با شیوع ویروس کرونا در در کشور کلیه دانشگاه‌ها با تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا تعطیل شدند. بعد از این تعطیلی و مشخص شدن ادامه دار بودن کرونا در کشور دانشگاه‌های یکی پس از دیگری اقدام به راه اندازی آموزش مجازی در دانشگاه‌های خود کردند.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بخشنامه‌ای برای برنامه ریزی و برگزاری امتحانات پایان نیمسال دوم ۱۳۹۹-۱۳۹۸ به دانشگاه‌ها ابلاغ کرد که به شرح زیر است:
تاکید بر برگزاری امتحانات پایان ترم برای جلوگیری از عقب افتادگی دانشجویان
ممکن است دانشگاه با بررسی همه جوانب و به ویژه با تأکید بر حفظ سلامتی دانشجویان، اعضای هیئت علمی و کارشناسان، برگزاری آزمون به روش حضوری را امکانپذیر تشخیص دهد. دانشگاه‌هایی که تمایل دارند تا امتحانات همه یا برخی از دروس به صورت حضوری برگزار شود به این نکته توجه داشته باشند که برگزاری آزمون حضوری بر اساس تقویم نیمسال جاری، بهترین وضعیت متصور است، زیرا تعویق بازه امتحانات تبعاتی را در پی دارد که باید به دقت بررسی و در نظر گرفته شود.
به ویژه برای دانشجویانی که در نیمسال پایانی تحصیل خود قرار دارند، تعویق زمان امتحانات پایان نیمسال و یا تعدادی از دروس، به جز اینکه از نظر قانونی میتواند ثبت نام آن‌ها در صورت قبولی در مقطع بالاتر را با مشکلات اجرایی روبه رو کند، موجب افزایش استرس و کاهش کارآمدی آن‌ها در امتحانات پایانی نیمسال جاری می‌شود.
برگزاری امتحان پایان ترم در شهر محل زندگی دانشجو
در صورت تشخیص الزام برگزاری جلسات آزمون پایانی به روش حضوری، دانشگاه‌های محل زندگی دانشجو، همکاری لازم را با دانشگاه محل تحصیل دانشجو در اجرای آزمون و ارسال برگه امتحانی یا نمره کسب شده به دانشگاه مبدا داشته باشند. روشن است که تشخیص استفاده از این امکان برعهده دانشگاه مبدا یا محل تحصیل دانشجو، پس از هماهنگی با دانشگاه محل زندگی او است.
ارزشیابی در طول ترم و بهره گیری از امکانات فضای مجازی
دانشگاه‌هایی که برگزاری آزمون حضوری را به دلایل منطقی نپذیرفته اند لازم است با پیروی از برنامه معینی، بخشی یا تمام ارزشیابی آموخته‌های دانشجویان را به شیوه مستمر، در طول نیمسال و با بهره گیری حداکثری از امکانات فضای مجازی برگزار کنند.
شیوه ارزشیابی در طول ترم در صورت برگزار نشدن آزمون حضوری
این ارزشیابی که از تنوع بالایی برخوردار است میتواند یک یا چندین نمونه مؤثر از میان موارد زیر را در بر بگیرد:
اجرای آزمون کوتاه در هر جلسه آموزش الکترونیکی اغلب سامانه‌ها مانند Moodle و Adobe connect امکان اجرای آزمون را دارند. در سایر سامانه‌ها نیز این امکان وجود دارد یا قابل ایجاد است.
ارائه تکلیف یا تمرین برای هر جلسه درس، تمرین‌ها و تکالیف هر جلسه درس میتواند به عنوان تمام یا بخشی از نتیجه ارزشیابی پایانی مورد نظر قرار بگیرد.
تعریف پروژه‌های مختلف برای یک درس، متناسب با هدف‌های برخی از درسها، امکان تعریف و واگذاری اجرای پروژه‌هایی که برای اجرای آن لزومی به خارج شدن دانشجو از منزل یا نقض قانون فاصله گذاری اجتماعی نیست، وجود دارد.
استفاده از شیوه‌های صوتی و صوتی-تصویری، امکان ارزشیابی میزان و کیفیت فعالیت دانشجو در هر جلسه و در طول نیمسال از طریق بررسی، مشاهده و یا ضبط فعالیت‌های دانشجو وجود دارد.
علاوه بر این‌ها در صورت عدم برگزاری جلسات حضوری آزمون، کلیه امتحانات یا برخی از آن‌ها به ویژه در دوره‌های تحصیلات تکمیلی که تعداد دانشجویان یک کلاس اغلب محدود و انگشت شمار است، به صورت امتحان کتبی و یا شفاهی از طریق برگزاری ارتباط برخط بین استاد و دانشجو انجام شود.
در مورد برخی از دروس و به تشخیص استاد درس در صورتی که این اطمینان وجود داشته باشد که همه دانشجویان کلاس به تجهیزات رایان‌های مناسب و کافی دسترسی دارند و سرعت اینترنت برای برقراری و حفظ ارتباط مناسب است، میتوان با کمک یک دوربین مبتنی بر وب به روش مستقیم از دانشجو امتحان گرفت.
در این صورت استاد پرسش را در اختیار دانشجو می‌گذارد و او بلافاصله و در حضور استاد به روش مجازی شروع به ارائه پاسخ بر روی وایت بورد و یا برگه کاغذ سفید می‌کند. برگه پاسخ داده شده، به عنوان برگه امتحان تبدیل به تصویر و سپس ذخیره سازی می‌شود.
