علی رغم اقلیم ۴ فصل و پتانسیل بالای تولید در بخش کشاورزی، عوامل متعدد همچون بی توجهی مسئولان به اجرای قانون خرید تضمینی، تاخیر در پرداخت مطالبات، کمبود ماشین آلات ریزدارنده برداشت و رانت جویی واردکنندگان مانع توسعه کشت دانه های روغنی به عنوان یکی از مهم ترین محصولات استراتژیک شد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران دانه‌های روغنی از جمله مهم ترین محصولات استراتژیک در بخش کشاورزی به شمار می‌رود که به دلیل کاربردهای فراوان در تغذیه انسان و کنجاله در تغذیه دام و طیور و همچنین مصارف گوناگون صنعتی، از جایگاه ویژه‌ای در بین محصولات کشاورزی برخوردارند.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که صنعت روغن نباتی بر پایه تولید دانه‌های روغنی استوار است که بخش زیادی از این محصول استراتژیک به سبب بی توجهی به بازرگانی محصول کلزا و حمایت نشدن به موقع کشت، از طریق واردات تامین میشود چراکه بی‌توجهی به بازرگانی محصول کلزا و حمایت نشدن به موقع کشت، تولید این‌محصول استراتژیک را با فراز و نشیب های زیادی روبرو کرده است.
چندی پیش علیرضا مهاجر مجری طرح دانه های روغنی با اشاره به اینکه بیشترین وابستگی را به روغن و کنجاله دام و طیور داریم، اظهار کرد: در شرایط فعلی تحریم بیشترین وابستگی را به تامین روغن مورد نیاز صنف و صنعت داریم، در حالیکه افزایش نرخ خرید تضمینی دانه های روغنی می تواند کشاورزان را به افزایش کشت تولید انواع دانه های روغنی ترغیب کند.
وی با اشاره به اینکه واردات روغن کماکان در حال انجام است، افزود: طی ماه های اخیر به واردات کنجاله و روغن ارز قابل توجهی اختصاص یافت که با این وجود کمبودی در عرضه روغن مورد نیاز کشور وجود ندارد.
مهاجر ادامه داد: امسال پیش بینی می شود که ۱۸ درصد روغن مورد نیاز از محل تولید داخل تامین شود.
مجری طرح دانه های روغنی با تاکید بر اجرای برنامه خوداتکایی تولید دانه های روغنی گفت: اگر مسئولان اراده کافی بر اجرای طرح خوداتکایی تولید دانه های روغنی داشته باشند، رقمی بالغ بر ۳ میلیارد دلار از محل واردات روغن و کنجاله سویا صرفه جویی ارزی خواهیم داشت.
با وجود چالش های متعدد تولیدکنندگان در تامین روغن مورد نیاز به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین جزئیات بازار روغن و علل مشکل آنها در تامین نیازشان با خبر شویم:
۸۴ درصد روغن مورد نیاز وارداتی است
سید جعفر حسینی مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به اینکه بخش عمده روغن مورد نیاز از طریق واردات تامین می شود، اظهار کرد: در حال حاضر ۱۶ درصد روغن مورد نیاز در داخل و ۸۴ درصد از طریق واردات تامین می شود.
وی افزود: واردکنندگان روغن به سبب رانت حاصل از واردات مانع جلوگیری از توسعه کشت دانه روغنی در کشور شدند.
حسینی ادامه داد: علی رغم پتانسیل تولید دانه های روغنی در کشور اعم از منابع آبی، خاکی، نیروی انسانی و زیرساخت های تولید، اما موانع متعددی سد راه توسعه صادرات کشت کلزا، ذرت، آفتابگردان و گلرنگ شده است.
مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به موانع پیش روی توسعه کشت دانه های روغنی در کشور بیان کرد: بی توجهی به اعلام به موقع قانون خرید تضمینی موجب شده کشاورزان استقبالی از کشت کلزا، سویا و آفتابگردان نکنند.
به گفته وی، در سال زراعی ۹۹_۹۸، شورای اقتصاد قیمت خرید تضمینی هر کیلو کلزا را ۴ هزار و ۶۶۰ تومان اعلام کرد، در حالیکه نرخ واقعی برحسب هزینه های تولید باید ۵ هزار و ۹۰۰ تومان اعلام می شد که نرخ اعلامی برای کشاورزان مقرون به صرفه نبوده است.
حسینی کمبود کمباین برداشت ریزدارنده را یکی دیگر از موانع توسعه کشت کلزا برشمرد و گفت: افت محصول در مراکز خرید، تاخیر در پرداخت مطالبات و عدم توزیع بسته های حمایتی به کلزاکاران از سوی وزارت جهاد کشاورزی مانع توسعه کشت دانه های روغنی در کشور شد.
این مقام مسئول تولید کلزا را یکی از سیاست های اقتصاد مقاومتی برشمرد و گفت: علی رغم تاکید بر توسعه کشت دانه های روغنی در داخل، اما متاسفانه برنامه ریزی وزارت جهاد کشاورزی و شورای اقتصاد بر کشت این‌محصول استراتژیک ضعیف است. در حالیکه کشت آفتابگردان به دلیل نیاز آبی کم در الگوی کشت کشاورزان نقشی ندارد.
