ای داشته‌ایم و از حالا هم خودمان را برای روز قدس آماده می‌کنیم که اهمیت این موضوع را در نسخ اسلامی داشته باشیم. پیشنهادی هم از سوی مدیر شبکه چهار داشتیم که ۲ دقیقه پیش از اذان ذکر اباعبدالله (ع) را داشته باشیم که با استقبال بی‌نظیری مواجه شده است.
قمیشی در پاسخ به این سوال که آیا چنین برنامهای مورد استقبال مخاطبان قرار خواهد گرفت؟ تصریح کرد: مردم همواره قصه‌گویی را دوست داشته‌اند. نفس سلیم آقای باقری نیز تاثیر بسیاری داشته است. ایشان در عین اینکه معلومات و دانشش را به مخاطب منتقل می‌کند، اما آن را به رخ نمی‌کشد و به همین دلیل مخاطب با شنیدن این قصه‌ها آرام می‌شود.
وی ادامه داد: شبکه چهار قطعا مخاطبان خاصی دارد و گاهی دایره این مخاطبان گسترده‌تر می‌شود. شعار شبکه چهار خردورزی و دانایی است و هرکسی که علاقه‌مند به این موضوع باشد می‌تواند مخاطب سحوری نیز باشد. در فرهنگ دینی ما یک ساعت تفکر را بیش از هفتاد سال عبادت می‌دانند و همین موضوع برای ما مهم است.
حکایت‌های نسخ کهن فارسی آن قدر شیرین است که هر مخاطبی پای آن می‌نشیند و ما عین متون را انتخاب می‌کنیم و توضیحات قطعا بسیار شیرین و دلنشین است. همواره هم با آنها مخاطب عام ارتباط برقرار می‌گیرد. متاسفانه ما چندسالی است که با این فضا فاصله گرفته‌ایم و وقتی آن را می‌بینیم احساس می‌کنیم که غریبه است.
وی درباره انتخاب ساعد باقری به عنوان مجری نیز توضیح داد: ایشان در سال ۹۳ هم برنامهای داشتند که خیلی دور نیست. تلویزیون هم هیچ ممنوعیتی برای حضور ایشان نداشتند و آقای معینی‌پور مدیر شبکه چهار هم در این باره حمایت بسیار خوبی داشتند.
**«خلوتگه عارفان» و تلاش برای ارتباط قلبی با مخاطب
شبکه پنج نیز در سحرهای ماه مبارک رمضان برنامه «خلوتگه عارفان» را به روی آنتن می‌برد که آیتم‌های جدیدی دارد اما پلاتوهای آن که متعلق به مجید یراقبافان است، تکرار سال گذشته است.
مجید یراقبافان درباره اجرای این آیتم‌ها به فارس گفت: این برنامه با حال و هوای متفاوتی نسبت به شبکه‌های دیگر ضبط شد و البته تلاش کردم که از سبک اجرای خودم فاصله نگرفته‌ام. اعتقاد دارم که مجری در قدم اول باید خودش باشد و اگر این اتفاق نیافتد و کار با ادا و تقلید پیش برود، مخاطب من را نمی‌پذیرد. لذا فرق نمی کند که این مجری در کدام شبکه باشد و دیگر مخاطب او را به عنوان خودش می‌پذیرد و اگر در هر برنامهای یک رنگ دیگر به خود بگیرد، مخاطب دیگر او را دوست نخواهد داشت.
وی تاکید کرد: اول اینکه من تلاش کردم خودم باشم دوم اینکه تلاش کردم به ساعت پخش توجه کنم و سوم اینکه مقداری از افتادن ریتم جلوگیری کنم و برنامه سرزنده باشد اما از کار بیرون نزند. چون خاصیت برنامه سحر این است که با یک آقایی منشی ارائه شود و فضای سنگین خاص خودش را داشته باشد.
