دکتر احسان مصطفوی در نشست خبری با اصحاب رسانه که از استودیو سلامت وزارت بهداشت به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، اظهار داشت: میانه سنی جمعیت در ایران، 31 سال است و حدود نیمی از جمعیت، سن کمتر از 31 سال دارند اما این شاخص در اسپانیا، 45 و در ایتالیا 47 سال است. زمانی که میانه سنی جمعیت بالاتر باشد، انتظار است که بیماری های زمینه ای، سرطان، بیماری های قلبی و عروقی، چاقی و دیابت نیز فراوانی بیشتری داشته باشد.
به گزارش وبدا وی افزود: دومین عامل تاثیر گذار در پایین بودن میزان کشندگی کووید19 در ایران نسبت به بسیاری از کشورهای پیشرفته، مجاهدت های نظام سلامت در ماه های اخیر است. در اجرای غربالگری و شناسایی زودتر بیماران، تسریع در ایزولاسیون و درمان بیماران و همچنین تلاش های نیروهای درمانی، موفقیت های بسیار خوبی در کشور داشتیم و بر خلاف خیلی از کشورهای اروپایی که در این زمینه مشکلاتی داشتند، موفق تر عمل کردیم.
افزایش آزمایش های تشخیصی در کشور
عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران یادآور شد: در هفته های اخیر شاهد روند نسبتا تند گزارش موارد جدید کووید19 در کشور هستیم که دلایل مختلفی دارد. یکی از عوامل آن، افزایش قابل توجه آزمایش های تشخیصی در یک ماه اخیر بوده و میزان آزمایش روزانه از حدود 10 هزار تست در یک ماه پیش، به بیش از 20 هزار تست روزانه رسیده است و وقتی تست بیشتری انجام می شود، انتظار می رود که موارد بیشتری شناسایی شود.
دکتر مصطفوی خاطرنشان کرد: قطعا بازگشایی مشاغل و صنایع و عدم رعایت پروتکل های بهداشتی و فاصله گذاری توسط مردم، یکی از عوامل افزایش تعداد موارد جدید بیماری کووید19 در کشور است و در این شرایط، انتظار داریم که شاهد موج های دوم و سوم بیماری در برخی استانها از جمله خوزستان، آذربایجان های شرقی و غربی، کردستان و هرمزگان باشیم.
بازگشایی مشاغل با افزایش موارد روزانه کرونا همراه است
وی اضافه کرد: انتظار داریم کشورهایی که در روزها و هفته های اخیر، روند نزولی شناسایی موارد جدید داشته اند، با بازگشایی مشاغل و صنایع با افزایش موارد شناسایی روزانه روبرو باشند چون این کشورها نسبت به ایران، روند بازگشایی را با تاخیر چند هفته ای انجام می دهند. بیماری کووید19 ناشناخته است و زوایای آن برای ما روشن نیست.
عضو کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید19 اظهار داشت: در حال حاضر چارچوب مدیریت کرونا در کشور به این گونه است که به صورت هدفمند و به طور خاص، گروه های پرخطر از جمله سالمندان مورد توجه قرار گیرند و انتظار داریم که با تست و اقدامات مداخله ای، خطر مرگ را در این افراد کاهش دهیم.
در مرحله تحقیقاتی ساخت واکسن قرار داریم
دکتر مصطفوی گفت: در مورد ساخت واکسن، انستیتو پاستور ایران، مجموعه های دولتی و شرکت های دانش بنیان اقداماتی را آغاز کرده اند و پروپوزال هایی تعریف شده و در مرحله انعقاد قرارداد هستیم و بنظر می رسد همپای سایر کشورها، حرف برای گفتن خواهیم داشت. فعلا در مرحله تحقیقاتی تولید واکسن قرار داریم.
