سهام عدالتی که در سال ۸۵ برای کمک به اقشار ضعیف ایجاد شده بود نهایتاً پس از کش و قوس‌های فراوان با پیشنهاد ریاست جمهوری و ابلاغ رهبر انقلاب آزاد شد. در این آزاد سازی دو روش پیش روی سهامداران عدالت قرار گرفت. در یکی از روش‌ها سهامداران می‌توانستند برای اولین بار مستقیماً سهام خود را مدیریت کنند و در صورت نیاز آن‌را بفروشند.
به گزارش مهر، در فروش سهام عدالت، چه در صورت مراجعه به بانک و چه مراجعه به کارگزاری، کارگزاری محوری جایگزین فرد محوری در فروش شد. به این معنی که نماد‌های سهام عدالت مستقیماً وارد پرتفوی سهامداران عدالت نشد و بدلیل برخی ملاحظات از جمله جلوگیری از ریزش بورس و توانایی مدیریت سفارشات کارگزاری‌ها مکلف به فروش سهام شدند. به این صورت که هر سهامدار درخواست فروش خود را به کارگزاری‌ها اعلام می‌کند و کارگزاری مربوطه سفارشات را تجمیع می‌کند و بر اساس وضعیت آن نماد (صف فروش، بسته نبودن و …) اقدام به فروش سهام سفارش شده می‌کند و به محض فروش، مبلغ سهام را برای مردم واریز می‌کند.
برای فروش در ابتدا تصمیم گرفته شد که ۳۰ درصد سهام عدالت معاملاتی شود. یعنی سهامداران نهایتاً می‌توانستند تا سقف ۳۰ درصد، سهام عدالت خود را به فروش برسانند. اما معضلی که در این بین وجود داشت این بود که تغییر وضعیت نماد‌های بورس باعث شد که واریز‌ها به صورت قطره چکانی صورت بگیرد و مبالغی حتی کمتر از ۱۰۰ هزار تومان به طور مکرر برای مشمولین واریز شود. در این باره، حسین فهیمی، سخنگوی سهام عدالت در پاسخ به خبرنگار مهر گفت: علت اینکه برخی رقم پایینی دریافت کردند این است که برخی نماد‌ها بسته است و امکان فروش نیست و به دلیل اینکه اختیار فروش با کارگزاری است ممکن است کارگزاری مربوطه تصمیم بگیرد که سهام را بفروشد یا نفروشد، اما نکته حائز اهمیت این است که کارگزاری، آن بخش از پول فروخته شده حتی اگر ۲۰۰ هزار تومان باشد را نگه نمی‌دارد تا یکجا بپردازد بلکه همان موقع واریز می‌کند.
مشکلی اصلی‌ای که در این زمینه وجود دارد، عدم شفافیت برای سهامداران است. بانک‌ها و کارگزاری‌ها اطلاعاتی درباره سهام فروخته شده و مبلغ واریز شده بر اساس آن به مردم نمی‌دهند. این موضوع محور اصلی انتقاد مردم شده است.
در شرایطی که این مشکلات وجود دارد و مردم دچار سردرگمی شدیدی در این باره هستند، حسن روحانی، ریاست جمهوری اسلامی ایران، ۱۸ تیر در سخنرانی هیئت دولت خود خبر از آزادسازی ۳۰ درصد دیگر سهام عدالت در عید غدیر داد. وی بیان داشت: سهام عدالت هم که در شرایط فعلی کمک خوبی برای مردم بود، ۳۰ درصد این سهام قبلاً آزاد شده، ۳۰ درصد دیگر برای عید غدیر و ۴۰ درصد هم برای ۲۲ بهمن آزاد خواهد شد.
در همین راستا علیرضا صالح، رئیس سازمان خصوصی سازی نیز گفت: دومین مرحله از آزادسازی سهام عدالت به طور قطع در روز عید غدیر انجام خواهد شد و مشمولان این سهام علاوه بر ۳۰ درصدی که اکنون می‌توانند به فروش برسانند قادر به فروش ۳۰ درصد دیگر خواهند بود و مجموع آن به ۶۰ درصد افزایش می‌یابد.
در این باره احسان همتی، کارشناس بورس گفت: مشکلات مردم در فروش سهام عدالت پنج مشکل اصلی است که برخی از آن‌ها به مرور رو به بهبود است، اما برخی از آن‌ها کماکان حل نشده است. مشکل اول عدم امکان ثبت نام برخی سهامداران در سامانه سهم عدالت کارگزاری هاست. این سهامداران هنگام ثبت نام با پیغام «شماره نامعتبر است» رو به رو می‌شوند در صورتی که شماره دقیقاً به نام فرد است. این افراد متأسفانه با وجود گذشت بیش از ۲ ماه از آزادسازی سهام عدالت هنوز امکان فروش سهام عدالت خود را ندارد.