یراقبافان درباره این ریتم تکراری برنامه‌های مناسبتی نیز توضیح داد: من مخالفم که همه شبکه‌ها برای همه مناسبت‌ها برنامه داشته باشند. ما باید به این توجه کنیم که آنتن‌ها خاموش شوند تا هم مجالس خالی نشوند و دوم اینکه مردم دیگر دنبال انتخاب و گزینش برنامه نیستند و یک پیام واحد را می‌خواهند. لزومی ندارد که همه شبکه‌های تلویزیون در سحر روشن باشند. چون وقتی این اتفاق میافتد به تکرار و کپی کاری و ... میافتیم و پس از مدتی دیگر نوآوری معنا ندارد.
**طعم شیرین روزه برای کودکان و نوجوانان
حالا برای تلویزیون هم جا افتاده که در لحظات ملکوتی سحرگاهی در کنار برنامه‌هایی متناسب با حال و هوای معنوی و عرفانی‌اش، فضایی را نیز به کودکان و نوجوانان اختصاص دهد. وجود شبکه‌های تخصصی کودکان و نوجوانان این زمینه را فراهم می‌کند تا مخاطبانش - که بخشی از آنها روزه اولی‌ها هستند - با انگیزه بیشتری روزه بگیرند و سرشار از احساسی که تجربه می‌کنند، رسماً به مهمانی خدا دعوت شوند. امسال نیز مانند دو سال گذشته، شبکه‌های نهال و امید در لحظات ملکوتی سحر میزبان کودکان و نوجوانان شده‌اند. علاوه بر این، جدول پخش این دو شبکه در ماه رمضان اندکی تغییر می‌کند و با ویژه برنامه‌هایی با محتوای رمضان حال و هوای معنوی این ماه را به مخاطبانش منتقل می‌کند.
**اولویت برنامه‌سازی سحرگاهی برای نوجوان
مهدی سالم مدیر شبکه امید با اشاره به مأموریت این شبکه برای آشنایی بیشتر نوجوانان با فضایل معنوی این ماه می‌گوید: «کوچه بهار» ویژه برنامه سحرگاهی شبکه امید است که امسال برای دومین بار به مدت ۹۰ دقیقه ، در سحرگاه روزهای ماه مبارک رمضان روانه آنتن این شبکه می‌شود.
وی درباره تغییراتی که در جدول پخش برنامه داده شده است، تصریح می‌کند: تمام تولیدات شبکه امید، متناسب با روحیه نوجوانان سرشار از امید، انگیزه و هیجان است. ضمن اینکه برنامه‌هایی را با محوریت سبک زندگی دینی برای نوجوانان در این ایام تولید کرده‌ایم.
سالم می‌افزاید: با توجه به تداخل فصل امتحانات دانش‌آموزان با ماه رمضان، برنامه‌هایی را برای مرور درس‌های دانش‌آموزان و همچنین راه‌های درس خواندن و استفاده بهتر از فرصت‌ها و زمان‌های این ماه تدارک دیده‌ایم.
مدیر شبکه امید درباره ویژه سحرگاهی این شبکه توضیح می‌دهد: در ویژه برنامه سحرگاهی‌این شبکه سعی کرده‌ایم مفاهیم اخلاقی و اعتقادی را در قالب‌های به روز و از جمله قالب نمایشی برای نوجوانان بیان کنیم، استفاده از مجریان توانمند و همچنین آیتم استنداپ متناسب با موضوع هر قسمت برنامه را هم برای جذابیت برنامه انتخاب کرده‌ایم.
وی مخاطب شبکه امید را همه نوجوانان ایرانی می‌داند و می‌گوید: تولیدات این شبکه برای همه نوجوانان با هر سلیقه و ذائقه است. در این برنامه‌ها آیتم‌های مختلف با توجه به ریل‌های محتوایی شبکه اعم از اعتقادی، اخلاقی، علمی، تفریحی و سرگرمی و غیره دیده شده است. ضمن اینکه ویژه برنامه «به توان خدا» را به پاسخگویی به سؤالات و شبهات دینی نوجوانان اختصاص داده‌ایم.
