فساد و رانت، صنعت خودروی کشورمان را به جایی رسانده که امروز این صنعت از هیچ مزیتی رقابتی حتی در بازار داخل کشورمان برخوردار نیست و اگر تنفس مصنوعیِ تعرفه سنگین بر واردات خودروهای خارجی نبود، شاید هیچ ایرانی در شرایط رقابتی، حاضر به خرید محصولات دو شرکت اصلی خودروساز کشورمان نمی‌شد!
به گزارش تسنیم، اما ریشه این فساد را در کجا باید جست‌وجو کرد؟ نهادهایی دولتی، حاکمیتی و نظارتی و به ویژه قوه قضائیه در وضعیت وخیم امروز صنعت خودروی کشورمان چه نقش و سهمی را داشته‌اند؟
مجلس شورای در سال 1392 برای بررسی ابعاد این مسائل، طرح "تحقیق و تفحص از صنعت خودرو" را استارت زد؛ در نهایت نتیجه این تحقیق و تفحص در قالب یک گزارش جامع و 13 پرونده مستند از سوی هیئت رئیسه مجلس در سال 1394 به صورت رسمی به "قوه قضائیه" ارجاع داده شد.
طبق قانون "قوه قضائیه" باید ظرف مدت 6 ماه پس از دریافت گزارش تحقیق و تفحص مجلس، جواب خود را به صورت رسمی به مجلس ارائه می‌داد؛ اما امروز رسیدگی به این پرونده پس از گذشته 5 سال در قوه قضائیه به کجا رسیده و مستندات متعدد وقوع تخلفات در صنعت خودرو اشاره شده در گزارش تحقیق و تفحص منتج به تشکیل چند پرونده قضایی و احضار کدام متهمان صنعت خودرو شده است؟!
برای یافتن پاسخ این سؤالات، "علی علیلو" رئیس هیئت تحقیق و تفحص صنعت خودرو از سرنوشت گزارش مذکور و مافیایی که می‌رود تمام صنعت خودرو کشورمان را ببلعد می‌گوید؛ در ادامه مشروح بخش نخست این مصاحبه تقدیم شده است:
امروز فساد و رانت در صنعت خودرو کشورمان به جایی رسیده که جز با ورود جدی و همه‌جانبه دستگاه قضایی، نهادی نظارتی و حتی اطلاعاتی، هیچ امیدی به اصلاح این صنعت نمی‌توان داشت؛ ریشه این فساد را باید در کجا جست‌وجو کنیم؟
در آن زمان، نوع نگاه هاشمی عوض شد؛ خطبه‌های قبلی را که گوش می‌دهیم با یک شخصیت انقلابی مواجه می‌شویم؛ در یکی از خطبه‌ها که چندی پیش در فضای مجازی بازپخش شده بود، هاشمی توصیه‌ای به جبهه مقاومت و فلسطینی‌ها می‌کند که اگر وارد مذاکره شوید، باخته‌اید، جملات خیلی قاطعی درباره مقاومت دارد؛ بعدها همین شخص، نگاهش به موضوعات مختلف انقلاب تغییر کرد؛ نگاه که عوض شود، آدم‌ها و مدیرانش هم عوض می‌شود و رویکردها تغییر می‌یابد!
رسانه‌ها باید همت کنند که دستاوردها و خود نگاه‌های موجود آسیب‌شناسی شوند؛ اینکه این نگاه‌ها چه نتایج و دستاوردی داشته است و مصداق‌هایش را اعلام کنیم؛ یکی از مصداق‌هایش، وضعیت امروز صنعت خودروی کشورمان است که بگوییم در خودرو چه اتفاقاتی افتاده است؛ اینکه در یکی از این نگاه‌ها چه راحت می‌توانیم به پیاده‌نظام دشمن تبدیل شویم.
آیا باید منشا فساد و وضعیت اسفبار امروز صنعت خودروی کشورمان در جریان مدیران و مسئولانی جست‌وجو کرد که به نوعی دانسته یا ندانسته مهره عوامل خارجی بوده‌اند؟!
علیلو: در گزارش تحقیق و تفحص خودرو که به قوه قضائیه ارجاع دادیم، همان صفحه اول، پاراگرافی آورده‌ایم از صحبت‌های "معاون خزانه‌داری آمریکا" درباره صنعت خودرو ایران! وی در دوره اول اوباما گزارشی را درباره وضعیت اقتصادی از جمله صنعت خودرو ایران به کنگره ارایه می‌دهد؛ کوتاه‌ترین بخش گزارش همین موضوع خودرو کشورمان بود؛ اشاره‌اش در صنعت خودرو به ساختارهاست و می‌گوید که ساختارهای پیچیده‌ای حاکم کرده‌ایم) که اگر آنها 15 سال هم تلاش کنند به جایی نخواهند رسید و این صنعت رو به افول و ورشکستگی است!
دقیقاً همین اتفاق افتاد و به 15 سال نرسید و تا 10 سال بعد از آن گزارش، هم ایران خودرو و هم سایپا به مشکل جدی برخوردند! بنابراین مدیران داخلی با آن نگاه خاصی که صحبت آن رفت، برای آن طرف، نقش پیاده‌نظام را بازی می‌کنند و همین الان هم این کار را می‌کنند.
