آفتاب سوختگی اصطلاحی برای پوست‌های قرمز، گاه متورم و دردناک است که در اثر قرار گرفتن در معرض پرتو‌های فرابنفش (UV) خورشید ایجاد می‌شود. آفتاب سوختگی می‌تواند از نوع خفیف تا شدید متفاوت باشد. قرار گرفتن در معرض نور شدید و مکرر خورشید که منجر به آفتاب سوختگی می‌شود، خطر ابتلا به سایر آسیب‌های پوستی و برخی بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.
علائم و نشانه‌های آفتاب سوختگی
از جمله علائم و نشانه های آفتاب سوختگی می توان به تیرگی یا قرمزی پوست، پوستی که با لمس آن احساس گرمی می‌کنید و این گرمی ادامه دارد، درد، حساسیت، خارش، تورم و تاول‌های پر از مایعات که ممکن است پاره شوند، اشاره کرد. در صورت شدید بودن آفتاب سوختگی؛ پوست سوزش زیادی دارد، تاول می‌زند، کم آب می‌شود، عدم تعادل الکترولیت‌ها در بدن رخ می‌دهد و در نهایت باعث ایجاد عفونت می‌شود
آفتاب سوختگی شدید می‌تواند باعث ایجاد شوک و کاهش جریان خون به اندام‌های حیاتی و حتی در نهایت منجر به مرگ شود. علائم شایع دیگر آفتاب سوختگی شامل مواردی مانند لرز، تب، تهوع و استفراغ، تاول پوستی، پوسته پوسته شدن و افتادن پوست است.
علائم و نشانه‌های آفتاب سوختگی معمولاً پس از چند ساعت در معرض آفتاب ظاهر می‌شود اما ممکن است یک روز یا بیشتر طول بکشد تا میزان کامل آفتاب سوختگی شما مشخص شود. در صورت بروز علائمی مثل افزایش درد و حساسیت، افزایش تورم، ترشحات از تاول، رگ‌های قرمز که اطراف تاول باز قرار دارد و عفونت حتما به پزشک مراجعه کنید.
عوامل خطر در آفتاب سوختگی قطعی
_ داشتن پوست روشن، چشم‌های آبی و مو‌های قرمز یا بلوند.
_ زندگی یا گذراندن تعطیلات در جای آفتابی گرم یا ارتفاعات.
_ کار در خارج از منزل تحت تابش مستقیم شدید آفتاب.
_ تفریح در فضای باز و نوشیدن الکل.
_ داشتن سابقه آفتاب سوختگی.
عوارض آفتاب سوختگی
قرار گرفتن در معرض شدید و مکرر خورشید که منجر به آفتاب سوختگی می‌شود، خطر ابتلا به سایر آسیب‌های پوستی و برخی بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. این موارد شامل پیری زودرس پوست شما و سرطان پوست است.
_ پیری زودرس پوست: قرار گرفتن در معرض آفتاب و آفتاب سوختگی‌های مکرر روند پیری پوست را تسریع می‌کند و باعث می‌شود پیر‌تر از گذشته به نظر برسید.
_ ضایعات پوستی: ضایعات پوستی در مناطقی که در اثر آفتاب آسیب دیده اند، به صورت لکه‌های پوستی و پوسته پوسته شدن ظاهر می‌شوند. این ضایعات و لکه ها ممکن است سفید، صورتی، برنزه یا قهوه‌ای باشند که معمولاً در نواحی در معرض آفتاب از سر، صورت، گردن و دست افراد دیده می‌شوند. این لکه‌ها می‌توانند در سرطان پوست تکامل یابند.
_ سرطان پوست: قرار گرفتن در معرض آفتاب بیش از حد، حتی بدون آفتاب سوختگی، خطر ابتلا به سرطان پوست مانند ملانوما را افزایش می‌دهد. این موضوع می‌تواند به DNA سلول‌های پوستی آسیب برساند. آفتاب سوختگی در دوران کودکی و بزرگسالی ممکن است خطر ابتلا به ملانوما در مراحل بعدی زندگی را افزایش دهد. سرطان پوست عمدتاً در مناطقی از بدن که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند، از جمله پوست سر، صورت، لب، گوش، گردن، قفسه سینه، بازو‌ها، دست و پا دیده می‌شود. سرطان پوست روی پا بیشتر از مردان در خانم‌ها شایع است.