حسینی ادامه داد: با وجود پتانسیل زمین، آب کافی و مدیریت از سوی کشاورزان انتظار می رود که زیرساخت های لازم فراهم شود.
مشاور ارشد نظام‌صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به راهکارهای کاهش واردات روغن بیان کرد: با وجود پتانسیل آب و زمین کافی با ایجاد زیرساخت های لازم باید به سمت و سویی رویم که از رانت های موجود بکاهیم.
خودکفایی روغن‌مستلزم چیست؟
علی خان محمدی مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با انتقاد از نبود زیرساخت های لازم در بخش کشاورزی اظهار کرد: با توجه به نبود امکانات و زیرساخت های لازم در بخش های مختلف کشاورزی اعم از دانه های روغنی درصددیم تا با سازماندهی مناسب از لحاظ مکانیزاسیون، زمان کشت، بذر و نهاده ها مشکلات را مرتفع کنیم.
وی افزود: با توجه به تاکید وزیر جهاد کشاورزی بر خودکفایی و خوداتکایی محصولات کشاورزی انتظار می رود که تمامی امکانات برای پایداری تولید به کار گرفته شود.
خان محمدی ادامه داد: اگر بخواهیم همانند گذشته آهسته به سمت و سوی ایجاد زیرساخت های لازم پیش رویم، نمی توان امیدی به خوداتکایی و خودکفایی دانه های روغنی داشت.
مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با اشاره به اینکه ۹۲ درصد روغن مورد نیاز کشور وارداتی است، بیان کرد: علی رغم اقلیم های مختلف برای کشت دانه های روغنی، اعلام‌نامناسب قیمت خرید تضمینی و نبود زیرساخت های لازم مانع دستیبابی به تامین روغن مورد نیاز در داخل شده است.
گران فروشی ۳۰ تا ۵۵ درصدی روغن مایع مصارف کارخانجات صنعتی
قاسمعلی حسنی دبیر کل بنکداران مواد غذایی با اشاره به اینکه تولیدکنندگان در تامین روغن خوراکی با چالش هایی مواجه هستند، اظهار کرد: با وجود کمبود کالا و کاهش واردات، شاهد گران فروشی در روغن ۱۶ کیلویی حلب هستیم.
وی قیمت مصرف کننده هر حلب ۱۶ کیلویی روغن را ۱۱۲ هزار تومان اعلام کرد و افزود: این در حالی است که از ۱۴۵ هزار تا ۱۷۲ هزار تومان در بازار به فروش می رسد که امر بیانگر گرانفروشی ۳۰ تا ۵۵ درصدی قیمت است.
حسنی با اشاره به اینکه ۸۰ درصد روغن مورد نیاز وارداتی است، بیان کرد: در حال حاضر واردات روغن تنها از سوی بازرگانی دولتی انجام می شود، در حالیکه انتظار می رود بخش خصوصی همانند دیگر کالاها اقدام به واردات این کالا کند.
دبیر کل بنکداران مواد غذایی با انتقاد از‌گران فروشی ۳۰ تا ۵۵ درصدی روغن‌مایع مصارف کارخانجات صنعتی خبر داد و گفت: با آزادسازی نرخ ارز تمامی مشکلات این بخش مرتفع می شود.
اما و اگرهای افزایش قیمت روغن/چالش تامین روغن‌پیش روی تولیدکنندگان
جمشید مغازه ای رئیس انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات با اشاره به اینکه تولیدکنندگان در تامین روغن مورد نیاز با چالش هایی مواجه هستند، اظهار کرد: طی یک ماهه اخیر تولیدکنندگان شیرینی و شکلات در تهیه روغن مورد نیاز با مشکلاتی مواجه بودند که با وجود رایزنی های مختلف سهمیه یکماهه هر چند به میزان محدود از بازرگانی دولتی تامین شد.
وی افزود: شرکت بازرگانی دولتی سهمیه یکماهه کارخانه های شکلات سازی را روغن خام تحویل داد که در نهایت با انعقاد قرارداد با چند کارخانه، روغن مورد نیاز کارخانجات شکلات سازی را تامین کردیم.
مغازه ای با اشاره به اینکه ماهانه کارخانه های شکلات سازی ۲۵ هزار تن روغن مصرف می کنند، بیان کرد: بنابر آمار سالیانه ۳۰۰ تا ۳۲۰ هزار تن روغن مورد استفاده قرار می گیرد که ۸۵ درصد را روغن تخصصی صنعت و ۱۵ درصد را روغن آفتابگردان و سویا شامل می شود.
به گفته این مقام مسئول، روغن خام مورد نیاز کارخانه های شکلات از طریق واردات و روغن های مورد نیاز تخصصی صنعت از تولید داخل تامین می شود.
رئیس انجمن بیسکویت، شیرینی و شکلات در پایان با بیان اینکه قیمت روغن نوسانی نداشته است، تصریح کرد: شرکت بازرگانی دولتی سهمیه روغن یک ماهه کارخانه ها را با نرخ قبلی در اختیار تولیدکنندگان قرار داد و هم اکنون اظهار نظری راجع به تغییر قیمت در ماه آتی نمی توان داشت چرا که کارگروه تنظیم بازار متولی قیمت گذاری روغن است.