در همین مجلس یازدهم، آقای نیکزاد گفته که "صنعت خودرو، ملی شدنی است و مجلس پای آن می‌ایستد." در یک دیدار به او گفتم پای این کار بایست تا این وعده محقق شود! کشوری که در حوزه‌های عظیم موشکی، نانو، هوا ــ فضا و ... به بزرگترین دستاوردها رسیده است، خیلی غیرمنطقی است که در خودرو نمی‌تواند به جایگاه مدنظر برسد؛ عقلاً و منطقاً نمی‌توانیم این سؤال را مطرح کنیم؟ هیچ نیازی به هیچ تخصصی هم ندارد؛ خودرو به نسبت موشک و نانو و فضا، صنعت پیچیده‌ای ندارد و اتفاقاً الان صنعت خودرو جزو صنایع دم‌دستی است.
علیلو: در ابتدا باید عنوان کنم که در بحث مطالبات، اصل "پیگیری" خیلی مهم است؛ چند بار در طول یک سال و نیم و دو سال اخیر با برخی رسانه‌ها و دوستان تماس گرفتم و به شکل‌های گوناگون خواهش و تمنا کردم که بیایید یک حرکت منسجی داشته باشیم چون در کنار هم و با کمک هم می‌توانیم این موارد را دنبال کنیم؛ امروز اگر بخواهیم به‌صورت بدبینانه و خیلی سیاه فرضیه‌ای ارائه دهیم که چه چیزی می‌تواند نظام اسلامی را زمین‌گیر کند، باید بگوییم "فساد درونی" است یا خوشبینانه‌تر و با عبارت بهتر، هیچ چیز این نظام را از منظر جلب رضایت مردم و در جایگاه بین‌المللی و در اذهان عمومی جهانی، تخریب نمی‌کند مگر آسیب‌ها و فسادهای داخلی؛ منشأ آسیب‌ها و فسادها هم یک چیز است و لاغیر و آن "نوع نگاه‌ها" به موضوعات مختلف؛ این نگاه‌ها را باید بتوانیم به نسل امروز بازگو کنیم و بگوییم مثلاً نگاه انقلابیِ ولاییِ چارچوب‌دار که متعهدانه و مؤمنانه بوده، دستاوردهایش این موارد بوده و نگاه مرعوب جریان غرب‌گرا و غیرانقلابی در کشور این پیامدها را در پی داشته است؛ اگر مصداق‌ها را درست بیان کنیم، نتایج بزرگی را در پی خواهد داشت.
در نگاه به آسیب نباید منفعل عمل کرد؛ باید نگاه‌ها را مورد نقد قرار دهیم؛ زمانی بعد از انقلاب در پس از جنگ و مشخصاً در دوره سازندگی، آهسته آهسته، زاویه‌ها با مبانی انقلاب و امام راحل مشهود شد؛ من اسیر بودم و تاریخ فرمایش که امام فرمودند: "نگذارید انقلاب به دست نااهلان و نامحرمان بیفتد." درست در دوره سازندگی این معضل شروع شد و حتی اندورنی‌های انقلاب را به روی نااهلان و نامحرمان باز کردند و آنها امور انقلاب را به دست گرفتند؛ متأسفانه همان هیئت و تیمی که آن روز با دلالت آقای هاشمی وارد عرصه‌های نظام شدند، امروز اختلاس‌ها همان جاست، فسادها همان جاست، انحصارها همان جاست و خیلی از رانت‌ها همان جاست.
یعنی از نظر شما، وضعیت امروز صنعت خودرو به دلیل نفوذ این جریان در بدنه این صنعت است؟
علیلو: بله! به دلیل نوع نگاه در کسب منافع گروهی و شخصی؛ نگاه به بیرون که هر آنچه آنها می‌گویند شما آن را انجام دهید؛ علت این است.
یک مثال درباره قراردادها در صنعت خودرو بیان می‌کنم؛ زمانی که برجام به مرحله توافق رسیده اما هنوز امضا نشده بود، در مجلس باخبر شدیم که بیش از 60 نفر، ویزا و بلیط گرفته و آمده سفر به فرانسه برای عقد قرارداد با شرکت‌های پژو و رنو هستند! صبح فردای آن روز که برجام امضا شد، پرواز پرید و قرارداد را نوشتند! زمان وزارت آقای نعمت‌زاده بود؛ گفتیم قرارداد را بیاورید تا ببینیم چه نوشته‌اید اما این قرارداد هم هیچگاه ارائه نشد!
پیش از آن ما به رنو اعلام کرده بودیم که باید پاسخگوی قرارداد قبلی خود باشد؛ آنها بابت عدم تحقق تعهداتشان باید محاکمه شوند و ضرر و زیان ما را بپردازند؛ آن زمان با محاسبات سرانگشتی که داشتیم و آنچه به وضوح قابل مشاهده بود، رنو باید ضرر 12 هزار میلیاردی پرداخت می‌کرد که مربوط قرارداد ال نود بود؛ رنو تنها به دلیل یک تشر آمریکایی‌ها، تعهدات خود در قرارداد با ایران را انجام نداد با این حال بعد از برجام، بازهم با آنها قرارداد بسته شد آن هم به صورت محرمانه!