_ آسیب چشم: خورشید همچنین می‌تواند چشم شما را بسوزاند. نور UV بیش از حد به شبکیه، لنز یا قرنیه آسیب می‌رساند. آسیب آفتاب به لنز می‌تواند منجر به گرفتگی لنز (آب مروارید) شود. چشمان آفتاب زده ممکن است دردناک یا ناخوشایند باشند.چشم
جلوگیری از آفتاب سوختگی
از این روش‌ها برای جلوگیری از آفتاب سوختگی، حتی در روز‌های سرد، ابری یا مه آلود استفاده کنید. در مورد آب، برف و ماسه مراقب باشید، زیرا آن‌ها پرتو‌های خورشید را منعکس می‌کنند. علاوه بر این، نور UV در ارتفاعات شدید است.
_ استفاده از کرم ضدآفتاب: حدود ۳۰ دقیقه پیش از آن که خانه را ترک کنید، حتی اگر هوا ابری باشد فراموش نکنید که از لب، دستان و گوش‌هایتان و پشت گردنتان محافظت کنید.
_ از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید: پرتو‌های خورشید در این ساعات قوی‌تر است، بنابراین سعی کنید فعالیت‌های در فضای باز را به ساعات دیگر موکول کنید.
_ مدت زمانی که در آفتاب هستید را محدود کنید و در صورت امکان سایه را انتخاب کنید.
_ از تختخواب برنزه و برنزه کردن خودداری کنید.
_ استفاده از کلاه لبه دار: در بیرون از خانه، یک کلاه و لباس پوشیده انتخاب کنید.
اگر دچار آفتاب سوختگی شدیم چه اقداماتی انجام دهیم؟
_ از کمپرس آب سرد استفاده کنید، پس از سوختگی، پوست ملتهب می‌شود. به آب سرد چند تکه یخ اضافه کنید. پارچه‌ای را در مایع فرو ببرید و روی سوختگی بکشید. هر چند دقیقه یک بار با پارچه‌ای دیگر این کار را تکرار کنید. همچنین در حین کمپرس می‌توانید مقابل پنکه یا کولر نشسته و بیشتر خنک شوید.
_ مواد معمولی موجود در آشپزخانه بهترین مُسکن آفتاب سوختگی هستند که در ادامه چگونگی استفاده از آن را شرح می دهیم.
بلغور
بلغور خشک را در پارچه توری ریخته و روی آن آب بریزید. پس از آنکه آب سرد را روی آن ریختید اجازه دهید تا خیس بخورد. بلغور را دور بیندازید و با این مایع نقاط ملتهب را کمپرس کنید. هر ۲ تا ۴ ساعت این کار را انجام دهید.
شیر بدون چربی
یک فنجان شیر کم چرب را با چهار فنجان آب مخلوط کنید، سپس چند تکه یخ به آن اضافه کنید. برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کمپرس کنید، هر ۲ تا ۴ ساعت تکرار کنید.
نشاسته ذرت
به نشاسته ذرت آب کافی اضافه کنید تا به شکل خمیر درآید سپس مستقیما روی محل آفتاب سوختگی قرار دهید.
کاهو
برگ‌های کاهو را در آب بجوشانید. آبکش کنید، آب آن را نگه داشته و اجازه دهید مایع چند ساعت در یخچال سرد شود. پنبه‌های کتانی را در مایع غوطه‌ور کنید و به‌آرامی روی پوست تحریک شده فشار دهید و بمالید.
ماست
ماست را روی همه نقاطی که دچار سوختگی شده، استفاده کنید. سپس با آب سرد دوش بگیرید و به‌آرامی پوست را خشک کنید.
چای کیسه‌ای
اگر پلک شما سوخته است، چای کیسه‌ای که در آب سرد خیس خورده است؛ برای کم کردن تورم و تسکین درد کمک شایانی می‌کند. چای اسید خاصی دارد که به‌نظر می‌رسد درد آفتاب سوختگی را کم می‌کند.
_ از صابون زدن اجتناب کنید؛ آفتاب سوختگی را بدتر نکنید! صابون پوست سوخته شده را خشک و ملتهب می‌کند. به همین ترتیب، از وان کف دوری کنید.
_ پوستتان را نسابید، زیرا بیشتر ملتهب می‌شود.
_ پوست را مرطوب کنید، اگر خشک می‌شود. پوستتان را به آهستگی خشک کنید و سپس مقداری روغن مخصوص بزنید و اجازه دهید جذب بدن شود.