ملاحظات بازگشایی مشاغل
وی گفت: در مورد بازگشایی مشاغل و صنایع، ملاحظات مختلفی در حوزه سلامت و اقتصاد باید در نظر گرفته و بعد تصمیم گیری شود. از روز اول گفته شده انتظار است که اگر بازگشایی ها، تاثیرات قابل توجهی در پیک اپیدمی داشته باشد، محدودیت ها باید دوباره اعمال شود در نتیجه انتظار نداریم که نسخه واحدی برای کل کشور و اعمال مجدد محدودیت ها اتفاق بیفتد.
عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران خاطرنشان کرد: اگر جایی مشخص شود که بازگشایی ها و کاهش محدودیت ها در سطح ملی، تاثیری داشته انتظار است که محدودیت ها مجددا بازگردند اما باید عادت کنیم که می خواهیم با کرونا زندگی کنیم و انتظار داریم که در فصل پاییز اگر افزایش موارد کرونا در کشور داشته باشیم، به شدت اسفند و فروردین نباشد و تا آن زمان امیدواریم که درمان موثر و راه های پیشگیری بهتری شناسایی شود که در سطح دنیا مورد استفاده قرار گیرد.
تست های سرولوژی مبنای تشخیص قطعی کرونا نیست
دکتر مصطفوی اظهار داشت: تاکید و توصیه ما این است که تست های سرولوژیک، مبنای تشخیص قطعی کووید19 نیست و کاربرد تحقیقاتی دارد. مطالعات خوبی در کشور آغاز شده که برخی از نتایج آنها مشخص شده است.
مطالعات تست های اپیدمیولوژی و نتایج آن
وی تصریح کرد: مطالعه اپیدمیولوژی اوایل اردیبهشت ماه در گیلان انجام شده و در این مطالعه حدود 33 درصد از جمعیت، آلوده به کرونا شناسایی شده اند البته آلوده شدن به این ویروس تفاوت دارد با اینکه بگوییم 33 درصد از مردم، این بیماری و شکل های بالینی و بستری شدن را تجربه کرده اند. حداقل حدود یک سوم از جمعیتی که آلوده می شوند ممکن است بی علامت باشند و بخش قابل توجهی هم که درگیر فرم های خفیف بیماری می شوند، ممکن است شکی به این بیماری نداشته باشند. اگر بپذیریم که 33 درصد از بیماران در اوایل اردیبهشت در گیلان، درگیر این بیماری بوده اند، امروز انتظار داریم که این درصد، افزایش قابل توجهی داشته باشد البته میزان خطای تست های سرولوژی قابل توجه است و عدم قطعیت بیشتری در مورد این تست ها وجود دارد.
عضو کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید19 افزود: مطالعه سرو اپیدمیولوژی دیگری توسط سازمان انتقال خون ایران حدود یک ماه پیش بر روی جمعیت محدودی در برخی از استانهای کشور انجام شده که نشان می دهد میزان بروز تجمعی در استانهایی با آلودگی بالا، 34 درصد، در استانهای با آلودگی متوسط حدود 12 درصد و در استانهای با آلودگی کم، حدود 4 درصد بوده است و میانگین کشور در آن مطالعه گفته شده که حدود 16 درصد از جمعیت کشور، سرو مثبت هستند و به تعبیری، این بیماری را تا کنون گرفته اند.
دکتر مصطفوی یادآور شد: مطالعه سرو اپیدمیولوژی دیگری در شهر تهران انجام شده و از کارمندان ادارات مختلف، نمونه گیری و مشخص شده که حدود 20 درصد از آنها، سرو مثبت بوده اند و افرادی که برای سایر بیماری ها به آزمایشگاه های تشخیص طبی مراجعه کرده بودند، حدود 12 درصد سرو مثبت بوده اند و نمونه ای هم از جمعیت ساکن شهر تهران گرفته شده که در آن، 8 درصد از نمونه ها، از نظر سرولوژی، مثبت بوده اند.
