طولانی شدن محدودیت‌های مربوط به فاصله گذاری اجتماعی، اعمال قرنطینه و بسته شدن مرز‌ها در سراسر جهان، سبب پدید آمدن بحران اقتصادی شده است که بسیاری کارشناسان آن را «بزرگترین بحران» توصف کرده اند. در این شرایط بسیاری از کشورها با حجم گسترده بیکاری و از میان رفتن کسب و کار‌ها مواجه هستند که این امر ممکن است منجر به پدید آمدن نارضایتی‌های عمومی شود. اما در همین شرایط، برخی از سازمان‌های جنایتکار همچون مافیای ایتالیا، تلاش دارد از این فرصت استفاده کرده و خود را به عنوان «یک بدیل» برای دولت، نه تنها در ایتالیا بلکه در سراسر جهان معرفی کند. خبرگزاری سی ان ان، طی گزارشی مفصل به بررسی این موضوع پرداخته است.
به گزارش فرارو باوجود برقراری قوانین سراسری قرنطینه در کشور ایتالیا، اوایل ماه جاری (آپریل)، یک مراسم خاک سپاری در شهر کوچک «سیسیلین» از توابع «مسینا» برگزار شد. اما این یک مراسم تشییع جنازه معمولی نبود. ده‌ها نفری که در پشت سر تابوت در حال حرکت بودند، به جسد مرد ۷۰ ساله‌ای ادای احترام می‌کردند که عضو یکی از بدنام‌ترین خانواده‌های مافیایی ایتالیا بود.
«کلودیو فاوا»، رئیس کمیته منطقه‌ای ضد مافیا، در واکنش به برگزاری چنین مراسمی، آن را «رسوایی واقعی» توصیف کرد و افزود که این مراسم توهین به کسانی است که بستگان خود را در اپیدمی کروناویروس جدید از دست داده اند. کشور ایتالیا از اوایل ماه مارس، برگزاری هر گونه مراسم خاکسپاری را به عنوان بخشی از محدودیت‌های گسترده در مهار کروناویروس جدید، ممنوع کرده است که تاکنون نیز ادامه دارد و عدم تبعیت از آن مجازات دارد.
این روند ظاهراً بخشی از اعمال قدرت-و مصونیت از مجازات- مافیا در مناطقی از ایتالیا است که ما شاهد آن هستیم. مقامات و بازرسان ارشد ضد مافیایی پیش از این نیز به سی ان ان اطلاع داده اند که خانواده‌های مافیا از اپیدمی کروناویروس، به ویژه در جنوب ایتالیا سوءاستفاده می‌کنند. آن‌ها نیاز‌های روزمره را در محلات فقیر تأمین می‌کنند، به کسب و کار‌های در آستانه ورشکستگی وام می‌دهند و مهم‌تر از همه در حال برنامه ریزی برای دریافت بخش بزرگی از میلیار‌دها یورو بودجه اضطراری و محرک اقتصادی هستند که دولت به تصویب رسانده است.
تصور می‌شود که قدرتمندترین شعبه مافیا - Ndrangheta، مستقر در کالابریا - ۸۰ ٪ از بازار کوکائین اروپا را کنترل می‌کند و با اینکه اپیدمی کرونا ظاهراً توزیع مواد مخدر را بسیار سخت کرده، اما این شعبه برعکس توانسته از این شرایط بهره برداری کند. «روبرتو ساویانو»، روزنامه نگار و نویسنده کتاب «گومورا: مافیای دیگر ایتالیا»، که در خصوص افشای فعالیت گروه مافیای کامورا در ناپل است، به سی ان ان گفت: «قاچاقچیان از عدم نظارت و عدم اجرای قانون در بنادر و در فرودگاه‌های تعطیل استفاده می‌کنند». وی این سوال را مطرح می‌کند که در این شرایط «دیگر چه کسی نظارت خواهد کرد؟».
