قیمت چند برابری میوه از میدان مرکزی تا مغازه‌ +جدول

عدم نظارت بر بازار میوه باعث شده در فصل برداشت که نقطه اوج عرضه انواع میوه و محصولات کشاورزی به بازار است میوه با قیمت بالاتری در سطح شهر عرضه شود، قیمتها از میدان مرکزی میوه و تره‌بار تهران که نخستین مرحله توزیع برای خریداران عمده است تا رسیدن به دست مصرف کننده در مغازه‌ها افزایش تا 200 درصدی دارد.

گزارش میدانی خبرنگار فارس حاکی است اگرچه قیمت انواع میوه در میدان مرکزی میوه و تره‌بار تهران که محل عرضه مستقیم محصولات کشاورزی از سوی کشاورزان است، نسبت به هفته‌های گذشته کاهش زیادی داشته اما همین میوه‌ها در سطح شهر با افزایش تا 200 درصدی قیمت عرضه می‌شود. قانون مصوب اصناف میگوید: «مغازه‌دارن حق ندارند بیش از 35 درصد به نرخ میوه‌ای که طبق فاکتور از میدان مرکزی دریافت کرده‌اند اضافه کنند.»

علی حاج‌فتحعلی نایب‌رئیس اتحادیه بارفروشان معتقد است: عدم نظارت بر بازار میوه باعث می‌شود که قیمت چند برابری از میدان مرکزی میوه و تره‌بار تا سطح شهر را شاهد باشیم؛ در حالی که فاصله میدان مرکزی میوه تا نزدیک‌ترین مغازه‌های سطح شهر کمتر از 2 کیلومتر است قیمت‌های 3-2 برابری را نسبت به قیمت میدان مرکزی می‌بینیم. 

میدان مرکزی میوه و تره‌بار تهران در انتهای خانی آباد نو، ضلع شمالی بزرگراه آزادگان، در مساحت 25 هکتار قرار دارد و شبانه‌روزی میوه از استان‌های مختلف به این مکان سرازیر می‌شود و از این مکان به صورت مویرگی به مغازه‌ها و میادین سطح شهر عرضه می‌شود.

*قیمت‌ها از میدان مرکزی میوه و تره‌بار تا مغازه 2 برابر می‌شود

گزارش میدانی خبرنگار فارس حاکی است هر کیلوگرم خیار رسمی در میدان مرکزی میوه 2 هزار تومان تا 3 هزار تومان به فروش می‌رسد اما همین محصول در منطقه 19 تهران که کمتر از 3 کیلومتر با این مرکز فاصله دارد کیلویی 5 هزار تومان به فروش می‌رود؛ قیمت موز در میدان مرکزی میوه کیلویی 9 هزار تومان اما در سطح شهر از 12 هزار تومان تا 15 هزار تومان عرضه می‌شود؛ قیمت هر کیلوگرم هندوانه در میدان مرکزی میوه کیلویی 800 تومان اما در سطح شهر 2 هزار تومان به فروش می‌رود؛ هر کیلوگرم گوجه فرنگی در میدان مرکزی میوه 3 هزار تومان اما در سطح شهر 5 هزار تومان است و بقیه میوه‌‌ها هم چنین شرایطی را دارند. 

جدیدترین قیمت 55 قلم میوه و سبزی که توسط 3 نهاد ناظر اعلام شده در جدول زیر قابل رویت است.

در جدول زیر هم قیمت انواع میوه در سطح شهر دیده می‌شود این لیست قیمت از خیابان ابوسعید منطقه 11تهران نزدیک میدان منیریه جمع‌آوری شده است.

 بررسی این قیمت‌ها نشان می‌دهد که تفاوت فاحشی بین قیمت‌ها میدان مرکزی میوه و تره‌بار با مغازه‌های سطح شهر وجود دارد، نکته اینجاست که قیمت مغازه وسط شهر انتخاب شده که معیار درستی باشد اما هرچه به سمت شمال تهران می‌رویم قیمت‌ها بسیار بیشتر می‌شود.

*شناسایی میوه و قیمت آن کار تخصصی است و افراد معمولی نمی‌توانند! 

اسدالله کارگر رئیس اتحادیه بارفروشان از جمله افراد مسئولی است که باید در باره دلیل افزایش غیرقانونی قیمت در مغازه‌ها پاسخگو باشد. وقتی از او درباره دلیل تفاوت چند برابری قیمت با میدان مرکزی میوه و تره‌بار در حالی که مغازه‌داران موظف هستند تنها 35 درصد به نرخ روی فاکتور اضافه کنند، سوال می‌شود، پاسخ عجیبی می‌شنویم. او می‌گوید: «میوه‌ها تفاوت‌های زیادی دارند و شناسایی آنها یک کار تخصصی است و مردم عادی نمی‌توانند آن را تشخیص دهند!»

