فشار خون بالا
اگر به دنبال لیستی از علائم و نشانه‌های فشار خون بالا هستید خوب است بدانید چیزی پیدا نخواهید کرد. زیرا بیشتر اوقات، فشار خون بالا علامتی ندارد. این باور اشتباه وجود دارد که فشار خون بالا با احساس اضطراب، تعریق، مشکل در خواب و یا گُرگرفتگی در صورت همراه است. اما واقعیت این است که فشار خون بالا تا حدود زیادی بی‌علامت است و می‌توان آن را قاتل خاموش دانست. اگر به این امید که علامت‌های خاصی به شما هشدار خواهند داد که فشار خون‌تان بالاست، از کنترل فشار خون خود غافل شوید، خطر بزرگی را وارد زندگی‌تان کرده‌اید.
توصیه می‌کنیم:
سعی نکنید خودتان فشار خون‌تان را تشخیص دهید. تشخیص پزشکی فشار خون فقط باید توسط پزشک یا مراقبین بهداشت انجام شود.
عدد فشار خون‌تان را بدانید و تغییرات لازم برای مراقبت از سلامتی و حفظ فشار خون نرمال را انجام دهید.
در بیشتر موارد، فشار خون بالا سبب سر درد یا خونریزی بینی نمی‌شود
بهترین و دقیق‌ترین شواهد علمی نشان می‌دهند که فشار خون بالا منجر به سر درد نمی‌شود به جز در مورد افزایش فشار خون اورژانسی که زمانی است که فشار خون ۱۲۰/۱۸۰ یا بالاتر است. اگر فشار خون شما به طور غیرمعمول بالاست و سر درد یا خونریزی بینی دارید و احساس ناخوشی می‌کنید، پنج دقیقه صبر کرده و دوباره فشار خون‌تان را چک کنید. اگر باز هم عدد فشار خون‌تان ۱۲۰/۱۸۰ میلیمتر جیوه یا بالاتر بود، اورژانس خبر کنید.
اگر سر درد شدید یا خونریزی بینی دارید و احساس ناخوشی می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید، زیرا این علائم می‌توانند مربوط به عوارض دیگری باشند.
علائم مرتبط دیگر با فشار خون که قطعی هم نیستند
طیفی از علائم دیگر هم وجود دارند که به طور غیر مستقیم ممکن است با فشار خون بالا مرتبط باشند، اما همیشه هم ناشی از فشار خون بالا نیستند، مانند:
لکه‌های خون در چشم‌ها: لکه‌های خون در چشم‌ها بیشتر در افراد دچار دیابت یا فشار خون بالا دیده می‌شوند، اما نمی‌توان نتیجه گرفت که این دو عارضه سبب ایجاد لکه‌های خون در چشم می‌شوند. دیدن مگس پران در چشم نیز با فشار خون بالا ارتباط ندارد، اما پزشک متخصص چشم می‌تواند آسیب ناشی از فشار خون بالای درمان نشده به عصب بینایی را تشخیص بدهد.
گُرگرفتگی در صورت: گُرگرفتگی صورت زمانی روی می‌دهد که رگ‌های خونی در صورت، گشاد می‌شوند. این اتفاق می‌تواند به علتی غیرقابل پیش بینی یا در واکنش به برخی از عوامل مانند قرار گرفتن در معرض خورشید، هوای سرد، خوردن غذای تند، قرار گرفتن در معرض وزش باد، نوشیدن مایعات داغ و استفاده از محصولات مراقبت از پوست روی بدهد. گُرگرفتگی در صورت می‌تواند در اثر استرس هیجانی، مصرف الکل و ورزش نیز روی بدهد و همه‌ی این عوامل، فشار خون را نیز می‌توانند بالا ببرند. هر چند گُرگرفتگی صورت ممکن است هنگامی که فشار خون‌تان بالاتر از حد معمول است روی بدهد، اما فشار خون بالا، علت گُرگرفتگی صورت نیست.
سرگیجه: سرگیجه می‌تواند از عوارض جانبی برخی از دارو‌های فشار خون باشد، اما ناشی از فشار خون بالا نیست. البته سرگیجه را نباید نادیده بگیرید، مخصوصا اگر ناگهانی شروع شود. سرگیجه‌های ناگهانی، از دست دادن تعادل و هماهنگی بدن و مشکل در راه رفتن همگی از علائم هشداردهنده‌ی یک سکته‌ی مغزی می‌توانند باشند. فشار خون بالا، ریسک فاکتوری برای سکته مغزی است.
ریسک فاکتور‌های فشار خون بالا
سن: ریسک فشار خون بالا با بالا رفتن سن، بیشتر می‌شود. تا حدود ۶۴ سالگی، فشار خون بالا در میان مردان بیشتر است، اما زنان بعد از ۶۵ سالگی در معرض فشار خون بالا قرار می‌گیرند.