پیش بینی ما این است که حدود 15 میلیون نفر از مردم، آلودگی به کرونا را تجربه کرده باشند
وی اضافه کرد: باید بپذیریم که در شهر تهران حدود 10 درصد، آلودگی به ویروس کرونا اتفاق افتاده باشد. شدت آلودگی از یک استان به استان دیگر، قطعا متفاوت است و بر اساس یافته ها، پیش بینی ما این است که شاید حدود 15 میلیون نفر از جمعیت ایران، آلودگی به کرونا ویروس را تا کنون تجربه کرده باشند البته تست های سرولوژی خطاهایی دارد و میزان حساسیت و اختصاصی بودن آن نیاز به محاسبات دقیق دارد و هنوز تست های سرولوژی که در حال استفاده است، موفق به اخذ تاییدیه های علمی از مراجع ذیصلاح نشده است و در تحلیل نتایج آن باید احتیاطات لازم را در نظر گرفت.
دکتر مصطفوی یادآور شد: بنظر می رسد با بیماری روبرو هستیم که سرایت پذیری نسبتا قابل توجهی دارد اما افرادی که بیشتر مبتلا می شوند، سالمندان و افراد دارای بیماری های زمینه ای هستند و افراد پر خطر باید مراقبت بیشتری کنند.
برای تشخیص دقیق کووید19 به کیت های مولکولی نیاز داریم نه سرولوژی
عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران خاطرنشان کرد: کیت های سرولوژی و مولکولی در حال حاضر در کشور با ظرفیت مناسبی ساخته می شود و ما برای شناسایی و تشخیص دقیق بیماری به کیت های مولکولی نیاز داریم اما ظرفیت تست روزانه در کشور به 20 هزار تست رسیده و می تواند در صورت نیاز بر اساس سیاست های کشور حداقل دو و نیم برابر افزایش پیدا کند.
مقایسه وضعیت روزهای اول و امروز شیوع کرونا در کشور
وی افزود: برای افزایش تست های روزانه کرونا علاوه بر نیاز به کیت، باید اجزای دیگر این پروسه نیز وجود داشته باشد. در روزهای اول شیوع کرونا در کشور، فقط 4 آزمایشگاه در کشور شرایط آزمایش را داشتند که شامل انستیتو پاستور، دانشکده بهداشت دانشگاه تهران، بیمارستان مسیح دانشوری و دانشگاه علوم پزشکی اراک بود و تمام نمونه های آزمایشگاهی، از سراسر کشور به این آزمایشگاه ها ارسال می شد و ظرفیت آزمایشات روزانه بیشتر از 100 تست نبود.
دکتر مصطفوی گفت: از روزهای اول شیوع کرونا در کشور شاهد ارائه آموزش های لازم برای نیروهای انسانی در شبکه آزمایشگاهی کشور و تامین تجهیزات مورد نیاز آزمایشگاه ها بودیم. امروز علاوه بر بیش از 150 آزمایشگاه در استانهای مختلف، تست تشخیص کرونا را انجام می دهند، یک سوم آزمایشگاه های بخش خصوصی نیز به کمک ما آمده اند.
عضو کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید19 خاطرنشان کرد: روزهای اول شاید افزایش ظرفیت تست روزانه دور از ذهن بود و باید اولویت بندی می کردیم و بیشتر برای بیماران بستری حاد، باید تست انجام می دادیم و با افزایش ظرفیت تست و آزمایشگاه ها توانستیم موارد سرپایی بیشتری را شناسایی و ایزوله کنیم.
پیام آلودگی احتمالی 15 میلیون ایران به کرونا چیست
وی خاطرنشان کرد: مطالعات پراکنده ای در استانها در خصوص تست های سرولوژی در استانها انجام شده و درصد سرو مثبت بودن جمعیت یا افرادی که کرونا را قبلا تجربه کرده اند را 3 تا 10 درصد در آن استانها اعلام می کنند و ممکن است برخی استانها 20 یا حتی 30 درصد نیز باشند. اگر بخواهیم میانگینی از وضعیت کشور بگیریم، تحلیل ما این است که حدود 15 میلیون به ویروس کرونا آلوده شده اند که پیام خوبی است چون اگر 15 میلیون نفر از مردم ایران به این ویروس آلوده شده باشند، میزان کشندگی آن کمتر از چیزی است که ما و جامعه جهانی تصور می کردیم.