«کارگر» این موضوع را یکبار در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری نیز درباره قیمت لیمو مطرح کرد که یکی از مسئولان حاضر در گفت‌‌وگوی ویژه پاسخ داد: بنده در جنوب کشور که محل اصلی تولید لیمو است بزرگ شده‌ام و کاملا به کیفیت لیمو واقف هستم اما قیمت‌های سطح شهر بسیار متفاوت است. 

*جایگاه نخست تا 15 ایران در تولید 68 محصول

ایران بیش از 18 میلیون تن میوه تولید می‌کند و براساس آمارهای فائو ایران در تولید 68 محصول کشاورزی جایگاه نخست تا پانزدهم جهان را دارد. ایران در تولید محصولات پسته، زرشک، خاویار، زعفران، میوه‌های هسته‌دار و انواع توت جایگاه نخست را در جهان دارد. ایران در تولید خرما و زردآلو در رده دوم قرار دارد و در تولید هندوانه، گیلاس، خربزه، انواع ملون،‌ سیب،‌انجیر و خیار جایگاه سوم را از ان خود کرده‌ است.

* باید اجاره مغازه را در بیاوریم

حال این سوال است که چرا با این تولید میوه قیمت‌ها در بازار آنچنان گران است که بسیاری از خانواده‌های متوسط توان خرید ندارند. میوه علاوه بر محصول غذایی یک محصول دارویی و بسیاری ضروری برای سلامتی است.

اما برخی مغازه‌ها در پاسخ به اینکه چرا این همه قیمت‌ها را بالا می‌برید می‌گویند: «باید اجاره مغازه‌ها دربیاید»

جالب اینجاست که قیمت‌ها در سطح شهر یکسان نیست. میوه‌ها از مناطق جنوبی هرچه به مناطق شمالی می‌رویم افزایش بیشتری دارد و مغازه‌داران با نرخ‌ اجاره مغازه‌هایشان، قیمت میوه را تعیین می‌کنند. 

*نظارت بر بازار تعطیل شد: افزایش 200 درصدی به جای 35 درصد

نظارت بر بازار هم تعطیل است اگرچه خود اصناف تصویب کرده‌اند که مغازه‌ها تا 35 درصد می‌توانند قیمت‌ها را افزایش دهند اما تا200 درصد هم افزایش می‌دهند و کسی نمی‌پرسد چرا؟

دلایل دیگری هم برای گرانی میوه وجود دارد؛ قیمت میوه از سر زمین کشاورز تا رسیدن به دست مصرف‌کننده بیش از 300 درصد افزایش قیمت دارد بنابراین بخشی از این بالا بودن قیمت میوه‌ها قبل از رسیدن میوه به میدان مرکزی میوه و تره‌بار است و بخشی را هم در فرایند تولید باید جستجو کرد.

*قیمت تمام شده بالای تولید و قانونی که 23 سال معطل مانده

قیمت تمام شده میوه و محصولات کشاورزی در کشور ما بالا است؛ قانونی که در سال 1375 برای یکپارچه‌سازی اراضی مصوب شده بود هیچ وقت اجرایی نشد و باعث شد زمین‌های کشاورزی ما تکه‌تکه باشد. آمارهای وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد میانگین مالکیت زمین‌های کشاورزی توسط بهره‌برداران کمتر از یک و نیم هکتار است و در مناطق شمالی به حتی کمتر از یک هکتار هم می‌رسد. انجام مکانیزاسیون کشاورزی در کشور ما در زمین‌های کمتر از 5 هکتار جواب نمی‌دهد چرا که ما ماشین‌آلات ویژه زمین‌های خرد را نداریم. زمین‌های خرد هزینه علمیاتی کشاورزی را افزایش می‌دهد بنابراین یک کیلوگرم محصول نسبت به کشورهای دیگر با قیمت بیشتری تولید می‌شود. 

*چرا روسیه از ایران میوه وارد نکرد

پوتین رئیس‌جمهور روسیه 2 سال پیش در واکنش به تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا واردات میوه از اتحادیه اروپا را ممنوع کرد و تلاش کرد تا از منطقه آسیا نیازهای میوه و کشاورزی خود را تامین کند. اولین چراغ سبز پوتین برای واردات از ایران بود که حتی در یکی از سخنرانی‌هایش هم آن را مطرح کرد و گفت:« اگر ما میوه از اتحادیه اروپا نخریم در چند قدمی خودمان که هزینه حمل بسیار پایینی هم دارد کشور ایران است و ما می‌توانیم از آنها وارد کنیم.» 