جزئیات فعالیت های طول ترم که میتوان دانشجو را بر اساس آن ارزشیابی کرد
ارزیابی نهایی دانشجو باید به صورت ترکیبی از روش‌های مختلف انجام شود تا تصویر معتبرتری از میزان و کیفیت یادگیری دانشجو را در اختیار استاد قرار دهد.
در این صورت فهرستی از فعالیت‌های دانشجو در طول نیمسال که میتواند برای نمره نهایی مورد ارزیابی قرار بگیرد به شرح زیر خواهد بود:
-حضور و فعالیت در کلاس به ویژه مشارکت در بحث‌ها و پرسش و پاسخ‌های کلاسی
-حل تمرین‌های کلاسی وا رائه به موقع آن‌ها
-پروژه پژوهشی نیمسال (مشروط به این که قابلیت اجرا در شرایط ویژه کنونی را داشته باشد)
-ارزیابی شفاهی، شامل پرسش و پاسخ در طول و در پایان نیمسال، به صورت جداگانه برای هر دانشجو
در دوره کارشناسی که تعداد دانشجویان هر درس نسبتا زیاد هستند برگزاری آزمون‌های چندگزین‌های غیرحضوری در قالب پروتکل مشخص که به امنیت آزمون در آن توجه شده باشد، قابل بررسی است. روشن است که این روش آزمون با ریسک مداخله‌های غیرقابل کنترل همراه است و از این رو باید به عنوان یک گزینه در کنار سایر گزینه‌ها برای سنجش آموخته‌های دانشجویان مورد استفاده قرار بگیرد.
آیا دانشگاه ها آمادگی برگزاری آزمون های مجازی را دارند را به سمت ارزیابی دانشجو از نحوه عملکرد در طول ترم پیش خواهند رفت. این سوال را از چند تن از معاونین آموزشی دانشگاه ها جویا شدیم.
جزئیات برگزاری امتحان پایان ترم در دانشگاه خوارزمی
محمد حسین عبداللهی، معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه خوارزمی درباره آزمون‌های پایان ترم و اینکه آیا زیر ساخت برگزاری آزمون مجازی وجود دارد یا خیر اظهار کرد: برگزاری آزمون پایان ترم به صورت مجازی با توجه به زیر ساخت‌های فراهم شده، امکان پذیر است. اگر ضرورت برگزاری آزمون پایان ترم به صورت مجازی باشد به همان شیوه عمل می‌کنیم. ولی پیش بینی ما این است که امکان برگزاری آزمون پایان ترم به صورت حضوری وجود داشته باشد.
شیوه برگزاری آزمون پایان ترم در دانشگاه خواجه نصیر
علی اشرفی زاده، معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی درباره شیوه برگزاری امتحانات پایان ترم گفت: از الان به تمام استادان این اطلاعیه را داده ایم که تکلیف، پروژه و آزمون از دانشجویان بگیرند تا استادان بتوانند بر اساس فعالیت کلاسی نمره پایان ترم را بدهند.
او افزود: این شیوه در واقع آخرین تیر ترکش است و اگر هیچ راهکار دیگری وجود نداشت این پیشنهاد عملی می‌شود. به همین دلیل به دانشجویان گفته ایم که در کلاس‌ها، حضور موثر داشته باشند و تکالیف خود را انجام دهند. چرا که ممکن است در صورت بهبود پیدا نکردن شرایط این اقدام را انجام دهیم.
معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه درباره ترم تابستان این دانشگاه گفت: هنوز برای این موضوع جمع بندی نکرده ایم، چون اول باید مشخص کنیم که ترم کنونی چه زمانی تمام می‌شود. حدس می‌زنیم که دو تا سه هفته باید ترم را طولانی‌تر کنیم. درباره ترم تابستان منتظر روشن‌تر شدن مسائل موجود هستیم تا بعد از آن تصمیم گیری کنیم.
برگزاری آزمون پایان ترم در دانشگاه فنی و حرفه‌ای
ابراهیم صالحی عمران، رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای درباره امکان برگزاری آزمون‌ها به صورت مجازی در صورت ادامه تعطیلی دانشگاه‌ها گفت: از برگزاری آزمون مجازی پایان ترم اگر زیر ساخت آن فراهم شود استقبال می‌کنیم.
با توجه به ابلاغ این بخشنامه و پیش بینی‌های موجود در آن میتوان گفت که وزارت علوم به این نتیجه واصل شده است که امکان بازگشایی دانشگاه‌ها تا پایان ترم وجود ندارد و اصلا دور از انتظار نیست که همان گونه که تمام دانشگاه‌ها به قافله برگزاری آزمون‌های مجازی پیوستند در تلاش برای برگزاری آزمون مجازی برآیند.
با توجه به این شرایط و همچنین سخنان مسئولان برخی دانشگاه‌ها از جمله معاون آموزشی دانشگاه خواجه نصیر مبنی بر ارزیابی فعالیت دانشجو در طول ترم و به شیوه مجازی و سپس نمره دهی به دانشجویان توصیه می‌شود شرکت در کلاس‌های مجازی و انجام تکالیف درسی خود را جدی بگیرند.
