قفسه‌های خرید فروشگاه‌ها خالی است، جز چند میوه گران‌قیمت و یک بسته ماهی چیز دیگری دیده نمی‌شود. پرنده در خیابان‌ها پر نمی‌زند و شهر به شهر مردگان می‌ماند. این‌ها سکانسی از فیلم‌های ژانر وحشت هالیوودی نیست. این‌ها تصاویری واقعی از شهر قرنطینه شده ووهان است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، شهری که ویروس کرونا پا گذاشته در آن و چشم در چشم مردمش انداخته و دست برده تا راه نفسشان را سد کند. درست است که ویروس در کشور چشم‌بادامی‌ها متولد شده و حالا به خیلی از کشور‌های دیگر هم راه پیدا کرده و هر روز بر فتوحاتش می‌افزاید، اما ایرانی‌های زیادی در کشور یک و نیم میلیاردی چین زندگی می‌کنند.
ترس، دلهره، نگرانی، محدودیت در عبور و مرور و کمبود ماسک حرف مشترک همه ایرانی‌هایی است که در شهر‌های مختلف چین زندگی می‌کنند. شرایط برای همه یکسان است چه آن‌ها که در شهر ووهان قرنطینه شده‌اند و چه آن‌ها که در شهر‌های دیگر با محدودیت‌های ویژه زندگی می‌کنند.
تا لحظه نوشتن این گزارش هیچ ایرانی آلوده به ویروس نشده و هنوز دانشجویان و ایرانی‌های ساکن ووهان با وجود رایزنی‌های بین دو کشور، به ایران بازنگشته‌اند. درد دل ایرانی‌ها و ساکنین شهر‌های مختلف چین، اما فراوان است. آن‌ها ناگفته‌های فراوانی برای گفتن دارند.
مواد غذایی نداریم
مارال_دانشجوی داروسازی - شهر ووهان
تعداد روز‌ها را دقیق به یاد دارد، از بس که این یازده، دوازده روز به او سخت گذشته است، درست در پنجشنبه دو هفته پیش، قرنطینه شروع شد و حالا او و دیگر دانشجویان ایرانی ساکن در ووهان، در قرنطینه کامل به سر می‌برند.
مارال می‌گوید: «دانشجویانی که در دانشگاه زندگی می‌کنند، حتی نمی‌توانند از خوابگاه‌شان خارج شوند. تنها یکی، دو ساعت در روز می‌توانند برای خرید بیرون بروند.» برای این چند ساعت خروج هم باید به مسؤولان دانشگاه اطلاع دهند، قبل از خارج شدن، چک و بعد از ورود هم دوباره درجه حرارتشان سنجیده می‌شود.
هرچند مارال نه در خوابگاه که در مجتمع مسکونی زندگی می‌کند، اما او همین سختگیری‌ها را دارد. همه دانشجویان، روزانه باید درباره شرایط جسمی خود به مسؤولان دانشگاه ایمیل بفرستند و از حال خود بگویند. مارال می‌گوید که مردم تنها برای خرید از خانه خارج می‌شوند. فروشگاه‌هایی که هیچ چیزی در قفسه‌ها ندارد.
او عکس‌هایی را می‌فرستد که در آن تمام قفسه‌های فروشگاه خالی است و تنها یکی دو میوه گران‌قیمت باقی مانده است. هیچ‌کس اجازه ندارد به چیزی دست بزند و همه مردم به جز این که از ماسک استفاده می‌کنند، دستکش هم به دست دارند. دانشجوی رشته داروسازی شهر ووهان توضیح می‌دهد که مردم حتی می‌ترسند به جایی دست بزنند و ماسک‌های ویژه، یعنی ماسک‌های n۹۵ نایاب شده است.