در پی چراغ سبز پوتین اکیپ‌های کارشناسی از روسیه وارد ایران شد ‌آنها روی واردات سیب، لبنیات و سایر میوه‌ها کار کردند و تیم‌های کارشناسی شرایط را بررسی کرد. چندین عامل سبب شد که روسیه آنطور که انتظار می‌رفت از ایران میوه وارد نکند که از جمله آنها قیمت بالای تولید بود. همان زمان ایرانی‌ها سیب ارومیه را کیلویی 3 هزار تومان پیشنهاد کردند اما روسیه اعلام کرد با قیمت کمتر از 2 هزار تومان از ترکیه می‌تواند خریداری کند.

 دیگر موانعی که سر راه این واردات بود عدم بسته‌بندی، نبودن پروتکل‌ها و موضوع بسیار مهم باقی مانده سموم بیش از حد استاندارد بود.

*سیاست صادرات محوری وزارت جهاد کشاورزی به جای تامین داخل

در این میان صادرات محوری وزارت جهاد کشاورزی هم به افزایش قیمت میوه کمک کرده است. طی امسال و سال گذشته وزارت جهاد کشاورزی صادرات محصول را به تامین داخل ترجیح داده است تا کوچکترین فرصتی پیش می‌آید محصولات را صادر می‌کند. البته این اقدام باعث تقویت تولیدکنندگان خواهد شد اما از سوی دیگر در صحبت‌های مسئولان ارشد کشور به کرات آمده که تامین نیاز داخل باید اولویت اصلی باشد. 

به عنوان مثال در حالی که کشور سالانه 5 میلیون تن سیب‌زمینی تولید می‌کند،‌قیمت سیب‌زمینی در بازار از کیلویی 10 هزار تومان هم فراتر رفته است. شاید وزارت جهاد کشاورزی با بالا بودن نرخ ارز تلاش می‌کند تا از این فرصت بدست آ‌مده به نفع بخش کشاورزی استفاده کند چنانکه هر اندازه صادرات بیشتری انجام دهد ارزآوری بسیار بیشتری  خواهد داشت. اما وزارت جهاد فراموش کرده که به همان نسبت هم روی عامه مردم فشار وارد می‌‌شود. افزایش قیمت‌هایی مانند پیاز، سیب‌زمینی، گوشت و برنج اینها که غذای تقریبا 90 درصد مردم است قابل جبران نیست. 

* جهش صادرات کشاورزی از نگاه آمار

براساس آمار مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در 9 ماهه سال 97 صادرات بخش کشاورزی رشد چشمگیری داشته و 14.3 درصد ارزش صادرات غیرنفتی کشور را شامل شده است. انواع میوه‌های درختی به ارزش یک میلیارد و 51 میلیون دلار، محصولات جالیزی به ارزش 797 میلیون دلار، شیر و فراورده‌های آن به ارزش 741 میلیون دلار و زعفران 256 میلیون دلار، ماهی و میگو به ارزش 242 میلیون دلار صادر شده است. 

*چند راهکار

از نظر کارشناسان برای اینکه قیمت محصولات کشاورزی کاهش یابد چندین راهکار وجود دارد. نخست اینکه وزارت جهاد کشاورزی تلاش کند تا قیمت تمام شده محصولات کشاورزی را کاهش دهد و آن را در حد استانداردهای جهانی برساند. مهمترین اقدام در این زمینه اعمال قانون معطل مانده یکپارچه‌سازی اراضی است که در سال 1375 تصویب شده و  پس از 23 سال هنوز هیچ کاری انجام نشده است. این قانون تاکید می‌کند که زمین‌های کشاورزی باید یکپارچه شوند و زمین‌های یکپارچه هم خرد خرد نشوند. این اقدام باعث افزایش ضریب مکانیزاسیون در بخش کشاورزی خواهد شد. 

نکته دوم اینکه تحقیقات و پژوهش و استفاده از بذرهای اصلاح شده ضریب نفوذ بیشتری در کشاورزی ما داشته باشد. براساس آمار فائو سازمان خواروبار جهانی طی 40 سال آینده تامین امنیت غذایی جهان تنها براساس تحقیقات و پژوهش خواهد بود و توسعه افقی سطح کشت نمی‌تواند به تنهایی امنیت غذایی را تامین کند.

نکته سوم اینکه سرمایه‌گذاری و حمایت از این بخش باید افزایش یابد.کشاورزان امروز روستاها افراد مسن و پا به سن گذاشته‌ای هستند که توان تولید ندارند زیرا کشاورزی برای بسیاری از آنها درآمدزا و جذاب نیست.  تراکتور و کمباین‌هایی که امروز در بخش کشاورزی استفاده می‌شود برای جوانان جذاب و راحت نیست. جوان امروزی نمی‌تواند روی تراکتورهای رومانی و یا فرگوسن چند دهه گذشته بنشیند و کار کشاورزی کند. 

با گذشت وجود پیشرفت‌های فوق‌العاده در کشاورزی کشورها هنوز کشاورزی در کشور ما سنتی و نیمه سنتی است و طوری نبوده که بتواند حداقل جوانان را آنجا پابند کند.