پیگیری شما در مجلس به کجا رسید؟
علیلو: ما در مجلس اعلام کردیم چرا با شرکتی که از پرداخت ضرر و زیان‌های ناشی از عدم تعهد قبلی سرباز می‌زند، قرارداد جدید بسته‌اید! نامه رسمی زدیم و وزیر را به کمیسیون صنایع مجلس احضار کردیم؛ آقای نعمت‌زاده هیچ پاسخی برای این سؤالات نداشت و فقط در بیرون از کمیسیون در مصاحبه‌اش اعلام کرد که قراردادها محرمانه است! هنوز هم به این سؤال پاسخ داده نشده است؛ وزیر عوض شد و مدیران آمدند و رفتند و پاسخ نداند. چرا؟! چون بالادستی و نگاه دولت و نگاه سیاستگذار و نگاه کسانی که در این دولت حاکم هستند، همین است؛ اینها تمام سیستم را به کار می‌گیرند تا پیاده نظام آن‌ور کنند؛ اینکه مدیرعاملی عوض بشود و فرد دیگری بیاید، تأثیری ندارد و اینها کاره‌ای نیستند.
منظورتان این است که دستی در سایه و بالاتر از اراده مدیرانی که در صنعت خودرو منصوب هستند، روند را هر طور که بخواهد مدیریت و مهندسی می‌کند؟!
علیلو: همین دیروز باخبر شدم یک شرکت خصوصی که مافیای صنعت خودرو است، توسط دولت، دست به تغییرات در مدیریت یک ارگان دیگر زده است! آدم‌های خود را در جاهایی می‌چیند که در ایران خودرو سهام دارند و در مجمع عمومی و هیئت مدیره حضور دارند؛ شرکت مافیایی که به دنبال گرفتن صندلی‌های بیشتر در هیئت مدیره ایران خودرو بوده و تا الان موفق نبوده، آدم‌های خود را در ظاهر دیگری در صندلی‌های هیئت مدیره می‌نشاند؛ اعضای مجمع ایران خودرو هم در نشست عمومی صندلی‌های بیشتری در هیئت مدیره برای شرکت مافیا در نظر خواهند گرفت؛ این جریان تا پارسال برای تحقق این هدف موفق نشد و حالا برای مجمع امسال برنامه‌ریزی می‌کنند که یکی دو ماه دیگر تشکیل خواهد شد.
چطور می‌شود که یک شرکت بتواند به این میزان از قدرت و حد تصمیم‌سازی برسد؟!
علیلو: تحرکات خود را از همین الان با دست معاون اول و وزیر صمت انجام می‌دهند؛ همین‌هایی که رفتند از کارخانه‌هایشان بازدید و همه جا حمایتشان کردند؛ چون نگاه، نگاه مسمومی است؛ اصلا نگاه این مسئولان و مدیران این است که اینها درست می‌گویند نه نظام و به همین دلیل به جای اصول و سیاست‌های اصلی نظام، با آنها همراهند و خودشان را با آن شرکت‌ها و آدم‌هاتنظیم می‌کنند! این نگاه نمی‌گذارد آن چیزی که باید، اصلاح شود و نمی‌گذارد ریشه‌های فساد خشک شود.
شما زمانی اعلام کردید که گزارش اصلی تخلفات صنعت خودرو را تنها به مقام معظم رهبری ارائه خواهید داد!
علیلو: من در مصاحبه با شبکه 3 سیما عرض کردم؛ این شرکت و مافیا به قدری نفوذ دارد و تا حدی از خط قرمز عبور کرده است که موارد آن را جایی نمی‌شود، عنوان کرد؛ فقط اگر اجازه دهند، به خود حضرت آقا گزارش خواهم داد.
بعداً یک گزارشی آماده کردیم و مسایلی داشتیم که خیلی محرمانه نوشتیم و فرستادیم که گفتند رسید؛ ما هم امیدواریم چون نفوذ اینها خیلی زیاد است، جوری است که اینها را آوردند و جلسه گذاشتند و حتی این شرکت را اسپانسر طرح موتور ملی کردند! اگر این اتفاق شکل بیفتد، آن انحصاری که آنها به شدت دنبال آن هستند، محقق می‌شود.
تا اینجا از جریانی مرموز و پرقدرت که صنعت خودروی کشور را به نوعی قبضه کرده، گفتید بدون اینکه اسمی از آن ببرید!
علیلو: در صنعت خودرو جریانی که بشود نام تمامیت‌خواه و خزنده را به آن اطلاق کرد که هم صاحب ثروت‌اند و هم قدرت و هم کاملاً آمیختگی بین قدرتی‌ها و ثروتی‌ها "شرکت کروز" است؛ کروز شرکتی است که زندگی مالکان آن در خارج از کشور و در آمریکاست؛ آقای علیپور و آقای کشاورز و بعد از آنان آقای صمدی و دیگران ...
