پیشرفت جوامع و به ویژه توسعه فناوری‌ها و فضای مجازی، سبب شکل‌گیری جرایمی شده که درگذشته نه چندان دور به این شکل وجود نداشتند؛ جرایمی که با شکل و شیوه خاص ارتکاب خود و در عین حال به دلیل تحققشان در ابعاد بسیار متنوع و گسترده، سبب شدند، کشورهای مختلف از جمله ایران، به تعریف و تبیین آن‌ها بپردازند و قوانین خاصی را نیز برای آنان ایجاد کنند. کلاهبرداری کامپیوتری یا رایانه‌ای (Cyber fraud) یکی از این جرایم است که در فضای مجازی ارتکاب می‌یابد.
به گزارش فارس یکی از روش‌های رایج فریب‌کاران از راه‌هایی مانند فیشینگ است که به موردی گفته می‌شود که به وسیله هکر یا حمله‌کننده با انتساب به شخص یا سازمانی معتبر، اطلاعات حساس مانند نام کاربری، رمز عبور و رمز کارت‌های اعتباری ربوده می‌شود. در این نوع کلاهبرداری، اصولاً زیان‌دیده، اموال خود را به کلاهبردار تسلیم نمی‌کند، بلکه در بیشتر موارد از حساب او، سوءاستفاده به عمل آمده و بدهکار می‌شود یا از حساب مربوط به نحو متقلبانه و برخلاف رضایت و اطلاع ذی‌نفع برداشت می‌شود.
در اجرای قانون تجارت الکترونیکی، مجازات کلاهبرداری رایانه‌ای، حبس از یک سال تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال مأخوذه و نیز رد مال به صاحبان اموال است. ممکن است کلاهبرداری رایانه‌ای همراه با جرایم دیگری مانند جعل یا استفاده از کارت‌های مجعول اتفاق بیفتد.
جرایم اقتصادی و برداشت از حساب اینترنتی در صدر جرایم سایبری
سرهنگ صادق کاظم‌زاد در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در شهرضا با بیان اینکه در سال‌های اخیر با پدیده‌ای به نام کلاهبرداری رایانه‌ای یا همان کلاهبرداری سایبری مواجه هستیم، اظهار داشت: در جریان این جرم، بزهکار با ایجاد اختلال در سامانه‌های رایانه‌ای اشخاص و کشف رمز عبور و نام کاربری آن‌ها، فریب شهروندان نسبت به اموری مانند شرکت در قرعه‌کشی، ثبت نام کارت سوخت، دریافت یارانه با طراحی صفحات جعلی یا همان فیشینگ اقدام به سرقت اطلاعات حساب کاربران می‌کند.
فرمانده انتظامی شهرستان شهرضا افزود: با توجه به تأکیدات و هشدارهای پلیس و سایر نهادهای مربوطه متأسفانه روزانه شاهد وقوع جرایم در فضای سایبری به خصوص کلاهبرداری‌های مالی و برداشت غیرمجاز از حساب کاربران هستیم که در آن شهروندان دچار خسارت مالی بعضاً سنگینی می‌شوند، چرا که جرایم در فضای سایبری قشر و جامع هدف مشخصی ندارد و عموم مردم از هر رده سنی مورد تهدیدات جرایم در این فضا هستند.
وی با بیان اینکه امروزه با گسترش شبکه‌های اجتماعی در بین کاربران یکی از بهترین راه‌های ورود به حریم خصوصی و کلاهبرداری سایبری به دام انداختن کاربران در این شبکه‌ها است، گفت: کلاهبرداران با دسترسی به اطلاعات حساب کاربران در شبکه‌های اجتماعی نه تنها می‌توانند به اطلاعات حساب آن‌ها دست پیدا کنند، بلکه به راحتی می‌توان خصوصی‌ترین اطلاعات افراد را نیز در اختیار داشت.
کاربران فریب وعده‌های پوچ و تبلیغات کلاهبرداران را نخورند
کاظم‌زاد با بیان اینکه کاربران به سادگی فریب وعده‌های پوچ و تبلیغات اغوا کننده کلاهبرداران را نخورند، بیان کرد: کاربران در موقع خرید و فروش‌های اینترنتی قبل از هر گونه جابجایی وجهی و پرداخت اینترنتی با رعایت نکات امنیتی همچون آدرس سایت، پروتکل امنیتی، بررسی‌های لازم در خصوص صحت هویت فرد مقابل اقدام کنند.