سالم با اشاره به برنامه سحرگاهی این شبکه می‌گوید: اجرای برنامه سحرگاهی «کوچه بهار» را به حسین رفیعی سپرده‌ایم تا شاهد تنوع بیشتر در قیاس با سال گذشته باشیم. ضمن اینکه امسال با همراهی گروه نویسندگان جدید، شاهد تغییرات محتوایی هستیم. هدف ما ایجاد فضایی شاد و مفرح برای نوجوانان روزه‌دار است تا احساس کنند جایی در تلویزیون دارند و به آنها توجه می‌شود.
ترویج روحیه صبر و استقامت، سحرخیزی و شب زنده داری در میان نوجوانان و ایجاد فرصت ناب مناجات و انس با پروردگار دیگر اهداف برنامه‌های رمضانی این شبکه است که به گفته سالم در کنار دیگر برنامه‌های تولیدی فرصت تمرین بندگی خداوند را برای همه نوجوانان فراهم می‌آورد.
وی در پایان با اشاره به تغییراتی که در این ماه در برنامه «به توان خدا» داده شده، می‌گوید: این برنامه به صورت کوتاه و خلاصه در شش محور محتوایی به سؤالات نوجوانان در زمینه‌های مختلف اعتقادی، روان‌شناسی، اجتماعی و ... می‌پردازد و رویکرد آن مبتنی بر سؤالات نوجوانان در ماه رمضان است.
**شادی در کوچه بهار
«کوچه بهار» ویژه برنامه سحرگاهی شبکه امید هر بامداد ماه رمضان ساعت ۳ با اجرای مشترک حسین رفیعی و سید محمدرضا نعمتی روی آنتن شبکه امید می‌رود. به گفته کاوه امیری تهیه‌کننده «کوچه بهار» این برنامه هم‌سن شبکه امید است و امسال در دومین تجربه از تولید ویژه سحرگاهی برای نوجوانان، مخاطبانش نوجوانان ۱۲ تا ۱۸سال است که اغلب در حال تحصیلند امتحانات نهایی و کنکور دغدغه اصلی‌شان است.
وی درباره ساختار این برنامه می‌گوید: «کوچه بهار» برنامهای گفت وگو محور و ترکیبی است که سه بخش مهمان دارد. با پیشنهاد ما و تأیید شبکه مهمانان را انتخاب می‌کنیم. هر چند همه کسانی که دعوت می‌شوند امکان حضور در برنامه را ندارند و به همین دلیل باید تعداد زیادی را در فهرست مدعوان قرار دهیم. در کنار مهمان اصلی که ترجیحاً جوانی موفق از میان هنرمندان، ورزشکاران، کارآفرینان و یا دانش پژوهان است، مهمان دیگر کارشناس برنامه است که درباره موضوع آن شب با نوجوانان صحبت می‌کند.
تهیه‌کننده «کوچه بهار» ادامه می‌دهد: برای تشویق نوجوانان به کارهای گروهی هر شب یک گروه سرود نوجوان مهمان برنامه ما هستند و ماحصل همکاری گروهی‌شان را در سرود، تواشیح و... به نمایش می‌گذارند، ضمن اینکه هرشب اذان صبح بر عهده یک موذن نوجوان است. می‌بینید که تاکید ما بر مشارکت و همراهی مستقیم مخاطبان با برنامه بوده و انگار این برنامه به دست نوجوانان روی آنتن می‌رود.
امیری یادآور می‌شود: هرشب میزبان یکی از مجریان شبکه هستیم. شبکه امید حدود ۳۰ مجری دارد که هر یک طرفداران و مخاطبانی دارند. هر شب یکی از آنها به برنامه می‌آیند و درباره خودشان و خاطراتشان از شبکه امید صحبت می‌کنند.