بهره برداری از نیاز مبرم به پول نقد
اما در حال حاضر گروه‌های مافیایی تقریباً به دور از کار‌هایی همچون قاچاق کوکائین هستند و می‌توان گفت که آن‌ها عمیقاً در اقتصاد نفوذ کرده اند. «آنا سرجی»، مدرس ارشد جرم شناسی در دانشگاه اسکس گفت: اگرچه فعالیت‌های سنتی مافیایی مانند اخاذی ممکن است در طول همه گیری دچار اختلال شود، اما فرصت‌های تازه‌ای نیز وجود خواهد داشت. «فرانکو گابریلی»، رئیس پلیس ایتالیا گفت که سازمان‌های مافیایی از قبل در بخش‌هایی از اقتصاد «که توسط محدودیت‌های Covid-۱۹ مسدود نشده اند»، به طور گسترده نفوذ کرده اند. بخش‌هایی همچون؛ زنجیره‌های تأمین محصولات کشاورزی - مواد غذایی، تهیه دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین حمل و نقل جاده ای».
این افق‌هایی است که ساویانو درباره فعالیت‌های گروه‌های مافیایی به نمایش گذاشته است. وی به سی ان ان گفت: «شرکت‌های انجام مراسم خاکسپاری، شرکت‌های شستشو و تمیز کننده بیمارستان ها، شرکت‌های خدمات بهداشتی مراکز عمومی و مسکونی، شرکت‌های باربری و تحویل بار، پمپ بنزین ها. این‌ها مهمترین بخش‌هایی است که گروه‌های مافیای در طی ۱۰ سال گذشته در آن‌ها سرمایه گذاری کرده اند». گابریلی می‌گوید طی هفته گذشته، بازو‌های مالی گروه مافیایی Ndrangheta توانسته با استفاده از کمبود منابع مالی و بحران اقتصادی ناشی از کرونا، پول نقد را به کسب و کار‌هایی که نیازمند حمایت مالی بودند و تاکنون نیز تحت کنترل این گروه نبودند، تزریق کند. او گفت: «در پایان شرایط اضطراری اپیدمی، این گروه‌های خلافکار می‌توانند اقتصاد را به طور کامل آلوده کرده و شرکت‌هایی را که قبلاً به آن‌ها نفوذ نکرده بودند را به کنترل در بیاورند».
سرجی می‌گوید بحران‌های گذشته نشان داده اند که مافیا‌ها می‌توانند به سرعت پول را خارج از سیستم بانکی جابجا کنند و ضمانت کمتری نسبت به بانک‌ها مطالبه کنند. اعطای وام به شرکت‌های آسیب دیده و سپس کنترل تدریجی آن ها، یک تاکتیک کاملاً موفق مافیای است. «نیکولا گراتری»، بازپرس ضد مافیایی و رئیس دادستانی عمومی نیز به سی ان ان گفت: در چنین شرایطی، به ویژه مشاغلی مانند رستوران‌ها و هتل ها، در برابر این گروه‌ها بسیار آسیب پذیر هستند.
آخرین رکود بزرگ اقتصادی در سال ۲۰۰۸، مقایسه‌ای ترسناک را ارائه می‌دهد. گروه‌های ضد مافیایی مانند SOS Impresa معتقد بودند که بحران اقتصادی، مافیا را به بزرگترین بانک ایتالیا تبدیل کرده است. این گروه که در سال ۲۰۱۲ در شهر پالرمو شکل گرفت، تخمین زد که مافیا ۶۵ میلیارد یورو (۷۲ میلیارد دلار) نقدینگی دارد. این در حالی بود که در همین زمان، بسیاری از بانک‌های ایتالیایی در تلاش برای بقا و اخذ وام از بانک مرکزی اروپا بودند.
ساویانو معتقد است که این نقدینگی، در میانه بحران کروناویروس جدید، «مرکز همه چیز» خواهد بود. وی گفت: «این گروه‌های مافیایی، در بحبوحه بحران اقتصادی به کسب و کار‌های آسیب دیده نزدیک می‌شوند و پیشنهاد خود را برای کمک مطرح می‌کنند. آن‌ها اعلام می‌کنند که ما همه چیز را نمی‌خریم، اما در ازای تملک بخشی از سهام به شما پول نقد می‌دهیم تا هم شریک شما شویم و هم کسب و کار را از بحران خارج کنیم. این همان کاری است که آن‌ها با همه انجام خواهند داد».