وی ادامه داد: دسته دوم مشکلات مربوط به کدتایید کارگزاری برای فروش سهام عدالت است. این مشکل زمانی به وجود می‌آید که سهامدار سفارش فروش خود را ثبت کرده است، اما برای تأیید نهایی باید برای وی کدی ارسال شود. این کد برخی مواقع یا ارسال نمی‌شود و یا کد ارسال شده را سیستم تأیید نمی‌کند. البته با اصلاحاتی که صورت گرفته است روز گذشته مشکل کمتری در این باره گزارش شد.
همتی افزود: مشکل سوم نیز عدم شفافیت مبالغ واریزی است. به عنوان نمونه فردی دو ماه پیش سهامش را فروخته است، اما مبالغ بسیار کمی برایش واریز شده است و در این زمینه نیز شفافیت کمی وجود دارد و در سایت کارگزاری مشخص نیست که کدام سهام، به چه اندازه فروخته شده است. این معضل درباره کسانی که سهام خودشان را در بانک فروخته اند بیشتر است.
این کارشناس بورس با اشاره به سایر مشکلات فروش سهام عدالت، اضافه کرد: مشکل چهارم درباره سهامدارانی است که شماره شبایشان مشکلی داشته و در سامانه sahamedalat.ir شماره شبایشان را اصلاح کرده اند. این عزیزان به دلیل اینکه باید در انتظار تأیید بانک مرکزی بنشینند بعضاً مدتی از تغییر شماره شبایشان می‌گذرد، اما هنوز بانک مرکزی این شماره را تأیید نکرده است. معضل پنجم نیز عدم پاسخگویی بانک‌ها و کارگزاری‌های مربوطه است. درگاه پاسخ به مشتریان کارگزاری‌ها عمدتاً به دلیل مراجعه بسیار زیاد فعالان بازار سرمایه شلوغ است و عملاً امکان پاسخگویی وجود ندارد و مردم دستاویزی برای حل معضلات فروش خود ندارند.
وی خاطر نشان کرد: در حالت کلی روند اصلاحات رو به جلو است، اما کافی نیست و باید سازمان بورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی همت خود را برای این اصلاحات بیشتر کنند. پیشنهادی که در این زمینه مطرح می‌شود نیز این است که سهام عدالت به پرتفوی مردم وارد شود تا مردم بتوانند خودشان با توجه به شرایط بازار سهامشان را بفروشند، اما برای ضربه نخوردن به شاخص بورس، محدودیت‌هایی برای فروش ایجاد شود.
به گزارش مهر، در فروش سهام عدالت، چه در صورت مراجعه به بانک و چه مراجعه به کارگزاری، کارگزاری محوری جایگزین فرد محوری در فروش شد. به این معنی که نماد‌های سهام عدالت مستقیماً وارد پرتفوی سهامداران عدالت نشد و بدلیل برخی ملاحظات از جمله جلوگیری از ریزش بورس و توانایی مدیریت سفارشات کارگزاری‌ها مکلف به فروش سهام شدند. به این صورت که هر سهامدار درخواست فروش خود را به کارگزاری‌ها اعلام می‌کند و کارگزاری مربوطه سفارشات را تجمیع می‌کند و بر اساس وضعیت آن نماد (صف فروش، بسته نبودن و …) اقدام به فروش سهام سفارش شده می‌کند و به محض فروش، مبلغ سهام را برای مردم واریز می‌کند.
برای فروش در ابتدا تصمیم گرفته شد که ۳۰ درصد سهام عدالت معاملاتی شود. یعنی سهامداران نهایتاً می‌توانستند تا سقف ۳۰ درصد، سهام عدالت خود را به فروش برسانند. اما معضلی که در این بین وجود داشت این بود که تغییر وضعیت نماد‌های بورس باعث شد که واریز‌ها به صورت قطره چکانی صورت بگیرد و مبالغی حتی کمتر از ۱۰۰ هزار تومان به طور مکرر برای مشمولین واریز شود. در این باره، حسین فهیمی، سخنگوی سهام عدالت در پاسخ به خبرنگار مهر گفت: علت اینکه برخی رقم پایینی دریافت کردند این است که برخی نماد‌ها بسته است و امکان فروش نیست و به دلیل اینکه اختیار فروش با کارگزاری است ممکن است کارگزاری مربوطه تصمیم بگیرد که سهام را بفروشد یا نفروشد، اما نکته حائز اهمیت این است که کارگزاری، آن بخش از پول فروخته شده حتی اگر ۲۰۰ هزار تومان باشد را نگه نمی‌دارد تا یکجا بپردازد بلکه همان موقع واریز می‌کند.