_ بخورید و بیاشامید! آب فراوان برای خنثی کردن تاثیرات خشکی آفتاب سوختگی ایده خوبی است. رژیمی متعادل متشکل از مواد مغذی که پوست برای بازسازی نیاز دارد، بسیار کمک‌کننده است.
_ مراقب تاول باشید؛ تاول نشانه‌ای از آسیب‌دیدگی شدید است. اگر تاول زدید، پس سوختگی نسبتا بدی دارید. اگر شما را اذیت می‌کند و تنها ناحیه کوچکی را پوشانده، با دقت آن را تخلیه کنید. اما رویه پوست را بلند نکنید، برای تخلیه مایع، ابتدا سوزن را با نگه‌داشتن روی شعله استریل کنید. سپس سر تاول را سوراخ کنید و اجازه دهید مایع بیرون بریزد. در ۲۴ ساعت اول سه مرتبه این کار را انجام دهید. اما بعد به تاول کاری نداشته باشید
_ آرایش نکنید؛ اگرچه ممکن است آفتاب سوختگی ظاهر بدی به پوستتان داده باشد، اما هرگز نباید محل آفتاب سوختگی را با مواد آرایشی بپوشانید. پوست شما تنها در صورتی درمان خواهد شد که بتواند تنفس کند. استفاده از مواد آرایشی و اسفنج‌ها یا برس‌های آرایشی آلوده، خطر عفونت پوستی یا واکنش آلرژیک را افزایش می‌دهد و در نهایت باعث می‌شود پوست تان ظاهر ناخوشایندتری پیدا کند.
_کندن یا خاراندن پوست؛ بعد از آفتاب سوختگی، پوسته پوسته شدن بدن به معنی آن است که پوست در حال بهبودی است و بسیار مهم است که این فرآیند بهبودی را مختل نکنید. اجازه دهید پوسته‌های بدنتان به طور طبیعی بریزد و از کندن آن‌ها پرهیز کنید. بهتر است با هر محصولی که مایل هستید پوست بدنتان را مرطوب کنید. این کار ظاهر پوست آفتاب سوخته را بهبود می‌بخشد و کمک می‌کند تا پوسته ریزی‌ها به شکلی طبیعی‌تر و یک دست‌تر باشد.
بعد از اینکه سوخته‌اید، ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد تا پوستتان به حالت طبیعی باز گردد. وقتی آفتاب سوخته می‌شوید و لایه رویی پوستتان کنده می‌شود، پوست جدید بیشتر از همیشه حساس است. به این معنا که اگر مراقب نباشید خیلی سریع‌تر از گذشته دچار آفتاب سوختگی می شوید.
علائم و نشانه‌های آفتاب سوختگی
از جمله علائم و نشانه های آفتاب سوختگی می توان به تیرگی یا قرمزی پوست، پوستی که با لمس آن احساس گرمی می‌کنید و این گرمی ادامه دارد، درد، حساسیت، خارش، تورم و تاول‌های پر از مایعات که ممکن است پاره شوند، اشاره کرد. در صورت شدید بودن آفتاب سوختگی؛ پوست سوزش زیادی دارد، تاول می‌زند، کم آب می‌شود، عدم تعادل الکترولیت‌ها در بدن رخ می‌دهد و در نهایت باعث ایجاد عفونت می‌شود
آفتاب سوختگی شدید می‌تواند باعث ایجاد شوک و کاهش جریان خون به اندام‌های حیاتی و حتی در نهایت منجر به مرگ شود. علائم شایع دیگر آفتاب سوختگی شامل مواردی مانند لرز، تب، تهوع و استفراغ، تاول پوستی، پوسته پوسته شدن و افتادن پوست است.
علائم و نشانه‌های آفتاب سوختگی معمولاً پس از چند ساعت در معرض آفتاب ظاهر می‌شود اما ممکن است یک روز یا بیشتر طول بکشد تا میزان کامل آفتاب سوختگی شما مشخص شود. در صورت بروز علائمی مثل افزایش درد و حساسیت، افزایش تورم، ترشحات از تاول، رگ‌های قرمز که اطراف تاول باز قرار دارد و عفونت حتما به پزشک مراجعه کنید.
عوامل خطر در آفتاب سوختگی قطعی
_ داشتن پوست روشن، چشم‌های آبی و مو‌های قرمز یا بلوند.
_ زندگی یا گذراندن تعطیلات در جای آفتابی گرم یا ارتفاعات.
_ کار در خارج از منزل تحت تابش مستقیم شدید آفتاب.
_ تفریح در فضای باز و نوشیدن الکل.
_ داشتن سابقه آفتاب سوختگی.