فرمانده انتظامی شهرستان شهرضا با بیان اینکه افراد سودجو و کلاهبردار با ساخت و راه‌اندازی فروشگاه‌ها و درگاه‌های جعلی، با سرقت اطلاعات مالی و حساب کاربران از آنان کلاهبرداری می‌کنند، تصریح کرد: می‌طلبد کاربران برای گرفتار نشدن در دام افراد کلاهبردار همواره نکات مربوط به خریدهای اینترنتی، درگاه‌های جعلی، پرداخت‌های آنلاین را مد نظر قرار دهند و آگاه باشند، شکارچیان آنلاین به دنبال کاربرانی هستند که از سطح علم و دانش سایبری پایین‌تری برخوردار باشند.
افزایش 400 درصدی جرایم سایبری در شهرضا
وی با اشاره به افزایش 400 درصدی جرایم سایبری در شهرضا نسبت به سال گذشته عنوان کرد: عمده جرایم اقتصادی در شهرضا فیشینگ یا همان انتقال فریب خورده به صفحه جعلی درگاه پرداخت بانکی هست و درصدی نیز فروشگاه‌های فروش اجناس در تلگرام و اینستاگرام که پس از دریافت پول از مشتری جنسی ارسال نمی‌کنند.
کاظم‌زاد با اشاره به اینکه ۸۱ درصد جرائم سایبری مربوط به جرایم اقتصادی و کلاهبردای و برداشت از حساب اینترنتی است، ادامه دارد: شهروندان به هیچ عنوان از تلگرام نرم‌افزار دانلود نکنند و به پیام‌هایی که حتی از طرف خانواده‌ها خود اعتماد نکنند، زیرا ممکن است اعضای خانواده نیز هک شده باشند و کلاهبردار با جعل هویت و جلب اعتماد قصد اخاذی داشته باشد.
شهروندان حتماً رمز دوم اینترنتی یک بار مصرف را فعال کنند
فرمانده انتظامی شهرستان شهرضا با بیان اینکه شهروندان حتماً رمز دوم اینترنتی یک بار مصرف را از طریق بانک خود فعال کنند، اضافه کرد: شهروندان نسبت به فعال کردت رمز دو مرحله‌ای نرم‌افزارهای پیام‌رسان خود اقدام کنند تا احتمال هک و یا دسترسی غیر مجاز کاهش پیدا کند.
وی خاطرنشان کرد: شهروندان توجه داشته باشند که تلگرام و نرم‌افزارهای مشابه جزو نرم افزارهای فیلتر شده است و دور زدن فیلترینگ کشور برای دسترسی به آن تخلف محسوب می‌شود و به فراخور آن اگر اتفاقی در آن نرم‌افزار برای استفاده کننده رخ بدهد، مسؤولیت آن بر عهده خود شخص بوده و پشتیبانی از سوی ارگان‌های امنیتی برای شخص متضرر متصور نیست.
کاظم‌زاد با بیان اینکه هنگام دریافت پیامک اطلاع‌رسانی پیرامون یارانه یا کارت سوخت قبل از کلیک روی لینک ارسال شده از سوی ارسال کننده پیامک با ارگان مربوطه برای اطمینان خاطر تماس حاصل کنید، گفت: کلاهبردارن از حواس ذاتی انسان همانند طمع و شهوت سوءاستفاده کرده و با ساخت نرم‌افزارهای جعلی با عنوان‌هایی نظیر دوست‌یابی، همسریابی، صیغه‌یابی،ماهواره اندروید و یا شارژ کمتر و عنوان کد برنده شدن جایزه سبب تحریک کاربر می‌شوند.
فرمانده انتظامی شهرضا بیان کرد: کلاهبرداران کاربران را بدون اینکه کوچک‌ترین تحقیقی کرده باشند به سمت درگاه جعلی هدایت می‌کنند و اشخاص با تفکر اینکه در حال فعال کردن نرم‌افزار خود با مبلغ ناچیز هستند، اطلاعات کارت خود را به همراه رمز اینترنتی در صفحه جعلی که دقیقاً شبیه درگاه اصلی شبیه‌سازی شده وارد کرده و در اختیار نفوذ کننده، قرار می‌دهند.