سابقه خانوادگی: فشار خون بالا می‌تواند ژنتیکی باشد.
داشتن اضافه وزن یا چاق بودن: هر چه وزن‌تان بیشتر باشد، به خون بیشتری برای تامین اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز بافت‌ها نیاز خواهید داشت. با افزایش حجم خون در گردش در رگ‌ها، فشار وارد بر دیواره‌ی عروق نیز افزایش می‌یابد.
نداشتن تحرک بدنی: افرادی که فعالیتی ندارند معمولا ضربان قلب‌شان بالاتر است. هر چه ضربان قلب شما بالاتر باشد، قلب‌تان مجبور است با هر انقباض سخت‌تر کار کند و فشار وارد بر عروق‌تان بیشتر خواهد بود. ضمنا نداشتن تحرک بدنی، ریسک چاقی را بیشتر می‌کند.
استفاده از تنباکو: سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو نه تنها فشار خون را فورا بالا می‌برد بلکه مواد شیمیایی موجود در تنباکو می‌توانند به دیواره‌ی عروق آسیب وارد کنند. این اتفاق باعث تنگی عروق شده و ریسک بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. قرار گرفتن در معرض دود دست دوم سیگار هم سبب افزایش احتمال بیماری قلبی می‌شود.
نمک زیاد در رژیم غذایی: سدیم زیاد در غذاها می‌تواند باعث احتباس مایعات در بدن شده و فشار خون را بالا ببرد.
پتاسیم بسیار کم در رژیم غذایی: پتاسیم به تعادل سدیم در سلول‌ها کمک می‌کند. اگر شما از طریق تغذیه نتوانید پتاسیم کافی دریافت کنید، با تجمع زیاد سدیم در خون‌تان روبرو خواهید شد.
نوشیدن الکل: نوشیدن الکل به مرور زمان به قلب‌تان آسیب می‌زند و بر فشار خون اثر منفی می‌گذارد.
استرس: استرس زیاد می‌تواند منجر به افزایش موقتی فشار خون شود. اگر عادت داشته باشید که با هله هوله خوردن و نوشیدن الکل و سیگار کشیدن، استرس‌تان را تسکین بدهید، فقط فشار خون‌تان را در معرض خطر قرار می‌دهید.
برخی از بیماری‌های مزمن: یک سری از بیماری‌های مزمن نیز سبب افزایش ریسک فشار خون بالا می‌شوند مانند بیماری‌های کلیوی، دیابت و آپنه خواب.
گاهی بارداری نیز می‌تواند مشکل فشار خون بالا ایجاد کند. هر چند فشار خون بالا در بزرگسالان شایع است، اما بچه‌ها نیز در معرض این مشکل قرار دارند. در برخی از کودکان، مشکلات کلیوی یا قلبی می‌تواند سبب افزایش فشار خون شود.
فشار خون پایین
فشار خون پایین ممکن است ایده آل به نظر برسد، چون در برخی از افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما در عده‌ای، فشار خونی که به طور غیرمعمول پایین است، سبب سرگیجه و غش می‌شود. در موارد شدید، فشار خون پایین می‌تواند بسیار خطرناک باشد. فشار خون پایین‌تر از ۶۰/۹۰ میلیمتر جیوه به طور کلی فشار خون پایین تلقی می‌شود.
دلایل فشار خون پایین طیف گسترده‌ای دارند، از دهیدراته شدن بدن گرفته تا بیماری‌های جدی. مشخص کردن علت فشار خون پایین برای شیوه‌ی درمان مهم است.
علائم فشار خون پایین
در برخی از افراد، فشار خون پایین نشاندهنده‌ی یک مشکل پنهان است، مخصوصا اگر کاهش فشار خون ناگهانی یا همراه با علائم زیر باشد:
سرگیجه یا احساس سبُکی در سر
غش کردن
تاری دید
تهوع
خستگی
افت تمرکز و توجه
فشار خون بیش از حد پایین می‌تواند سبب شوک شود. علائم فشار خون بسیار پایین که خطر شوک به همراه دارد شامل موارد زیر می‌شود:
اختلال حواس مخصوصا در افراد سالمند
سردی و رنگ پریدگی پوست
تنفس تند و سطحی
نبض تند و ضعیف
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر علائم شوک را دارید باید هر چه سریع‌تر اورژانس خبر کنید. اما اگر معمولا فشار خون‌تان پایین است، اما احساس بدی ندارید و حال‌تان خوب است، پزشک‌تان فقط توصیه می‌کند طی چکاپ‌های روتین، فشار خون‌تان را کنترل کنید.
حتی سرگیجه یا احساس سبُکی در سر که گهگاه بروز می‌کند ممکن است مشکلی نسبتا غیرجدی باشد، مثلا ناشی از دهیدراسیون خفیف بدن در اثر زیاد در معرض نور و گرمای خورشید بودن.
