۲۹ آذرماه دو سال پیش بود که زلزله به قدرت ۵.۲ ریشتر ملارد در اطراف تهران را لرزاند؛ زلزله‌ای که اگرچه قدرت تخریبی زیادی نداشت اما باعث شد زنگ هشدار را برای مردم و مسؤولان از خطر زلزله‌ای مهیب در تهران را به صدا دربیاورد. حال باگذشت دو سال از آن زلزله می‌خواهیم بدانیم تاکنون چه اقداماتی در صورت تکرار شدن زلزله در تهران و حومه آن انجام‌شده تا شاهد فاجعه ملی و انسانی در صورت وقوع آن نباشیم.
۹ درصد تهران مساحت تهران روی گسل بنا شده است
به گزارش فارس بیست روز پیش بود که محمدشکرچی زاده رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خبر داد «حدود ۸۱ کیلومترمربع یا به‌طور تقریبی ۹ درصد از سطح مساحت شهر تهران در پهنه گسل‌های اصلی زلزله قرار دارد» و نیز بیان کرد «ممنوعیت احداث ساختمان‌های مهم روی گسل زلزله به شهرداری مناطق ابلاغ‌شده است» (اینجا)، در ادامه اگر بخواهیم پی به ساختمان‌ها و مراکز مهمی که روی گسل بناشده‌اند ببریم آمار جالبی به دست می‌آید که بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات مسکن می‌گوید: «در تهران ۴ گسل اصلی در مناطق ۱،۲،۵ و ۲۰ داریم که بر اساس مطالعات ما ۲۴۵ نهاد، مراکز مهم دولتی، مراکز خدماتی و شریان‌های مواصلاتی در جوار آنها واقع‌شده‌اند»(اینجا). جزئیات تقسیم ۲۴۵ ساختمان به شرح زیر است:
حال با توجه به آمار نگران‌کننده فوق و نیز با توجه به قانون منع ساخت‌وساز مصوب سال ۹۶ در حریم گسل‌ها (اینجا)، نکته مهم جابجایی این مراکز به ساختمان‌های دیگر در سطح شهر و یا حداقل مقاوم‌سازی و بهسازی ساختمان‌های موجود نسبت به زلزله است که نیازمند اقدام عاجل دستگاه‌های مسؤول است.
کارشناس زلزله: خطر زلزله در حال حاضر بسیار بالاست/ تخصیص 5 درصد بودجه کشور به ستاد مدیریت بحران
مهدی زارع کارشناس زلزله با بیان این نکته که ستاد مدیریت بحران در دو سال اخیر عملکرد قابل قبولی نداشته اظهار کرد: این ستاد 5 درصد از بودجه کشور (20 هزار میلیارد تومان) را دریافت می‌کند و از آنجاکه کار ستادی چندان هزینه‌بر نیست باید این پرسش مطرح شود که خروجی این ستاد چه بوده و تا چه میزان توانسته در پیشگیری و اقدامات مقابله‌ای موفق عمل کند؟
وی گفت: ازنظر مردم این ستاد جنبه تشریفاتی دارد چون هر بار حادثه‌ای رخ می‌دهد، آشفتگی بزرگ مدیریت بحران در کشور نمود پیدا می‌کند بنابراین وقتی تناسب بودجه در اختیار این نهاد و خروجی را باهم مقایسه می‌کنیم پی به‌فوریت اصلاح ساختاری آن می‌بریم.
کارشناس زلزله با غیرقابل‌قبول دانستن نقش کمبود تجهیزات درآشفتگی مدیریت بحران افزود: البته تجهیزات، نرم‌افزار و امکانات در دنیا به‌روز می‌شود اما خیلی از این تجهیزات در ایران به‌روز شده و نیازی به واردات هم نیست، بنابراین دلیل آشفتگی در مدیریت بحران به کمبود تجهیزات برنمی‌گردد و مشکل ما این است که از نیروهای توانمند و متخصص در یک برنامه منسجم و مدون استفاده نمی‌کنیم.
زارع در پایان تصریح کرد: با توجه به‌احتمال رخداد زمین‌لرزه‌های پی‌درپی در پهنه گسل شرقی –غربی در جنوب دشت قزوین تا شمال تهران مسئله‌ای کلیدی است به همین دلیل احتمال وقوع زمین‌لرزه مخرب واصلی (با بزرگی بیش از 7) در پهنه دشت قزوین، کرج و تهران در زمان حاضر بالاست.
هلال‌احمر: نمی‌توانیم پاسخگوی نیاز غذایی تمام ۹ میلیون تهرانی بعد از زلزله باشیم
ابراهیم تاجیک نوری، معاون امداد و نجات هلال‌احمر استان تهران اظهار داشت: با توجه به جمعیت ساکن 8 الی 9 میلیون نفری در شهر تهران، سازمان‌های امدادی هرچقدر هم که انبار مواد غذایی داشته باشند نمی‌توانند پاسخگوی نیاز مردم باشند زیرا که در مواقع بحران مردم به دلیل نگرانی درباره امنیت غذایی خود چند برابر بیشتر نیاز خود را اعلام می‌کنند بنابراین اولویت ما در این قضیه آموزش مردم است.
وی با اشاره به این نکته که زلزله یک پدیده طبیعی است آنچه غیرطبیعی است عدم آمادگی ما است گفت: در خیلی از موارد به دلیل ضعف آموزشی شهروندان ما شاهد تصمیم‌گیری احساسی آنها در لحظه مواجه با خطر هستیم که به همین منظور در معاونت آموزشی و پژوهشی طرح «هر خانواده یک امدادگر» را دست اقدام داریم.
تاجیک نوری افزود: در این طرح به‌طور خلاصه ایجاد خانه هلال‌احمر در روستاها، یاددهی آموزش‌های لازم امداد و نجات به سربازان در پادگان‌ها، بهره‌گیری از ظرفیت اجتماعی‌سرای محلات به‌منظور آموزش شهروندان تهرانی و برگزاری دوره‌های آموزشی در سطح مساجد را در دستور داریم تا بتوانیم به هدف این طرح که آگاه‌سازی خانواده‌ها است دست پیدا کنیم.
ستاد مدیریت بحران همه‌کاره اما ...
بامطالب گفته‌شده و دخیل بودن بسیاری از ارگان‌ها، (از اداره برق، آب و فاضلاب، شرکت منابع آب، هلال‌احمر، بیمارستان‌ها، سازمان آتش‌نشانی، شهرداری، گرفته تا ارتش و سپاه و نیروی انتظامی و...) آنچه جای خالی آن بیش از همه حس می‌شود ستاد مدیریت بحران به‌عنوان یک‌نهاد بالادستی است که وظیفه هماهنگی بین دستگاه‌های مسؤول را بر عهده دارد. متأسفانه پیگیری‌های خبرنگار فارس برای مصاحبه با سرپرست ستاد مدیریت بحران استان تهران بی‌نتیجه ماند تا ببینیم ستادی که به‌زعم بسیاری از کارشناسان عملکرد درخور و مناسبی را (با توجه به جایگاهش) نداشته و هنوز به دنبال «مدیریت بحران» است تا «مدیریت ریسک» و اقداماتش منحصر به «مقابله با بحران» است تا «پیشگیری و پیش‌بینی بحران» چه‌کارهای مفیدی را در طول این دو سال گذشته انجام داده است!