وی با اشاره به موضوعات هرشب و مضامینی که در برنامه به آن تأکید می‌شود، می‌گوید: سرفصل همه موضوعات ما شکر نعمت‌های خداست که این مضمون در کلیت برنامه‌های شبکه هم وجود دارد و می‌خواهیم شکرگزاری کردن و قدر دانستن نعمت‌ها را به نوجوانان یادآوری کنیم. در دل این شکرگزاری نعماتی مانند سلامت، زندگی در زیر سایه پدر و مادر و حتی اختیار درس خواندن از جمله این نعمت‌ها هستند که باید قدر دانسته شوند.
به گفته این تهیه‌کننده، حضور شخصیت‌های علمی، فرهنگی، هنری با آیتم استندآپ کمدی ،اجرای موسیقی زنده ، بحث‌های کوتاه معرفتی همسو با نیاز نوجوانان و آیتم‌های بیان خاطرات نوجوانان و بزرگسالان از روزه‌داری، دیگر بخش‌های این برنامه است.
امیری درباره میزان استقبال مخاطبان نوجوان از این برنامه تصریح می‌کند: از رویکردی که تاکنون داشتیم راضی هستیم. فضای شاد و مفرح، اولویت ماست و این را هم در نظر داریم که به دلیل فصل امتحانات باید به بچه‌ها کمک کنیم تا به آرامش بیشتری دست یابند. به همین دلیل رویکرد ما این است که به بچه‌ها قوت قلب بدهیم. مناسبت رمضان با این فصل همخوان شده و باید متناسب با ماه رمضان، کنکور را هم پوشش دهیم.
وی با اشاره به تغییراتی که در فصل دوم این برنامه داده است، می‌افزاید: امسال در باغ موزه هنر ایرانی، برنامه را ضبط می‌کنیم و امیدواریم هر سال این لوکیشن را تغییر دهیم تا مخاطبان با اماکن تاریخی و گردشگری در تهران آشنا شوند. ضمن اینکه اجرای برنامه را هم به حسین رفیعی سپرده‌ایم چون می‌دانستیم روحیه اش به نوجوانان نزدیک‌تر است.
وی در پایان افزود: امیدواریم همانند سال گذشته بتوانیم ویژه برنامهای را برای عید سعید فطر با حضور گسترده نوجوانان برپا کنیم. همچنین فراخوانی هم برای دریافت پیشنهادهای نوجوانان برای ویژه برنامه عید فطر خواهیم داد که متناسب با نظرهایی که از نوجوانان به دستمان می‌رسد این برنامه را در سال آینده طراحی کنیم.
**جشن دینی روزه برای بچه‌ها
محمد سرشار مدیر شبکه کودک می‌گوید: هم‌زمانی ماه مبارک رمضان با ایام امتحانات و عدم تغییر ساعات مدارس، ترکیب جدول پخش شبکه را تغییر نداده است و ما با یک ویژه‌برنامه رمضانی ویژه روز اولی‌ها به سراغ این مهمانی بزرگ می‌رویم.
وی می‌افزاید: امسال شبکه کودک چهارساله می‌شود و چهارمین ماه رمضان را هم تجربه می‌کند. برنامه «سر سفره خدا» در چهارمین سال تجربه خود با هدف ایجاد نشاط معنوی در کودکان ۹-۱۲ سال برای روزه اولی‌ها تولید شده است. این برنامه با ترغیب و تشویق کودکان به فضائل اخلاقی، تشخص بخشیدن به کودکان روزه‌دار و به خصوص با نگاهی ویژه به مسئولیت اجتماعی کودکان و تأثیر آنها در اجتماع تولید شده‌است.
مدیر شبکه کودک با اشاره به اینکه امسال به علت تقارن رمضان با امتحانات مدارس به جدول پخش دست نزدیم، می‌افزاید: رویکرد شبکه کودک و رمضان در سال جاری با سال گذشته کمی متفاوت است. سال‌های گذشته رمضان در تابستان بود ما هم تا ۱۲ شب برنامه داشتیم و معمولاً خانواده‌های متدین، روزه اولی‌ها را بیدار نگه می‌داشتند و بچه‌ها سحر به بعد استراحت می‌کردند تا روزه کمتر به آنان فشار بیاورد، ولی چون هنوز بچه‌ها مدرسه می‌روند ما هم در جدول پخش تعییر ندادیم و به روال سال تحصیلی ساعت ۱۰ شب، پخش برنامه‌ها تمام می‌شود. در فاصله پخش روز بعد، ازساعت ۳ تا ۵ صبح، ویژه برنامه «سر سفره خدا» روی آنتن می رود.