او توضیح می‌دهد که بسیاری از دانشجویانی که در خوابگاه زندگی می‌کنند، برای تامین مواد غذایی به مشکل خورده‌اند، چراکه قبل از این، آن‌ها از سلف‌های دانشجویی استفاده می‌کردند و حالا، اما سلف‌های دانشجویی بسته است. هرچند اگر فروشگاهی هم باز باشد، کسی مواد غذایی تازه خریداری نمی‌کند. مارال توضیح می‌دهد که همه بیمارستان‌های شهرش پر از ناقلین این ویروس و دولت در حال ساخت بیمارستان‌های مجهز است.
نکته مهمی که مارال و دیگر دانشجویان و ایرانی‌های ووهان منتظر آن هستند و هنوز هم به نتیجه نرسیده، رسیدن هواپیمایی است که باید برای بردن آن‌ها از طرف دولت، به چین می‌رفت. مارال توضیح می‌دهد: «من خودم حتی بلیت هواپیما داشتم و قرار بود که به کشور بازگردم، اما اجازه برگشت به من داده نشد.»
او توضیح می‌دهد که اقدامات طرف ایرانی و چینی در حد اخبار باقی مانده است و کسی عملی برای برگرداندن آن‌ها انجام نمی‌دهد. حالا ۷۰ تبعه و دانشجوی ایرانی، گوش به زنگ اخبار هستند و چمدان‌هایشان را بسته‌اند تا یک هواپیما به ووهان برود و آن‌ها را به کشور بازگرداند.
ما جزو اولین کشور‌ها بودیم، اما...
امیرابراهیم ــ دانشجوی پزشکی ــ شهر ووهان
امیرابراهیم از سال ۲۰۱۷، دانشجوی رشته پزشکی در شهر ووهان است. او توضیح می‌دهد: «زمانی که بیماری شایع شد و تعداد مبتلایان زیر صد نفر بودند، دانشجویان ایرانی، درخواست خروج از شهر را دادند.» به گفته، امیرابراهیم، ایران اولین کشوری بود که درخواست خروج از چین را عنوان کرد و حالا، اما آخرین کشوری است که هنوز از شهر قرنطینه خارج نشده است.
روند درخواست‌ها و تصمیمات درباره بازگشت ۸۰ ایرانی به کشور، خیلی طولانی و سخت بود. در ابتدا سفارت ایران خواست این ۸۰ نفر را به صورت زمینی به کشور بازگرداند؛ اما پاسخ دانشجویانی که همه پزشک و داروساز هستند، منفی بود، چرا که خطر این شکل از خروج خیلی بیشتر است.
بعد از آن، اما سفارت ایران تصمیم گرفت دانشجویان را با گروه عراقی ابتدا به بغداد و بعد به کشور بازگرداند. این تصمیم هم از طرف آن‌ها رد شد. امیرابراهیم می‌گوید: «همه ما ۸۰ نفر سالم هستیم، پزشکان تیم‌مان هر روز علائم و هشدار‌ها را چک می‌کنند، اما این شک وجود داشت که از اتباع عراقی کسی بیمار یا ناقل بیماری باشد و همین، برای مایی که قرار بود به کشور بازگردیم، خطرناک بود؛ به همین دلیل با این تصمیم مخالفت کردیم.» حالا بسیاری از کشور‌ها مثل فلسطین، یمن، عراق و ترکیه اتباع‌شان را خارج کرده‌اند، اما ایرانی‌ها هنوز در قلب بروز ویروس در ووهان محبوس مانده‌اند.
امیرابراهیم می‌گوید حتی پیشنهاد داده‌اند، هزینه‌های رفت‌وآمدشان را هم پرداخت کنند، اما این هم نتوانست آن‌ها را از مهلکه نجات دهد و به کشور بازگردند. این دانشجوی پزشکی البته توضیح می‌دهد، سفارت ایران، کار‌های پیشگیرانه‌ای هم برای آن‌ها انجام داده است.