محبوبیت و وفاداری
در اواخر ماه گذشته، فیلم‌های ویدئویی از یک زوج در حال فریاد زدن در کنار در‌های یک بانک در جنوب شهر باری ایتالیا، به سرعت منتشر شد. در این فیلم، زن فریاد می‌زد: «شما می‌خورید، دولت می‌خورد. چگونه می‌توانیم مدیریت کنیم؟». این دقیقاً نوع شرایطی است که مافیا از آن استفاده می‌کند. Ndrangheta و سایر گروه‌های مافیایی صرفاً در جوامعی که در آن‌ها مشکل اقتصادی وجود دارد، رشد می‌کنند. آن‌ها با تأمین مایحتاج محلات فقیرنشین و تزریق پول نقد به مشاغل آسیب دیده، وفاداری ایجاد می‌کنند.
به نظر گراتری، این «روشی برای ایجاد بیعت و وفاداری است. اگر ما - دولت - خود را کارآمد نشان ندهیم، آنچه ممکن است رخ دهد اینست که مافیا خود را به عنوان «یک مدل برنده» معرفی کند و شاید رسماً درخواست بازگشت به عرصه سیاسی و شرکت در انتخابات را بکند». «زورا هوسر»، محقق جرایم سازمان یافته در دانشگاه آکسفورد، نیز می‌گوید: «آنچه ما می‌بینیم - و با توجه به بحران اقتصادی و اجتماعی، بیشتر و بیشتر خواهیم دید - این است که گروه‌های مافیایی به مشاغل اصلی حمایتی و حکمرانی باز می‌گردند».
«سالوو پالازولو»، خبرنگار روزنامه La Repubblica، پس از انتشار گزارشی در مورد تهیه و توزیع مواد غذایی در منطقه فقیرنشین پالرمو در سیسیل توسط شخصی که ارتباطات مافیایی داشت، مورد تهدید قرار گرفت. پالازولو به سی ان ان گفت: «در حال حاضر، خانواده‌های مافیایی پالرمو [کوزه نوسترا]بسیار قوی هستند، به خصوص در زمینه مواد مخدر و قمار آنلاین. آن‌ها نقدینگی زیادی دارند. کوزه نوسترا کنترل خود را از طریق کمک بهزیستی به خانواده‌هایی که در زندان هستند و یا حمایت از خانواده‌های فقیر که در همه جا هستند، تقویت می‌کند. آن‌ها می‌خواهند خود را به عنوان یک بدیل برای دولت نشان دهند».
در یکی از مناطق پالرمو، یکی از روسای محلی مافیا سعی کرد تا در اعتراض به محدودیت‌های قرنطینه، یک مراسم مذهبی را در کلیسا به اجرا دربیاورد که با ممانعت پلیس مواجه شد. آنا سرجی، می‌گوید که گروه‌های مافیایی می‌خواهند که جامعه هم آن‌ها را دوست داشته باشد و هم به آن‌ها نیاز داشته باشد و دولت نیز از این خطر آگاه است. «لوسیانا لامورجس» وزیر کشور ایتالیا به رهبران منطقه هشدار داد که سازمان‌های جنایتکار برای به دست آوردن محبوبیت سعی در استفاده از "راهکار حمایت از آسیب دیده گان" خواهند کرد. همانطور که زورا هوسر اظهار می‌دارد: «این نفوذ می‌تواند توسط سازمان‌های مافیایی به طرق مختلف دنبال شود، اما نگران کننده‌ترین آن ورود به عرصه انتخابات است».
