دکتر شاداب صالح‌پور میهمان برنامه تلویزیونی «طبیب» با اشاره به اینکه زمانی همه فکر می‌کردند بچه چاق سالم است، اظهار کرد: وزن معیار خیلی خوبی برای سلامت نیست، چراکه این کودکان در معرض ابتلا به بسیاری از امراض و مشکلات هستند، بچه‌ها به خاطر ویژگی‌های سرشتی‌شان با هم فرق می‌کنند و در زمینه وزن‌گیری و قد ممکن است تحت تأثیر وراثت نیز باشند.
وی ادامه داد: ما همیشه افراد را از نظر قدی با دو معیار مقایسه می‌کنیم؛ یکی نسبت به عرف جامعه است که از نمودار رشد استفاده می‌شود و کودکان در مطب و کلینیک سنجیده میشوند، اگر در این نمودار کودک نسبت به متوسط بچه‌های جامعه یا نسبت به جنس و سنش وزن کمتری داشته باشد کوتاه قد محسوب می‌شود؛ معیار دیگر بررسی قد او نسبت به والدین خودش است. مربیان بهداشتی مدارس و مهدها هم می‌توانند تست انجام دهند که همه چیز خوب پیش می‌رود یا نه و اگر علائم هشداردهنده‌ای دیدند باید کودک مورد معاینه قرار بگیرد.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه وزن‌گیری و رشد سر از بدو تولد حائز اهمیت است، اضافه کرد: هم در یکی دو سال اول و هم بعد از دو سال، رشد قدی مهم است، معمولا شاخص‌هایی که مربوط به قد و تحت تأثیر وراثت هستند خودشان را تا پایان سه سالگی اعمال می‌کنند یعنی نمی‌شود به تنهایی از روی قد بچه در موقع تولد حدس زد که قد او در بزرگسالی چطور می‌شود. ممکن است قد بچه به هر دو سمت پدر و مادر شبیه باشد و علتش این است که ژنتیک تأثیرگذار روی قد بسیار پیچیده بوده و به عوامل زیادی ارتباط دارد به این دلیل که علاوه بر مسائل ژنتیکی مسائل محیطی نیز تأثیرگذارند داشتن یک قد متعارف مشروط به چندین عامل است.
صالح‌پور با تأکید بر اینکه ژنتیک حرف اول را در زمینه رشد قدی می‌زند، گفت: بین 85 تا 90 درصد بچه‌هایی که با جثه ریز متولد میشوند این شانس را دارند که به قد متعارف برسند اما قطعا تغذیه مناسب در زمان بارداری باعث سلامت بهتر جنین می‌شود. آمپول رشد نیز یک دارو است که توسط کسی که مهارت دارد برای بعضی موارد کوتاهی قدی که به این دارو پاسخ می‌دهند و موارد محدودی هستند تجویز می‌شود، از کل موارد کوتاهی قد شاید یک درصد لازم داشته باشند که از این داروها استفاده کنند.
صالح‌پور با اشاره به اینکه صفحه رشد استخوان‌های بلند یک فرد تا وقتی جوش نخورده می‌تواند رشد داشته باشد، عنوان کرد: متوسط رشد پسران تا 18 سال و دختران تا 16 سال است اما به زمان بلوغ خیلی بستگی دارد؛ بلوغ زودرس یا برخی از بیماری‌ها ممکن است باعث شود این صفحه زودتر بسته شود، در کسانی که دیرتر بالغ میشوند نیز ممکن است تا 21 سالگی هم این روند رشد ادامه پیدا کند. تغذیه، ورزش و سبک زندگی و وراثت هم روی آن تأثیرگذار است.
وی در ادامه در خصوص داروهای تبلیغی رشد قد تصریح کرد: یادمان باشد باید به پزشکان اعتماد کنیم زیرا آن‌‌ها ما را در جهت سلامتی هدایت می‌کنند؛ نباید خودسرانه هیچ دارویی استفاده کنیم و فریب این تبلیغات را بخوریم. کار پزشک با معجزه متفاوت است به عنوان پزشک غدد ما می‌توانیم قد بعضی افرادی که مداخله‌پذیرند و اگر درمان‌شان نکنیم کوتاه قد می‌مانند را به قد طبیعی برسانیم اما افرادی که قدشان طبیعی است در هیچ جای دنیا نه می‌توانیم و نه جزو شرح وظایف‌مان است که قدشان را بلندتر کنیم و چنین چیزی وجود ندارد.
این متخصص غدد کودکان در خصوص تأثیر ورزش بر رشد قدی تصریح کرد: هیچ ورزشی باعث رشد قد نمی‌شود بلکه با بهینه کردن سبک زندگی و تنظیم هورمون بدن می‌تواند به رشد قدی کمک کند، ورزش‌های حرفه‌ای برای رشد قد مضرند چون بخش عمده‌ای از انرژی که به بدن می‌رسد به جای اینکه صرف رشد قد شود، صرف سوخت و ساز شده و با تغییر هورمونی جلوی رشد قد را می‌گیرد. در کل عوامل زیادی همچون استرس سبک زندگی، تغذیه، کم‌خوابی و ورزش روی روند رشد قدی تأثیرگذار است.
وی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا تیروئید کم کار در کودکان می‌تواند جلوی رشد را بگیرد، گفت: اگر به خوبی کنترل شود اثری روی قد نمی‌گذارد اما برخی از کم کاری‌های تیروئید اکتسابی به دلیل اینکه دیر تشخیص داده میشوند در روند رشد قدی تأثیر می‌گذارند و باعث میشوند ما مداخلات دیگری هم در این زمینه انجام دهیم.
این فوق تخصص غدد کودکان تصریح کرد: ثابت بودن وزن در کودکان زیر دو سال هم باید بررسی شود؛ گاهی اوقات مشکل تغذیه یا سوء جذب بوده و گاهی مسائل هورمونی است اما ممکن است کودک، فردی طبیعی حساب شود که اختلال سرشتی رشد دارد و ممکن است از نیمه دوم سال اول زندگی رشدش کند شود ولی بعدا جبران شود. حتما باید به متخصص کودکان مراجعه شود. نمودار وزن دختر و پسر از تولد تا 20 سالگی با هم متفاوت است، اما در سنین اول زندگی کودک مهم است که این روند باید صعودی باشد حالا اگر ثابت بوده و یا کند شود یعنی یک بیماری وجود دارد.