سیر انتقال کرونا قطعا در فصل تابستان ادامه خواهد داشت
دکتر مصطفوی افزود: استانهایی که کمتر درگیر آلوده شدن به کرونا بوده اند، ممکن است در روزها و هفته های آینده درگیر پیک های بیشتری شوند اما استانهایی که در دو ماه اول مانند قم، گیلان، اصفهان و البرز بیشتر درگیر شده اند شواهد می گوید که درصد قابل توجهی از جمعیت آنها شاید به کرونا آلوده شده باشند و انتقال بیماری در جمعیت آنها کمتر خواهد شد. سیر انتقال بیماری قطعا در فصل تابستان ادامه خواهد داشت و انتظار داریم درصد افرادی که آلوده شدن به کرونا را تجربه کرده اند، افزایش یابد و این پیش آگاهی خوبی برای فصل پاییز است چون وقتی درصد قابل توجهی از جمعیت، این بیماری را گرفته باشند، در فصل زمستان، انتقال بیماری و روند شناسایی بیماران، کاهش یابد.
عضو کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید19 تاکید کرد: شاید نتوان پاسخ روشنی به این موضوع داد که آیا موج اول کرونا را در کشور گذرانده ایم یا خیر و اگر می توانستیم از روزهای اول، ظرفیت تست های آزمایشگاهی را افزایش دهیم و بیماران سرپایی را با تست، شناسایی کنیم، شاید منحنی اپیدمی ما متفاوت تر از امروز بود و شکل فعلی که امروز که دوکوهانه است، شکل متفاوتی داشت و الان انتظار داشتیم که در یال نزولی منحنی قرار داشتیم.
تحلیل ها در مورد گذراندن موج اول اپیدمی کرونا
وی گفت: بهتر است برای تحلیل جایگاه کشور در موج اپیدمی روند بیماری را در بیماران بستری که از روز اول مورد آزمایش قرار می گرفتند، مورد توجه قرار دهیم. این تغییر به ما می گوید که پیک اول اپیدمی کرونا را گذرانده ایم و در مرحله ثبات بیماری هستیم و سیر نزولی طی شده و موارد بستری و میزان مرگ بیماران، نوسان نسبتا ثابتی دارد.
دکتر مصطفوی خاطرنشان کرد: در روزهای اخیر شاهد افزایش موارد بستری بیماران شناسایی شده هستیم بنابراین دور از ذهن نیست که پیک های بعدی بیماری را داشته باشیم اما انتظار نداریم که پیک های بعدی بیماری، به شدت اواسط فروردین ماه باشیم. اگر به منحنی مرگ و میر بیماران کووید19 در کشور توجه کنیم مشاهده می کنیم که پیک اپیدمی را در اواسط فروردین ماه داشتیم و تقریبا در دو ماه اخیر، نوسان ملایمی در موارد مرگ و میر وجود داشته و مرگ روزانه بین 50 تا 70 و 80 مورد بوده است و این نشان می دهد که پیک اول را گذرانده ایم.
عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران یادآور شد: در کشور ما شاید تحلیل های استانی در مورد موج اول یا دوم کرونا، در مقایسه با تحلیل های کشوری دقیق تر باشد چون در کشور ما تفاوت های منطقه ای، اقلیمی و رفتاری وجود دارد و اگر بخواهیم تحلیل های استانی انجام دهیم، شاید برخی از استانهای پیک های دوم و سوم را داشته باشند و برخی ها شاید پیک های شدیدی را گذرانده باشند.
