تاریخچه علم ریاضی به ۵ هزار سال پیش باز می‌گردد و گفته می‌شود در آن زمان مصریان باستان، اهرام مصر را با تکیه بر دانش ریاضی بنا کردند. به همین دلیل با علمی طرف هستیم که نه‌تن‌ها قدمت طولانی دارد بلکه بازتاب ریاضی در جنبه‌های مختلف زندگی نمود پیدا کرده و بعید می‌دانیم این روز‌ها کالا و محصولی ساخت بشر را سراغ داشته باشید که ساخت آن بدون علم ریاضی ممکن باشد.
در اینکه علم ریاضی خدمت زیادی به بشر کرده است هیچ شکی نداریم، اما در‌واقع این ریاضیدان‌ها هستند که با دودچراغ‌خوردن و زحمت‌های زیاد، دستاورد‌های دانش ریاضی را به خدمت انسان درآورده‌اند. خوشبختانه ما ایرانی‌ها با دانش ریاضی غریبه نیستیم و در میان ریاضیدان‌های قدیمی به محمد خوارزمی افتخار می‌کنیم و مریم میرزاخانی را به‌عنوان ریاضیدان برجسته عصر حاضر می‌شناسیم.
همان‌گونه که در جریان هستید خانم میرزاخانی در قید حیات نیستند و طبق معمولِ عادت همیشگی انسان‌ها، وقتی کسی از دنیا می‌رود بیشتر یادش می‌کنیم. به همین دلیل سالمرگ فوت مریم میرزاخانی، ملکه ریاضی ایران، را بهانه‌ای کردیم تا به فهرستی از برجسته‌ترین ریاضیدان‌های تاریخ اشاره کنیم که یاد و آوازه‌شان هرگز از خاطر فراموش نمیشود.
مریم میرزاخانی
پروفسور مریم میرزاخانی زاده اردیبهشت ۱۳۵۶ بود و با علاقه‌ای که به ریاضیات داشت توانست در سال ۲۰۱۴ مدال «فیلدز» (Fields Medal)، که مهم‌ترین جایزه در دنیای ریاضیات به‌حساب می‌آید، را از آن خود کند. جالب است بدانید خانم میرزاخانی نه‌تن‌ها اولین زن ایرانی بود که به این دستاورد رسید، بلکه اولین زن ریاضیدان دنیا بود که این افتخار را از آن خودش کرد.
استعداد ملکه ریاضی ایران همانند دیگر نابغه‌ها در دوران کودکی شکوفا شد و سبک زندگی و علاقه‌های او با هم‌سن و سال‌هایش تفاوت داشت. در نتیجه زمانی که هنوز دبیرستان می‌رفت، مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی را از آن خود کرد و اولین دانش‌آموز ایرانی بود که توانست دو سال پشت‌سر هم در سال‌های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵ مدال طلای المپیاد ریاضی را به خانه ببرد. ملکه ریاضی ایران تحصیلات خود را در دانشگاه شریف ادامه داد و در نهایت از دانشگاه هاروارد آمریکا مدرک دکترا گرفت.
مریم میرزاخانی دستاورد‌های زیادی در دنیای ریاضیات داشت و به‌رغم اینکه عمرش به دنیا نبود و درجوانی و در اوج افتخار درگذشت، نام و آوازه‌ای از خود به‌جا گذاشت که تا ابد در لوح افتخارات ریاضیدان‌های ایرانی ماندگار خواهد شد.
فیثاغورس
امکان ندارد از ریاضی صحبت کنیم و یادی از ریاضیدان‌های قدیمی نداشته باشیم. فیثاغورس یکی از ستون ریاضی کهن به‌حساب می‌آید و به‌رغم اینکه در یونان متولد شده بود به نقاط مختلفی از دنیا سفر کرد و به همین دلیل نیز آگاهی کاملی از افکار دیگر ملت‌ها داشته باشد. فیثاغورس همانند بسیاری از اندیشمندان دنیای کهن، در کنار ریاضی دستی در فلسفه و ستاره‌شناسی نیز داشت و اگر ریاضی و هندسه دوران دبیرستان و دانشگاه خاطرتان باشد حتماً اسم «رابطه فیثاغورس» به گوش شما خورده است.
جالب است بدانید گفته می‌شود فیثاغورس اولین کسی بود که به کروی بودن زمین پی‌برد و مدعی شد که زمین به دور خورشید حرکت می‌کند. دلایل مختلفی در خصوص علت مرگ فیثاغورس وجود دارد و گفته می‌شود در یک شورش در میان شعله‌های آتش سوخته است، عده‌ای دیگر نیز بر این باورند که به دلیل فشار‌های موجود در آن زمان، فیثاغورس مجبور به خودکشی شده بود.