عوارض آفتاب سوختگی
قرار گرفتن در معرض شدید و مکرر خورشید که منجر به آفتاب سوختگی می‌شود، خطر ابتلا به سایر آسیب‌های پوستی و برخی بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. این موارد شامل پیری زودرس پوست شما و سرطان پوست است.
_ پیری زودرس پوست: قرار گرفتن در معرض آفتاب و آفتاب سوختگی‌های مکرر روند پیری پوست را تسریع می‌کند و باعث می‌شود پیر‌تر از گذشته به نظر برسید.
_ ضایعات پوستی: ضایعات پوستی در مناطقی که در اثر آفتاب آسیب دیده اند، به صورت لکه‌های پوستی و پوسته پوسته شدن ظاهر می‌شوند. این ضایعات و لکه ها ممکن است سفید، صورتی، برنزه یا قهوه‌ای باشند که معمولاً در نواحی در معرض آفتاب از سر، صورت، گردن و دست افراد دیده می‌شوند. این لکه‌ها می‌توانند در سرطان پوست تکامل یابند.
_ سرطان پوست: قرار گرفتن در معرض آفتاب بیش از حد، حتی بدون آفتاب سوختگی، خطر ابتلا به سرطان پوست مانند ملانوما را افزایش می‌دهد. این موضوع می‌تواند به DNA سلول‌های پوستی آسیب برساند. آفتاب سوختگی در دوران کودکی و بزرگسالی ممکن است خطر ابتلا به ملانوما در مراحل بعدی زندگی را افزایش دهد. سرطان پوست عمدتاً در مناطقی از بدن که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند، از جمله پوست سر، صورت، لب، گوش، گردن، قفسه سینه، بازو‌ها، دست و پا دیده می‌شود. سرطان پوست روی پا بیشتر از مردان در خانم‌ها شایع است.
_ آسیب چشم: خورشید همچنین می‌تواند چشم شما را بسوزاند. نور UV بیش از حد به شبکیه، لنز یا قرنیه آسیب می‌رساند. آسیب آفتاب به لنز می‌تواند منجر به گرفتگی لنز (آب مروارید) شود. چشمان آفتاب زده ممکن است دردناک یا ناخوشایند باشند.چشم
جلوگیری از آفتاب سوختگی
از این روش‌ها برای جلوگیری از آفتاب سوختگی، حتی در روز‌های سرد، ابری یا مه آلود استفاده کنید. در مورد آب، برف و ماسه مراقب باشید، زیرا آن‌ها پرتو‌های خورشید را منعکس می‌کنند. علاوه بر این، نور UV در ارتفاعات شدید است.
_ استفاده از کرم ضدآفتاب: حدود ۳۰ دقیقه پیش از آن که خانه را ترک کنید، حتی اگر هوا ابری باشد فراموش نکنید که از لب، دستان و گوش‌هایتان و پشت گردنتان محافظت کنید.
_ از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید: پرتو‌های خورشید در این ساعات قوی‌تر است، بنابراین سعی کنید فعالیت‌های در فضای باز را به ساعات دیگر موکول کنید.
_ مدت زمانی که در آفتاب هستید را محدود کنید و در صورت امکان سایه را انتخاب کنید.
_ از تختخواب برنزه و برنزه کردن خودداری کنید.
_ استفاده از کلاه لبه دار: در بیرون از خانه، یک کلاه و لباس پوشیده انتخاب کنید.
اگر دچار آفتاب سوختگی شدیم چه اقداماتی انجام دهیم؟
_ از کمپرس آب سرد استفاده کنید، پس از سوختگی، پوست ملتهب می‌شود. به آب سرد چند تکه یخ اضافه کنید. پارچه‌ای را در مایع فرو ببرید و روی سوختگی بکشید. هر چند دقیقه یک بار با پارچه‌ای دیگر این کار را تکرار کنید. همچنین در حین کمپرس می‌توانید مقابل پنکه یا کولر نشسته و بیشتر خنک شوید.
_ مواد معمولی موجود در آشپزخانه بهترین مُسکن آفتاب سوختگی هستند که در ادامه چگونگی استفاده از آن را شرح می دهیم.
بلغور
بلغور خشک را در پارچه توری ریخته و روی آن آب بریزید. پس از آنکه آب سرد را روی آن ریختید اجازه دهید تا خیس بخورد. بلغور را دور بیندازید و با این مایع نقاط ملتهب را کمپرس کنید. هر ۲ تا ۴ ساعت این کار را انجام دهید.