نتایج آخرین تحلیل استانها از نظر شیوع کرونا
وی افزود: کمیته ملی اپیدمیولوژی تحلیلی را به صورت هفتگی منتشر می کند که داده های منتهی به 17 خرداد ماه 99 نشان داد که روند کشوری بیماری به نظر می رسد تغییر مختصر صعودی داشته باشد اما در مورد 13 استان آذربایجان شرقی، هرمزگان، کردستان، مرکزی، یزد، قم، بوشهر، فارس، خراسان جنوبی، همدان، کهگیلویه و بویر احمد، گلستان و کرمان در هفته منتهی به 17 خرداد ماه، روند صعودی یا شروع پیک اپیدمی داشته اند.
دکتر مصطفوی اضافه کرد: در مورد 7 استان خوزستان، اصفهان، زنجان، آذربایجان غربی، ایلام، خراسان رضوی و چهارمحال و بختیاری تغییر مختصر صعودی مشاهده می شود. در مورد استانهای کرمانشاه و تهران روند ثبات با تغییرات مختصر دیده شده و در مورد 3 استان خراسان شمالی، البرز و سیستان و بلوچستان اخیرا پیک اپیدمی مشاهده می شود. در 6 استان لرستان، اردبیل، سمنان، قزوین، مازندران و گیلان، ناسازگاری داده ها اجازه تحلیل درست روند اپیدمیولوژی را نداده است یعنی روند داده های مرگ با روند ابتلا، متفاوت باشد و یکی از این روند ها صعودی و دیگری نزولی باشد و دلایل آن می تواند روند اپیدمیولوژی شهرستان های یک استان باشد.
با گسترش جهانی کرونا، شواهد علمی بیشتر و متقن تری منتشر شد
عضو کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید19 گفت: جامعه جهانی از روزی که با کرونا روبرو شد، متاثر از داده ها و اطلاعات کشور چین بود و صرفا داده های ما بر اساس شواهد چین بود اما وقتی همه جهان درگیر این بیماری شدند، شواهد علمی بیشتر و متقن تری منتشر شد و بعضا حتی تغییراتی در توصیه های سازمان بهداشت جهانی و دیگر سازمانها رخ داد.
میزان کشندگی کرونا خیلی کمتر از میزانی است که روزهای اول گزارش می شد
وی خاطرنشان کرد: روزهای اول در مورد کووید19 گفته می شد که میزان کشندگی این بیماری حدود 2 تا 3 درصد است، 10 درصد از افراد ممکن است بدون علائم باشند و عدد مولد نسلی در مورد این بیماری حدود 2.5 است یعنی هر فرد آلوده به طور میانگین می تواند 2.5 نفر دیگر را آلوده کند. هر چه جلوتر رفتیم، شواهد علمی ما بیشتر شد و مقالات و متون علمی و سازمان های بین المللی امروز می گویند میزان کشندگی این بیماری خیلی کمتر از 2 تا 3 درصدی است که روزهای اول گزارش می شد.
افراد بی علامت نقش جدی در انتقال کرونا ندارند
دکتر مصطفوی در پایان افزود: گزارشی توسط مرکز پیشگیری و کنترل بیماری های آمریکا اخیرا منتشر شده که گفته می شود میزان کشندگی کووید19 کمتر از 0.3 درصد است و این عدد در مقایسه با 2 تا 3 درصد، کاهش قابل توجهی یافته و شواهدی نیز وجود دارد که میزان کشندگی این بیماری باز هم ممکن است کمتر باشد. امروز گزارشی از سازمان جهانی بهداشت منتشر شده و تاکید می کند که افراد بی علامت، نقش جدی به عنوان ناقل در انتقال بیماری کووید19 ندارند که این می تواند تغییر دهنده چارچوب های پیشگیری در روزها و هفته های آینده باشد و خیلی نباید از ناقلین بی علامت بترسیم و بیشتر باید به افراد علامت دار توجه کنیم.