آیزاک نیوتن
مطمئن هستیم داستان افتادن سیب از درخت و کشف نیروی جاذبه زمین توسط آیزاک نیوتن را به‌خاطر دارید. بیشتر ما نیوتن را با همین داستان می‌شناسیم. جالب است بدانید گفته می‌شود که این درخت سیب معروف، هنوز هم در انگلستان باقی‌مانده و به‌رغم گذشت حدود ۴۰۰ سال همچنان سرسبز و پابرجا است. دستاورد‌های نیوتن به کشف جاذبه زمین ختم نمیشود و با دانشمندی طرف هستیم که در کنار مهارت در ریاضی، دستی در فیزیک، ستاره‌شناسی و فلسفه هم داشت.
نیوتن اولین تلسکوپ بازتابی دنیا را اختراع کرد و سه قانون حرکتی معروف دارد که در دنیای فیزیک کاملاً شناخته شده است. به این ترتیب می‌توان گفت دنیایی که ما امروز در آن زندگی می‌کنیم بدون شک بدون وجود نیوتن، تفاوت‌های زیادی داشت و بسیاری از دانشمندان با ایده‌گرفتن از دستاورد‌های نیوتن، راه او را دنبال کرده‌اند و شیوه‌ای نوین از زندگی پیش‌روی بشریت گذاشته اند.
آلن تورینگ (Alan Turing)
این روز‌ها بحث هوشمصنوعی در محافل علمی حسابی بالا گرفته و ردپای هوشمصنوعی را در گوشه‌و‌کنار زندگی مدرن شاهد هستیم. اما جالب است بدانید هوشمصنوعی که از آن صحبت می‌کنیم، ممکن است علمی جدید و امروزی به‌نظر برسد، اما ریشه‌ای قدیمی دارد و آلن تورینگ به‌عنوان پدر هوشمصنوعی و کامپیوتر شناخته می‌شود. آلن تورینگ در جنگ‌جهانی دوم نیز خدمات زیادی به ارتش انگلیس برای رمزگشایی پیام‌های ارتش نازی انجام داد و گفته می‌شود رمزگشایی پیام‌های آلمانی‌ها توسط آلن تورینگ یکی از مهم‌ترین دلایل پیروزی متفقین بود.
آلن تورینگ، «ماشین تورینگ» (Turing Machine) را اختراع کرد که نمونه‌ای از اولین کامپیوتر‌های ساخت دست بشر بود. شوربختانه باید گفت این ریاضیدان نابغه عمر چندانی نکرد و در سن ۴۱ سالگی با خوردن سم سیانید، به عمر خودش پایان داد.
جان‌فون نویمان (John von Neumann)
چند سالی بیشتر از آغاز قرن بیستم میلادی نگذشته بود که جان‌فون نویمان در بوداپست متولد شد. نویمان دقیقاً همان دانشمندی بود که زمانه به او نیاز داشت و اگر امروز به لطف پیشرفت‌های دانش رایانه، در عرض یک چشم‌به‌هم زدن در دنیای اینترنت با گوشی‌هوشمند گشت‌گذار می‌کنیم، این پیشرفت‌ها را مدیون تلاش‌های ریاضیدان‌های برجسته‌ای مانند جان‌فون نویمان هستیم.
جالب است بدانید جان‌فون نویمان در ساخت اولین کامپیوتر دنیا که با نام «اِنیاک» (ENIAC)، شناخته می‌شود نیز دست داشت و از دانشمندی برای شما صحبت می‌کنیم که در ۲۲ سالگی توانست مدرک دکترای ریاضی بگیرد و به‌رغم اینکه علاقه‌ای به شیمی نداشت در رشته مهندسی شیمی نیز به اصرار پدرش درس خواند و فارغ‌التحصیل شد. جان‌فون نویمان سابقه همکاری با آلبرت انیشتین، یکی از مطرح‌ترین شخصیت‌های علمی قرن بیستم را داشت و قبل از مرگش در سال ۱۹۵۷، دستاورد‌های مهمی را در هندسه، مکانیک کوانتوم و رایانه از خود به‌جا گذاشت. ناگفته نماند جان فون‌نویمان یکی از چهره‌های تأثیرگذار در «پروژه منهتن» (Manhattan Project) بود که این پروژه در نهایت به ساخت بمب‌اتم ختم شد.