شیر بدون چربی
یک فنجان شیر کم چرب را با چهار فنجان آب مخلوط کنید، سپس چند تکه یخ به آن اضافه کنید. برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کمپرس کنید، هر ۲ تا ۴ ساعت تکرار کنید.
نشاسته ذرت
به نشاسته ذرت آب کافی اضافه کنید تا به شکل خمیر درآید سپس مستقیما روی محل آفتاب سوختگی قرار دهید.
کاهو
برگ‌های کاهو را در آب بجوشانید. آبکش کنید، آب آن را نگه داشته و اجازه دهید مایع چند ساعت در یخچال سرد شود. پنبه‌های کتانی را در مایع غوطه‌ور کنید و به‌آرامی روی پوست تحریک شده فشار دهید و بمالید.
ماست
ماست را روی همه نقاطی که دچار سوختگی شده، استفاده کنید. سپس با آب سرد دوش بگیرید و به‌آرامی پوست را خشک کنید.
چای کیسه‌ای
اگر پلک شما سوخته است، چای کیسه‌ای که در آب سرد خیس خورده است؛ برای کم کردن تورم و تسکین درد کمک شایانی می‌کند. چای اسید خاصی دارد که به‌نظر می‌رسد درد آفتاب سوختگی را کم می‌کند.
_ از صابون زدن اجتناب کنید؛ آفتاب سوختگی را بدتر نکنید! صابون پوست سوخته شده را خشک و ملتهب می‌کند. به همین ترتیب، از وان کف دوری کنید.
_ پوستتان را نسابید، زیرا بیشتر ملتهب می‌شود.
_ پوست را مرطوب کنید، اگر خشک می‌شود. پوستتان را به آهستگی خشک کنید و سپس مقداری روغن مخصوص بزنید و اجازه دهید جذب بدن شود.
_ بخورید و بیاشامید! آب فراوان برای خنثی کردن تاثیرات خشکی آفتاب سوختگی ایده خوبی است. رژیمی متعادل متشکل از مواد مغذی که پوست برای بازسازی نیاز دارد، بسیار کمک‌کننده است.
_ مراقب تاول باشید؛ تاول نشانه‌ای از آسیب‌دیدگی شدید است. اگر تاول زدید، پس سوختگی نسبتا بدی دارید. اگر شما را اذیت می‌کند و تنها ناحیه کوچکی را پوشانده، با دقت آن را تخلیه کنید. اما رویه پوست را بلند نکنید، برای تخلیه مایع، ابتدا سوزن را با نگه‌داشتن روی شعله استریل کنید. سپس سر تاول را سوراخ کنید و اجازه دهید مایع بیرون بریزد. در ۲۴ ساعت اول سه مرتبه این کار را انجام دهید. اما بعد به تاول کاری نداشته باشید
_ آرایش نکنید؛ اگرچه ممکن است آفتاب سوختگی ظاهر بدی به پوستتان داده باشد، اما هرگز نباید محل آفتاب سوختگی را با مواد آرایشی بپوشانید. پوست شما تنها در صورتی درمان خواهد شد که بتواند تنفس کند. استفاده از مواد آرایشی و اسفنج‌ها یا برس‌های آرایشی آلوده، خطر عفونت پوستی یا واکنش آلرژیک را افزایش می‌دهد و در نهایت باعث می‌شود پوست تان ظاهر ناخوشایندتری پیدا کند.
_کندن یا خاراندن پوست؛ بعد از آفتاب سوختگی، پوسته پوسته شدن بدن به معنی آن است که پوست در حال بهبودی است و بسیار مهم است که این فرآیند بهبودی را مختل نکنید. اجازه دهید پوسته‌های بدنتان به طور طبیعی بریزد و از کندن آن‌ها پرهیز کنید. بهتر است با هر محصولی که مایل هستید پوست بدنتان را مرطوب کنید. این کار ظاهر پوست آفتاب سوخته را بهبود می‌بخشد و کمک می‌کند تا پوسته ریزی‌ها به شکلی طبیعی‌تر و یک دست‌تر باشد.
بعد از اینکه سوخته‌اید، ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد تا پوستتان به حالت طبیعی باز گردد. وقتی آفتاب سوخته می‌شوید و لایه رویی پوستتان کنده می‌شود، پوست جدید بیشتر از همیشه حساس است. به این معنا که اگر مراقب نباشید خیلی سریع‌تر از گذشته دچار آفتاب سوختگی می شوید.