علت فشار خون پایین
فشار خون معیاری است برای میزان فشاری که در عروق‌تان طی زمان‌های فعالیت و استراحت با هر ضربان قلب ایجاد می‌شود.
فشار خون سیستولیک: عدد بالایی در قرائت فشار خون، مقدار فشاری است که قلب‌تان هنگام پمپاژ خون در عروق به سمت تمام بدن وارد می‌کند.
فشار خون دیاستولیک: عدد پایینی در قرائت فشار خون به مقدار فشار در عروق در زمانی گفته می‌شود که قلب بین دو تپش استراحت می‌کند.
فشار خون نرمال به فشار خون پایین‌تر از ۸۰/۱۲۰ میلیمتر جیوه گفته می‌شود. فشار خون طی روز بسته به وضعیت بدن، ریتم تنفس، میزان استرس، دارو‌هایی که مصرف می‌کنید، چیزی که می‌خورید و می‌نوشید و زمان روز نوسان دارد. فشار خون معمولا در شب، پایین‌ترین است و بعد از بیدار شدن به میزان قابل توجهی بالا می‌رود.
فشار خون چقدر می‌تواند پایین بیاید؟
چیزی که برای شما فشار خون پایین محسوب می‌شود ممکن است برای عده‌ای دیگر نرمال باشد. بیشتر پزشکان فشار خون را تنها زمانی خیلی پایین می‌دانند که علائمی ایجاد نماید.
برخی از کارشناسان فشار خون پایین‌تر از ۶۰/۹۰ را فشار خون پایین می‌دانند. افت ناگهانی فشار خون می‌تواند خطرناک باشد. کاهش ناگهانی فشار خون می‌تواند سبب سرگیجه و غش شود، زیرا مغز نمی‌تواند خون کافی دریافت کند. ضمنا افت ناگهانی فشار خون در اثر از دست دادن ناگهانی خون به مقدار زیاد، مثلا در اثر خونریزی کنترل نشده، عفونت‌های شدید یا واکنش‌های آلرژیک می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
چه عوارض یا بیماری‌هایی می‌توانند سبب کاهش فشار خون شوند؟
بارداری: سیستم گردش خون طی بارداری فورا گسترش پیدا می‌کند و سبب افت فشار خون می‌شود. این اتفاق طبیعی است و فشار خون معمولا بعد از زایمان، به حالت پیش از بارداری برمی‌گردد.
مشکلات قلبی: برخی از بیماری‌های قلبی که می‌توانند سبب فشار خون پایین شوند شامل ضربان قلب بسیار کُند، مشکلات دریچه‌ی قلب، حمله قلبی و نارسایی قلبی می‌شوند.
مشکلات غدد درون ریز: بیماری‌های تیروئید، ناکارآمدی غدد آدرنال، پایین بودن قند خون و در برخی موارد دیابت، می‌توانند علت فشار خون پایین باشند.
دهیدراسیون: وقتی بدن شما مقدار زیادی مایعات از دست می‌دهد، می‌تواند سبب ضعف، سرگیجه و خستگی شود. تب، تهوع، اسهال شدید، استفاده‌ی زیاد از دارو‌های ادرارآور و تمرینات ورزشی سنگین و شدید می‌توانند بدن را دهیدراته کنند.
از دست دادن خون: از دست دادن خون زیاد مثلا در اثر یک آسیب جدی یا خونریزی داخلی، باعث کاهش مقدار خون در بدن شده و افت شدید در فشار خون ایجاد می‌کند.
عفونت شدید: وقتی عفونتی در بدن وارد جریان خون می‌شود می‌تواند سبب افت خطرناک فشار خون شود که به آن شوک سپتیک می‌گویند.
واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی): محرک‌های معمول واکنش‌های شدید آلرژیک شامل غذاها، برخی از داروها، لاتکس و زهر حشرات می‌شوند. آنافیلاکسی می‌تواند سبب مشکلات تنفسی، کهیر، خارش، تورم گلو و افت شدید فشار خون شود.
کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی: کمبود ویتامین B۱۲ و اسید فولیک می‌تواند جلوی تولید کافی گلبول‌های قرمز خون را بگیرد و فشار خون را پایین بیاورد.
ریسک فاکتور‌های فشار خون پایین
سن: افت فشار خون در حالت ایستاده یا بعد از غذا خوردن معمولا در افراد بالای ۶۵ سال رخ می‌دهد.
داروها: افرادی که دارو‌های بخصوصی مصرف می‌کنند، مثلا دارو‌های فشار خون بالا، در معرض افت فشار خون هستند.
برخی از بیماری‌ها: پارکینسون، دیابت و برخی از بیماری‌های قلبی، افراد را در معرض افت فشار خون قرار می‌دهند.