سرشار درباره ویژه سحرگاهی کانال نهال خاطرنشان می‌کند: این برنامه شامل بخش‌هایی با قصه‌های قرآنی، دعا به زبان کودکانه، قرآن و اذان، مناجات و حرف‌های کودکانه است. همه بخش‌ها با حضور کودکان و نوجوانان به منظور تشویق و ترویج برای رفتارهای صحیح اجتماعی، فرهنگ نماز، انتقال مفاهیم دینی برای فهم روزه و روزه‌داری تهیه شده است.
وی با اشاره به رنگ و بوی رمضانی این شبکه می‌گوید: مجموعۀ «صیام و تیام» به تهیه کنندگی عباس رنجبر درباره خواهر و برادری است که به همراه پدر، مادر، پدربزرگ و مادربزرگشان زندگی می‌کنند. این مجموعه، است که روزهای زوج ساعت ۱۸:۳۰ از شبکه نهال پخش می‌شود. سری جدید مجموعۀ «میرزا بلد» هم در روزهای فرد (یکشنبه و سه‌شنبه) ساعت ۱۸:۳۰ پخش می‌شود.
وی در پایان، درباره دیگر برنامه‌های رمضانی می‌گوید: به روال سال گذشته برنامه افطاری نداریم چون شبکه‌های دیگر در آن موضوع به خوبی ورود کرده‌اند. از طرفی دیگر برنامه‌های شبکه کودک از ساعت ۱۹ به بعد بازپخش دارد. به دلیل اینکه خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند و کودکان اجازه بدهند بزرگ‌ترهایشان شبکه دیگری را هم ببینند و مشکلی پیش نیاید. از این رو برنامه جدیدی روی آنتن نمی‌رود و بازپخش کارهای قبلی را پخش می‌کنیم.
**سهم سحر اولی‌ها محفوظ است
چهار سال است که برنامه «سر سفره خدا» توانسته در فضای شاد و متفاوت با دیگر برنامه‌ها بچه‌ها را در لحظات سحر پای خود بنشاند و توجهشان را تا حدی جلب کند. حمیدرضا عطارد کارگردان و تهیه کننده این مجموعه می‌گوید: می‌خواهیم روی بچه‌هایی که روزه اولی هستند، حساب ویژه ای باز کنیم . می دانیم بیدار شدن در آن وقت شب برای بچه‌ها سخت است، اما می‌خواهیم با تدارک یک برنامه ویژه، لذت سحری خوردن را برایشان بیشتر کنیم و بگوییم که آن وقت شب تنها نیستند.
وی رویکرد اصلی این برنامه را تزریق نشاط و شادی برای روزه اولی‌ها می‌داند و می‌افزاید: این برنامه با محوریت ماه رمضان در فضایی کاملا شاد و پرنشاط به دنبال این است که روزه اولی‌ها در ساعات سحر کاملاً با نشاط سر سفره سحر در کنار والدینشان بنشینند و خاطره خوبی از سحرهای ماه مبارک رمضان داشته باشند.
به گفته این تهیه‌کننده پای ثابت این برنامه، حامد مدرس به عنوان مجری و احسان مهدی در نقش همسایه آقای مجری، زوج بامزه‌ای هستند که برای انتقال مفاهیم اخلاقی و دینی به کودکان اتفاقات بامزه‌ای را رقم می‌زنند. البته بنا به قصه هر روز و نقش‌های موردنظر، امیر سهیلی (بازیگر نقش سلطان و بلبل خان در «محله گل و بلبل»)، محمد حاج بابایی و امید علی مردانی هم در این برنامه بازی می‌کنند.