دولت ایتالیا صندوق کوپن مواد غذایی ۴۰۰ میلیون یورویی (۴۳۵ میلیون دلاری) تأسیس کرده و ۴.۳ میلیارد یورو دیگر (۴.۸ میلیارد دلار) به شهرداران محلی اختصاص داده است. نخست وزیر ایتالیا «جوزپه کنته» نیز در ۲۸ مارس گفت: «ما می‌دانیم که بسیاری در رنج هستند، ولی دولت در کنار آن هاست»، اما این یک چالش هولناک است. ساویانو می‌گوید که در طول این بحران، مافیا‌ها سعی خواهند کرد «بیکاران جدید» را به عنوان سربازان پیاده نظام خود استخدام کنند. طبق بررسی‌های متعدد، حدود سه میلیون ایتالیایی در این مدت بیکار شده اند. یکی از نظرسنجی‌های سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در سال ۲۰۱۷ تخمین زده است که یک چهارم ایتالیایی ها، در اوایل دهه ۲۰ خود، نه در استخدام بودند و نه در حال تحصیل.
محرک‌های باد آورده
بازگشت ایتالیا به کار و شرایط عادی اولویت دولت این کشور است از این رو دولت قرار است ۷۵۰ میلیارد یورو (۸۱۵ میلیارد دلار) را به اقتصاد تزریق کند. بخشی از این تزریق، تضمین وام به مشاغل است که بیش از سه چهارم بدهی یا وام‌های یک شرکت بزرگ را پوشش می‌دهد. اما با توجه به مبالغ گسترده‌ای که قرار است در این برنامه توزیع شود، محققان ضد مافیایی نگران هستند که برخی از این وام‌ها و حمایت‌های مالی به مشاغل تحت اداره مافیا سرازیر شود.
ایتالیا همچنین خواستار "coronabonds" –پوشش بدهی‌های این کشور در اتحادیه اروپا به علت بحران اقتصادی ناشی از کروناویروس- در سراسر اروپا است. «کریستوف شیلتز»، یکی از مفسران آلمانی، از آنگلا مرکل صدراعظم آلمان خواست که این ایده را رد کند، و در روزنامه Die Welt نوشت که «مافیا فقط منتظر گرفتن پول جدید از بروکسل است». با این حال «لوئیجی دی مایو»، وزیر امور خارجه ایتالیا، اظهارات شیلتز را «شرم آور و غیرقابل قبول» توصیف کرد. ساویانو گفت: «صندوق‌های اروپایی امروز به اقتصاد ایتالیا که بر روی پا‌های خود ایستاده است، کمک می‌کند و ایستادن اقتصاد ایتالیا بر روی پا‌های خود یعنی اینکه از شر جرایم سازمان یافته در امان است».
اما در واقع این این فقط مشکل ایتالیا نیست و شاخه‌های مافیا در سراسر اروپا و حتی بسیار فراتر از آن گسترش یافته است. گروه مافیایی Ndrangheta دارای شبکه‌ای در سراسر اروپا برای توزیع مواد مخدر است که اغلب از رستوران‌های پیتزا به عنوان سرپوش استفاده می‌کند. این گروه همچنین سرمایه گذاری گسترده‌ای در زمینه املاک در سراسر اروپا انجام داده است. روبرتو ساویانو می‌گوید: «مافیا همچنین در آلمان بسیار قدرتمند است. آن‌ها کمتر از اسلحه استفاده می‌کنند، اما همچنان بسیار قدرتمند هستند».
در حال حاضر به دنبال محدودیت‌های تردد و بسته شدن مرز‌های اغلب کشورها، توزیع مواد مخدر و اعمال جرایم مشابه در سراسر جهان با مشکل مواجهه شده است. با این حال به نظر می‌رسد که سازمان‌های مافیایی در این شرایط نه تنها با مشکلی مواجه نشده اند بلکه همچون ویروس کرونا به سرعت و به صورت نامرئی در حال عبور از مرز‌ها و گسترش نفوذ خود در منطقه اروپا و حتی فراتر از آن هستند.
در اوایل این ماه، پاپ فرانسیس برای «افرادی که در این مدت از همه گیری، با سوءاستفاده از نیازمندان و آسیب دیده گان، به تجارت و سود‌های کلان دست یافته اند، همچون سازمان‌های مافیایی»، دعا کرد. پاپ گفت: «خداوند قلب آن‌ها را لمس کند و آن‌ها را دگرگون کند». اما تاریخ و همچنین شواهد موجود نشان می‌دهد که وی ممکن است ناامید شود.