در شرایطی که همه مردم شهر، برای تهیه مواد غذایی، مواد ضدعفونی‌کننده و ماسک در تنگنا هستند، سفارت، برای آن‌ها بسته‌های خوراکی، ماسک، الکل ۷۰ درصد برای ضدعفونی و ویتامین C، فرستاده است. یکی از آخرین خبر‌هایی که به آن‌ها رسیده درباره مساله دانشجویانی است که مشکلات نظام وظیفه داشته‌اند و آن حل شده است و این‌که هواپیما امروز وارد ووهان می‌شود و ساعت ۹ شب به سمت ایران حرکت می‌کند.
مدیریت مرحله به مرحله
چین‌نگاری_دانشجو_شهر شانگهای
خودش را این طور معرفی می‌کند. این که در چین دانشجو است و می‌گوید که به جای اسمش، اسم صفحه مجازی‌اش، چین‌نگاری را منتشر کنیم.
به گفته او، حدود ۵۰ نفر در شانگهای، به این ویروس مبتلا شده‌اند. درست است که شانگهای قرنطینه نیست، اما تدابیر امنیتی و مراقبتی مانند هر شهر دیگری در این شهر هم وجود دارد. «بعد از بروز اولین مورد از ویروس در شهر، رسانه‌ها سریع اطلاع‌رسانی کردند.» حالا به گفته او، همه رسانه‌ها هر روز از روند بیماری در شهر می‌گویند و دولت هم بسته به آمار ابتلای شهروندان به ویروس، دانشگاه‌ها، مدارس و ادارات را تعطیل کرده است و هر روز هم به این تعطیلی‌ها اضافه می‌کند.
او می‌گوید که اتفاقا دولت سریع در برابر ویروس واکنش نشان داد و با آن مقابله کرد. در شانگهای هم محدودیت رفت‌وآمد وجود دارد. یک روز، سینما‌ها تعطیل شدند، روز بعد، مراکز دیدنی و روز دیگر هم همه مکان‌های پرتردد شهری، تعطیل شدند.
او درباره تعطیلی دانشگاه‌ها می‌گوید: «اغلب دانشجویان در تعطیلات هستند، یا از کشور خارج شده‌اند یا این که در خوابگاه مانده‌اند، اما طبق آماری که دارم، بیشتر دانشجویان ایرانی که در دانشگاه شانگهای درس می‌خوانند، از چین خارج شده‌اند.» او، اما به خاطر پایان‌نامه‌اش در چین ماندگار شده است، هرچند که به خاطر محدودیت رفت‌وآمد، اجازه خارج شدن از شهرش را هم ندارد و تا اطلاع ثانوی باید در این شهر بماند.
قرنطینه خودجوش
کیان_مدیر مدرسه هنری_ شهر پکن
کیان حالا ده سالی می‌شود که در پکن زندگی می‌کند؛ شهری که ۲۰۳ نفر از اهالی آن به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند. هرچند که پکن به‌طور رسمی قرنطینه نیست، اما هر کسی اجازه عبور و مرور در هر خیابان و محله‌ای را ندارد. او می‌گوید: «مردم به صورت خودجوش محله‌ها را قرنطینه کرده‌اند و اجازه نمی‌دهند کسی که در محله‌شان زندگی نمی‌کند، وارد محله شود.»
کیان می‌گوید، سالمندان محله، مسؤول قرنطینه محله هستند و حتی اجازه نمی‌دهند که ماموران پست رفت‌وآمد کنند. دولت هم هر روز تعطیلات را تمدید می‌کند؛ تعطیلاتی که از عید باستانی چینی‌ها شروع شده است و تا به امروز ادامه دارد. کیان می‌گوید که در حال حاضر، دولت چشم‌بادامی‌ها، تا روز ۱۰ فوریه (۲۱ بهمن‌ماه) همه مدارس، دانشگاه و ادارات را تعطیل کرده است. به جز این، اما در محله‌ها، هر نیم ساعت یک بار با بلندگو نکات بهداشتی و هشدار‌های پیشگیرانه پخش می‌شود.