احسان مهدی که شغل اصلی‌اش دوبله است و همان گوینده اصلی «بن تن» است با وجود اندام درشتش که شاید خیلی بزرگ‌تر از کودکان به نظر برسد، برای بچه‌ها کودکی ده ساله است. او ادای بچه‌ها را در نمی‌آورد و فقط کمی صدایش را تغییر می‌دهد، اما نقش پسر بچه شیطان خیلی به او می‌آید.
تهیه‌کننده «سر سفره خدا» تشخص بخشیدن به کودکان را از دیگر اهداف اصلی این برنامه می‌داند و می‌افزاید: تمام کسانی که در قاب دوربین این برنامه حضور دارند در گروه سنی ۹ تا ۱۲سال هستند، گزارش هایی که این بچه‌ها می‌گیرند و شخصیت اصلی نمایشی برنامه هم کودکی ۱۰ساله به نام احسان است. امسال بخش‌های جدیدی داریم. اصلی‌ترین بخش، پلاتوهای نمایشی است و تمام سعی ما این بوده که برنامه ای کاملاً جذاب و آموزنده را روی آنتن ببریم.
عطارد، رویکرد امسال برنامه «سر سفره خدا» را مسئولیت پذیری در کودکان عنوان و تصریح می‌کند: امسال با هدف مسئولیت پذیری در بین کودکان این برنامه را تولید کرده‌ایم تا کودکان این موضوع را درک کنند؛ مسئول بودن در قبال پدر و مادر، معلم، محیط زیست، جامعه و.... این موضوعات با کارشناسی‌های استادان علوم تربیتی دانشگاه و متخصصان علوم دینی ظرف ۴ ـ ۵ ماه شکل گرفته، تدوین شده است.
وی می‌افزاید: «سر سفره خدا» امسال با محوریت محله و مسجد شکل گرفته است و تمام تلاشمان این بوده حس و حال محله‌های قدیم و روح جمعی‌ای را که در آن محله ها بود زنده کنیم و کمی از فضای آپارتمان‌نشینی و ماشینی جامعه امروز دور شویم.
به گفته عطارد امسال بخش‌هایی که بچه‌ها بیشتر دوست داشتند، مثل بخش‌های نمایشی پررنگ تر از قبل است. دعاهای روزانه ماه رمضان به زبان فارسی بازنویسی شده و خود بچه‌ها آنها را برای مخاطب کودک می‌خوانند. علاوه بر این، برمبنای دعای هر روز یک موضوع انتخاب شده و نمایش های هر روز بر اساس آن موضوع است. در بخشی به اسم «سه، دو، یک» هم از بچه‌ها سؤالاتی درباره رفتارهای اجتماعی پرسیده می‌شود و هر یک درباره آن، نظرشان را اعلام می‌کنند و در نهایت نظر مخالف یا موافق بچه‌ها را می‌بینیم.
**یک مهمانی با مهمان های کودک
تهیه‌کننده ویژه سحرگاهی کانال نهال با اشاره به ترکیب مهمانان برنامه می‌گوید: مهمانان برنامه معمولاً از بین افراد موفق انتخاب می‌شوند. کسانی که شغلشان برای بچه‌ها جذاب است یا یک جورهایی کارشان به بچه‌ها مربوط می‌شود، حرف‌هایشان در برنامه انگیزه رشد و پیشرفت را در بچه‌ها بالا می‌برد. آنها حال و هوای کودکانه‌ای را به سفره‌های سحری این روزهای خانواده‌ها می‌دهند و به دلیل ویژگی زندگی یا حرفه‌شان صحبت‌هایشان به دل بچه‌ها می‌نشیند. در واقع «سر سفره خدا» فرصتی است برای به‌وجود آمدن دوستی‌ها و آشنا شدن با آدم‌هایی که می‌توانند برای بچه‌ها الگوهایی ارزنده و دست یافتنی باشند.