مشکلی اصلی‌ای که در این زمینه وجود دارد، عدم شفافیت برای سهامداران است. بانک‌ها و کارگزاری‌ها اطلاعاتی درباره سهام فروخته شده و مبلغ واریز شده بر اساس آن به مردم نمی‌دهند. این موضوع محور اصلی انتقاد مردم شده است.
در شرایطی که این مشکلات وجود دارد و مردم دچار سردرگمی شدیدی در این باره هستند، حسن روحانی، ریاست جمهوری اسلامی ایران، ۱۸ تیر در سخنرانی هیئت دولت خود خبر از آزادسازی ۳۰ درصد دیگر سهام عدالت در عید غدیر داد. وی بیان داشت: سهام عدالت هم که در شرایط فعلی کمک خوبی برای مردم بود، ۳۰ درصد این سهام قبلاً آزاد شده، ۳۰ درصد دیگر برای عید غدیر و ۴۰ درصد هم برای ۲۲ بهمن آزاد خواهد شد.
در همین راستا علیرضا صالح، رئیس سازمان خصوصی سازی نیز گفت: دومین مرحله از آزادسازی سهام عدالت به طور قطع در روز عید غدیر انجام خواهد شد و مشمولان این سهام علاوه بر ۳۰ درصدی که اکنون می‌توانند به فروش برسانند قادر به فروش ۳۰ درصد دیگر خواهند بود و مجموع آن به ۶۰ درصد افزایش می‌یابد.
در این باره احسان همتی، کارشناس بورس گفت: مشکلات مردم در فروش سهام عدالت پنج مشکل اصلی است که برخی از آن‌ها به مرور رو به بهبود است، اما برخی از آن‌ها کماکان حل نشده است. مشکل اول عدم امکان ثبت نام برخی سهامداران در سامانه سهم عدالت کارگزاری هاست. این سهامداران هنگام ثبت نام با پیغام «شماره نامعتبر است» رو به رو می‌شوند در صورتی که شماره دقیقاً به نام فرد است. این افراد متأسفانه با وجود گذشت بیش از ۲ ماه از آزادسازی سهام عدالت هنوز امکان فروش سهام عدالت خود را ندارد.
وی ادامه داد: دسته دوم مشکلات مربوط به کدتایید کارگزاری برای فروش سهام عدالت است. این مشکل زمانی به وجود می‌آید که سهامدار سفارش فروش خود را ثبت کرده است، اما برای تأیید نهایی باید برای وی کدی ارسال شود. این کد برخی مواقع یا ارسال نمی‌شود و یا کد ارسال شده را سیستم تأیید نمی‌کند. البته با اصلاحاتی که صورت گرفته است روز گذشته مشکل کمتری در این باره گزارش شد.
همتی افزود: مشکل سوم نیز عدم شفافیت مبالغ واریزی است. به عنوان نمونه فردی دو ماه پیش سهامش را فروخته است، اما مبالغ بسیار کمی برایش واریز شده است و در این زمینه نیز شفافیت کمی وجود دارد و در سایت کارگزاری مشخص نیست که کدام سهام، به چه اندازه فروخته شده است. این معضل درباره کسانی که سهام خودشان را در بانک فروخته اند بیشتر است.
این کارشناس بورس با اشاره به سایر مشکلات فروش سهام عدالت، اضافه کرد: مشکل چهارم درباره سهامدارانی است که شماره شبایشان مشکلی داشته و در سامانه sahamedalat.ir شماره شبایشان را اصلاح کرده اند. این عزیزان به دلیل اینکه باید در انتظار تأیید بانک مرکزی بنشینند بعضاً مدتی از تغییر شماره شبایشان می‌گذرد، اما هنوز بانک مرکزی این شماره را تأیید نکرده است. معضل پنجم نیز عدم پاسخگویی بانک‌ها و کارگزاری‌های مربوطه است. درگاه پاسخ به مشتریان کارگزاری‌ها عمدتاً به دلیل مراجعه بسیار زیاد فعالان بازار سرمایه شلوغ است و عملاً امکان پاسخگویی وجود ندارد و مردم دستاویزی برای حل معضلات فروش خود ندارند.
وی خاطر نشان کرد: در حالت کلی روند اصلاحات رو به جلو است، اما کافی نیست و باید سازمان بورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی همت خود را برای این اصلاحات بیشتر کنند. پیشنهادی که در این زمینه مطرح می‌شود نیز این است که سهام عدالت به پرتفوی مردم وارد شود تا مردم بتوانند خودشان با توجه به شرایط بازار سهامشان را بفروشند، اما برای ضربه نخوردن به شاخص بورس، محدودیت‌هایی برای فروش ایجاد شود.