کیان یک ویدئو می‌فرستد که در آن یک خانم به چینی به همه گوشزد می‌کند که حالا وقت شست‌وشوی دست‌هاست و همه باید دست‌هایشان را بشویند. تجمع بیش از سه نفر در خیابان‌ها قدغن است و کسی هم برای ورزش صبحگاهی اجازه ورود به پارک را ندارد. همه شهروندان پکنی باید ماسک به صورت بزنند و بدون ماسک اجازه ورود به خیابان را ندارند.
نکته قابل تامل اما، ممنوعیت ورود و خروج در پکن است. هیچ کسی نمی‌تواند به این شهر وارد و خارج شود. به جز این، اما کسانی که بعد از ۲۵ دسامبر (۵ دی‌ماه) به پکن وارد شده‌اند باید هر ۱۴ روز یک‌بار خود را به مراکز قانونی معرفی کرده و کارت سلامت دریافت کنند.
کیان توضیح می‌دهد: «همه مسافرانی که در این تاریخ وارد پکن شده‌اند، آزمایش می‌دهند و درجه حرارت بدنشان هم چک می‌شود.» کارت سلامت به کسانی داده می‌شود که هم درجه حرارت پایینی داشته باشند و هم این که آزمایش‌ها و معاینات‌شان از نظر پزشک معالج خوب باشد. این مسافران البته اجازه خروج از پکن را ندارند و تا اطلاع ثانوی باید در شهری که به آن سفر کرده است، بمانند.
روزی ۱۰ بار چک می‌شویم
احسان_عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه هوافضای نانجینگ _شهر نانجینگ
«تا این لحظه ۱۷ هزار و ۳۳۶ نفر به ویروس مبتلا شده‌اند. ۲۱ هزار نفر نیز به بیماری مشکوک هستند. این ویروس تا به حال، ۳۶۲ کشته داشته است.» این‌ها را احسان می‌گوید.
احسان در شهر نانجینگ زندگی می‌کند، شهری که هفت ساعت تا شهر محل شیوع ویروس یعنی ووهان فاصله دارد و تا دو روز پیش، ۱۲۹ نفر مبتلا بودند و حالا این تعداد بیشتر و به بیش از ۲۰۲ نفر رسیده است. آماری که به نظر می‌رسد هر لحظه ممکن است، بیشتر هم بشود.
البته احسان تاکید می‌کند این‌ها آمار کسانی هستند که به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند، چون افرادی هم هستند که از ترس به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند و در خانه خود را زندانی کرده‌اند. او با اشاره به سیستم پزشکی که در چین حاکم است، می‌گوید: «در اینجا یکی از نکاتی که آمار بیماری‌ها را دقیق می‌کند، سیستم ثبت بیماری‌هاست، از دارو‌هایی که استفاده می‌شود، در چه تاریخی و به چه دلایلی، در سیستم‌های دقیقی که در چین وجود دارد، ثبت می‌شود.» به خاطر همین است که او تاکید می‌کند آمار دقیق است.
او توضیح می‌دهد مانند شهر‌های دیگر هم در شهرش، عبور و مرور سخت است، هر کسی اجازه ندارد در خیابان رفت‌وآمد کند. مامورین پلیس ممکن است بعد از ورود به خیابان، چند باری شهروندان را چک کنند تا ببینند تب دارند یا نه. در ورودی فروشگاه‌ها، داروخانه‌ها و حتی ورودی محله‌ها و مجتمع‌های مسکونی هم ماموران، درجه حرارت افراد را چک می‌کنند.
احسان می‌گوید: «ممکن است یک شهروند از زمان خروج از منزل تا رسیدن به مقصد، ده بار چک شود.» اتفاقی که شاید از نظر بسیاری، سخت و باشد، اما احسان تاکید می‌کند: «مردم چین از این موضوع اصلا ناراضی نیستند.» او توضیح می‌دهد مردم با اطمینان از کار‌های دولت حمایت می‌کنند و به تمامی هشدار‌ها هم گوش می‌دهند.