وی تصریح کرد: پلیس فتا شهرضا آماده پاسخگویی به شهروندان بوده و کاربران می‌توانند مشکلات خود را در خصوص فضای مجازی با مراجعه حضوری و همچنین استفاده از سایت پلیس فتا www.cyberpolice.ir در میان بگذارند.
اینستاگرام دومین بهشت کلاهبرداران شبکه‌های اجتماعی
بعد از تلگرام اما شبکه اجتماعی اینستاگرام به دومین بهشت کلاهبرداران شبکه‌های اجتماعی در ایران تبدیل شده است. این شبکه اجتماعی به دلیل این که مبتنی بر عکس و فایل‌های ویدیویی است، مورد توجه کلاهبرداران است. از طرف دیگر از آنجا که فروشندگان کالاهای تقلبی هم به راحتی می‌توانند با قرار دادن یک عکس از محصول خود در صفحه اینستاگرام‌شان اقدام به فروش محصول کنند، این شبکه برای آن‌ها محبوبیت بیشتری دارد.
شبکه اجتماعی اینستاگرام از آن دست شبکه‌هایی است که مخاطبان خاص خود را داشته و البته کلاهبرداران هم از شیوه‌های متفاوتی برای تبلیغات در آن بهره می‌برند. برخی از این کلاهبرداران پس از جذب بازدیدکنندگان زیاد، شروع به تبلیغ کالاهای تقلبی خود کرده و از این طریق کسب درآمد می‌کنند.
پای درد و دل مالباختگان فضای مجازی
تلفن توی دستش می‌لرزد. صورتش برافروخته است. حساب اینکه چندبار شماره را گرفته از دستش دررفته. انگار هنوز هم امیدوار است کسی از آن سوی خط جوابش را بدهد. از کسانی که دور و برش هستند، می‌خواهد با تلفن خودشان شماره را بگیرند شاید جواب بدهد. چندبار شماره را می‌گیرند تا بالاخره خط به کل از دسترس خارج می‌شود.
مرد آشفته می‌شود، از اینکه عشق و علاقه‌اش برای رفتن به سفر معنوی عتبات عالیات، دستمایه کلاهبرداری شیادان شده، اشک در چشمش جمع می‌شود. همه پس‌اندازش را با دست خودش به حساب یک کلاهبردار ریخته و حالا دستش به جایی بند نیست.
تنها راهی که برایش باقی مانده، مراجعه به پلیس فتا است، جایی که هر روز مالباخته‌ها به آنجا می‌آیند تا شاید پلیس ردی از کلاهبردارها پیدا کند. اینجا همه یک درد دارند؛ دارایی‌شان را باخته‌اند، آن هم به شیوه‌هایی مشابه. آدم فکر می‌کند چطور با وجود هشدارهای پلیس، باز هم کلاهبرداران موفق می‌شوند با همان شیوه مشابه عمل کنند؟
مریم یکی از مالباختگان در فضای مجازی است که گول تبلیغات فروش لباس در اینستاگرام را خورده است، وی می‌گوید: تبلیغی را در برنامه اینستاگرام در زمینه فروش لباس مشاهده کردم و پس از سفارش کالا و واریز وجه به حساب فروشنده بعد از چند روز کالایی برایم ارسال نشد؛ چندین بار با فروشنده تماس گرفتم اما پاسخگوی تلفن نبود که متوجه شدم در دام یکی از کلاهبرداران افتاده‌ام.
سید مجتبی نواب یکی دیگر از مالباختگان است که حساب بانکی وی هک شده و پول از آن برداشت شده است، وی در این باره به خبرنگار فارس گفت: نیمه شب پیامک برداشت از حساب کارت بانکی‌ام برایم ارسال شد، متوجه شدم که رمز دوم حسابم هک شده است.
این شهروند با بیان اینکه در چندین مرحله 30 میلیون ریال از حسابم برداشت شد، افزود: کلاهبرداران معمولاً کارت فرد دیگری را سرقت می‌کنند و با آن از حساب فرد دیگر برداشت می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه تنها با نرم‌افزار «بله» قبوض خدماتی خود را پرداخت می‌کردم، عنوان کرد: نباید حساب‌های بانکی ضربه‌پذیر باشند، شهروندان حتما رمز دوم یک بار مصرف را فعال کنند و از مراکز بی نام و نشان خرید اینترنتی نکنند.