دولت البته اعتماد شهروندان چینی را جلب کرده است. قرار است در ۱۰، ۱۲ روز، دو بیمارستان مخصوص با تجهیزات کامل ساخته شود و تلویزیون روند این ساخت‌وساز را به صورت ۲۴ ساعته نمایش می‌دهد. به جز این، تدابیر دیگری هم اندیشیده است. احسان می‌گوید: «دولت اعلام کرده است در ماه فوریه (بهمن) از مستاجران اجاره خانه نمی‌گیرد. در ماه‌های مارس و آوریل (اسفند و فروردین) هم مستاجر‌ها می‌توانند اجاره بهای خود را به صورت نیم‌بها پرداخت کنند.»
کلاس‌ها آنلاین برگزار می‌شود
رضا_پژوهشگر در دانشگاه پلی‌تکنیک هنگ‌کنگ
رضا از همان اول می‌گوید شرایط در هنگ‌کنگ زیاد هم حاد نیست. تا امروز در این شهر، ۱۴نفر از مردم، به ویروس مبتلا شده‌اند، کسانی که اغلبشان هم مسافر بودند و از شهر ووهان، وارد این شهر شده بودند.
بعد از این که تعداد مبتلایان به سه چهار نفر رسید، دولت هنگ‌کنگ، مدارس پیش‌دبستانی تا دبیرستان را تعطیل کرد. دانشگاه‌ها هم تعطیل شدند و حالا به گفته رضا، کلاس‌ها تا اطلاع ثانوی قرار است به صورت آنلاین برگزار شود. او، اما به نکته مهمی اشاره می‌کند، بروز و شیوع ویروس کرونا، باعث شده است چند رویداد مهم ورزشی و همایش بزرگ هم کنسل شود.
رضا با اشاره به شیوع ویروس سارس سال ۲۰۰۳ در شرق آسیا که از چین شروع شد و هنگ‌کنگ را هم بسیار تحت تأثیر قرار داد، می‌گوید: «این تجربه باعث شده است تا دولت و مردم آمادگی همراه با ترس برای مقابله با بیماری را داشته باشند.» به خاطر همین بعد از بروز اولین علائم شیوع بیماری جدید، مردم برای تهیه ماسک به داروخانه‌ها هجوم بردند.
اتفاقی که باعث شد، در همان روز‌های اول، ماسک کمیاب شود، درست مانند مواد ضدعفونی‌کننده که حالا مانند ماسک کمیاب است. این پژوهشگر دانشگاه پلی‌تکنیک هنگ‌کنگ البته توضیح می‌دهد که تجربه سارس، باعث شد تا مردم هنگ‌کنگ نه‌تن‌ها برای ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده که برای تهیه و ذخیره مواد غذایی هم اقدام کنند تا مواد حیاتی برای یک زندگی احتمالا قرنطینه‌ای را داشته باشند.
هرچند رضا تاکید می‌کند که تا امروز برای تهیه مواد غذایی در شهرش هیچ کمبودی وجود نداشته است. در این میان، البته تهیه سبزیجات که فروش روزانه دارند، سخت‌تر هم شده است. حالا در هنگ‌کنگ، سبزیجات و میوه‌های تازه، به قیمت‌های بالاتری به فروش می‌رسد.
او می‌گوید هرچند دولت کنترل شدیدی در مرز با چین انجام می‌دهد و اعلام کرده برای مسافران و شهروندان ورودی از چین قرنطینه‌ای دو هفته‌ای در نظر گرفته می‌شود، اما گروهی از مردم و فعالان اجتماعی به خصوص کادر‌های پزشکی درخواست بستن کامل مرز‌ها را دارند.
زندانی شده‌ایم
آرزو شرفی ــ دانشجوی رشته کارشناسی ارشد مهندسی نرم‌افزار ــ سیچوآن
این رسم چینی‌هاست که در تعطیلات عیدشان همه به روستا‌ها و شهر‌هایی که در آنجا به دنیا آمده‌اند سفر می‌کنند تا به بزرگ‌تر‌های فامیل سر بزنند. کاری که آرزو و همسرش هم انجام دادند. به خاطر همین عید که شد، با همسرش از شهر محل سکونتش استان جی‌جیانگ شهر ایوو، برای تعطیلات، به شهر لشان می‌روند.
رفتن به سفر همان و ماندگار شدن هم همان. حالا، آرزو و همسرش در این شهر، زندانی شده‌اند و اجازه ندارند که به شهر خودشان بروند. رسیدن به شهر محل سکونت سه روزی زمان می‌برد.
مسیری که از بین شهر‌های قرنطینه هم می‌گذرد و عملا ورود و خرج هم به شهر‌ها امکان ندارد. آرزو می‌گوید: «یک هفته است که حبس خانگی شده‌ایم.» با وجود این که در لشان، تنها دو نفر به این ویروس مبتلا شده‌اند، اما باز هم هیچ کس اجازه ورود به شهر را ندارد. همه باید ماسک بزنند و همه مراکز دولتی، ادارات، مراکز تجمع مردم، مدارس و دانشگاه‌ها مانند همه شهر‌های دیگر چین، بسته است. آرزو توضیح می‌دهد که تنها، فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها باز است.
فروشگاه‌هایی که البته محصولات روز، یعنی میوه و سبزیجات نمی‌فروشند. او توضیح می‌دهد که داروخانه‌ها دیگر ماسک ندارند، به خاطر همین هم دولت با کشور‌هایی صحبت کرده تا وارادات ماسک را انجام دهد. آرزو می‌گوید که ویروس آنچنان هم خطرناک نیست، موردی که بیش از هر مساله دیگری، مردم را نگران کرده، انتظار و بلاتکلیفی است. به خاطر همین هم مردم فشار روحی خیلی زیادی را تحمل می‌کنند و همین‌هاست که آرزو و همسرش را اذیت می‌کند.
وصیت‌نامه‌ام را نوشته‌ام
مجید ــ دانشجوی موسیقی نانجینگ بخش پوکو
«وصیت‌نامه‌ام را هم نوشته‌ام و به سفارتخانه تحویل داده‌ام.» مجید در بخش پوکو در شهر دو قسمتی نانجینگ زندگی می‌کند؛ در جایی که اولین بروز ویروس هم در آنجا دیده شد. او می‌گوید: «قرنطینه به آن شکل در اینجا وجود ندارد. در اینجا می‌شود به خرید رفت.»، اما توضیح می‌دهد که همه باید ماسک بزنند. مشکل، اما اینجاست که ماسک مانند هر شهر دیگر در بخش پوکو، جزو کالای نایاب به حساب می‌آید.
همین باعث شده است تا مردم دست به ابتکار بزنند و با پارچه و نایلون برای خود ماسک‌های مخصوص بسازند. مجید توضیح می‌دهد که در شهر نانجینگ، صد ایرانی زندگی می‌کنند، کسانی که برای تعطیلات به خارج از این شهر رفته‌اند و حالا به خاطر محدودیت در عبور و مرور، اجازه ورود به شهرشان را ندارند. مجید توضیح می‌دهد: «ایرانی‌های زیادی هستند که در شهر‌های دیگر، بدون پول مانده‌اند و جایی برای زندگی ندارند.» خودش می‌گوید اگر وضع مالی خوبی داشت، از این شهر می‌رفت و به کشور بازمی‌گشت.
او از یکی از دوستانش می‌گوید که ممکن است به این ویروس مبتلا شود: «دیروز یکی از ایرانی‌ها به من گفت که روی سر در مجتمعی که زندگی می‌کند، یک روبان قرمز زده‌اند، این روبان به این معناست که شخصی که به کرونا مبتلاست، در مجتمع ساکن است.» او توضیح می‌دهد که دوست ایرانی‌اش به شدت ترسیده، چون ممکن است او هم به خاطر تماس یا تنفس به این ویروس مبتلا شود. حالا این دوست ایرانی، باید دو هفته پرتنش و پراضطراب را تحمل کند تا ببیند که به ویروس مبتلا شده است یا خیر.
