خس‌خس سوت زدن بلند هنگام عبور هوا از راه‌های هوایی باریک و تنگ در زمان تنفس است. بیماری‌های ریوی مانند آسم، شایع‌ترین دلیل خس‌خس هستند به طوری که این بیماری می‌تواند مجاری برونش که هوا را به ریه‌های شما می‌رساند، منقبض کند. خس خس همچنین می‌تواند به علت سایر مشکلات که در آن مجاری هوایی تنگ می‌شوند، مانند عفونت تنفسی یا واکنش آلرژیک، رخ دهد.
در زمان بروز خس خس، احساس ناراحتی به فرد دست می‌دهد؛ اما راه‌هایی برای درمان آن هست. چندین روش وجود دارد که می‌تواند به توقف خس خس و تنفس راحت‌تر کمک کند:
۱. تکنیک لب غنچه‌ای را امتحان کنید
مفید برای: خس خس ناشی از تنگی نفس
اگر آسم دارید، ممکن است پزشک به شما روش لب غنچه‌ای را، به منظور مبارزه با اسپاسم برونش، که علامت شایع آسم است و طی آن راه‌های هوایی تنگ شده و خس خس ایجاد می‌شود، پیشنهاد کند.
خس خس، اغلب همراه با احساس تنگی نفس است، زمانی که شما به تلاش بیشتر برای ورود هوای مازاد به درون مجاری هوایی تنگ نیاز دارید.
تکنیک لب غنچه‌ای می‌تواند به تنگی نفس، راحت‌تر کردن نفس کشیدن و باز نگه داشتن راه‌های هوایی برای مدت بیشتر کمک کند. وقتی راه‌های هوایی باز هستند، نفس کشیدن آسان‌تر می‌شود و هر تنفس در دریافت اکسیژن مؤثرتر خواهد بود.
شما می‌توانید تکنیک لب غنچه‌ای را با کمک این گام‌ها انجام دهید:
۱) بنشینید و ماهیچه‌های شانه و گردن را شل کنید.
۲) به مدت ۲ ثانیه، دهان خود را بسته نگه دارید و از طریق بینی نفس بکشید.
۳) لب‌های خود را مانند وقتی که می‌خواهید شمع فوت کنید، جمع نمایید.
۴) به اندازه ۴ ثانیه هوا را از دهان خود به بیرون، از طریق دهان خارج کنید. بدون این که سخت بگیرید همه هوا را از ریه‌های خود به بیرون فوت کنید.
۵) تا زمانی که تنفس برایتان آسان‌تر شود، این کار را تکرار کنید.
اگرچه این روش ممکن است باعث تسکین شود؛ اما همیشه تمرین‌های تنفسی مانند این، از خس خس سینه و اسپاسم برونش در بیماران مبتلا به آسم جلوگیری نمی‌کند. اگر هنوز هم در تنفس مشکل دارید، دارو‌های تجویزشده آسم را مصرف کنید یا فوراً تحت مراقبت پزشک قرار بگیرید.
۲. تنفس عمیق شکمی انجام دهید
مفید برای: خس خس ناشی از اضطراب
تنفس عمیق شکمی می‌تواند به ورزش دیافراگم، عضله‌ای که در زیر ریه‌های شما قرار دارد، کمک کند تا بیشتر کار تنفس را انجام دهید. این کار می‌تواند به کاهش برخی از فشار‌های لوله‌های برونشی منقبض شده که باعث ایجاد خس خس می‌شود، کمک کند.
با دنبال کردن این مراحل می‌توانید تنفس عمیق شکمی را امتحان کنید:
۱) در حالی که زانوهایتان خم شده و کف پاهایتان روی زمین است به روی کمر دراز بکشید.
۲) یک دست را روی شکم و دست دیگر را روی قفسه سینه خود قرار دهید تا بالا و پایین رفتن آن‌ها را احساس کنید.
۳) از طریق بینی نفس بکشید، احساس کنید دستی که روی شکمتان قرار دارد بالا می‌رود و هنوز سعی کنید دست دیگر را روی قفسه سینه نگه دارید.
۴) لب‌هایتان را غنچه کرده و هوا را به سمت بیرون فوت کنید. عضلات معده را به سمت داخل بکشید و سینه خود را همچنان نگه دارید.
۵) این عمل را تکرار کنید تا تنفس شما کُند و راحت‌تر شود. با گذشت زمان، ممکن است بتوانید این تمرین را در حالت نشسته امتحان کنید.
تمرینات تنفس می‌تواند به کنترل تنگی نفس و عادی‌سازی الگوی تنفس در هنگام خس خس کمک کند؛ اما معمولا علت اصلی، درمان نمی‌شود مگر این که اضطراب محرک آسم باشد. برای برخی افراد، احساس اضطراب می‌تواند باعث تنفس سریع به نام هایپر وِنتیلاسیون شود که می‌تواند علائم آسم را بدتر کند. تنفس عمیق شکمی ممکن است به ویژه برای افرادی که آسم ناشی از اضطراب دارند، کمک‌کننده باشد تا بتوانند تنفس خود را کُند کنند.
۳. مایعات گرم بنوشید
مفید برای: خس خس ناشی از ایجاد مخاط
نوشیدن مایعات گرم مانند چای گیاهی یا آب گرم می‌تواند با شل کردن راه هوایی به خس خس کمک کند و لوله‌های برونشی باز شود. اگر خس خس سینه شما به دلیل ایجاد مخاط در گلو، ناشی از سرماخوردگی، ایجاد شده است، مایعات گرم، نیز می‌تواند آن مخاط را بشکند و به تخلیه راحت‌تر آن کمک کند.
ممکن است مایعاتی که دمای آن‌ها کمی بالاتر از دمای اتاق است، برای علائم تنفسی مفید باشد، اما نوشیدن مایعاتی که خیلی گرم یا بیش از حد سرد هستند، می‌تواند باعث اسپاسم راه‌های هوایی شما شده و خس خس سینه را بدتر کنند.
۴. بخور بگیرید
مفید برای: خس خس ناشی از استنشاق هوای خشک
بسته به مواردی که علائم را سبب می‌شوند، استنشاق بخار می‌تواند برای جلوگیری از خس خس سینه مفید باشد. بخور گرم یا سرد می‌تواند در صورت ایجاد خس خس ناشی از هوای خشک، کمک‌کننده باشد. این امر به این دلیل است که تنفس در هوای خشک می‌تواند راه هوایی شما را تحریک کند و باعث تورم آن شده و فضای عبور هوا را کوچک‌تر نماید.
با این حال، اگر گرما محرک آسم شماست. تنفس بخار گرم ممکن است بهترین گزینه نباشد. تنفس در بخار گرم به طور بالقوه می‌تواند باعث بدتر شدن آسم شود، زیرا می‌تواند به عنوان یک تحریک‌کننده عمل کند.
در این موارد، بهتر است از یک مرطوب‌کننده هوا برای افزایش رطوبت هوای محیط اطراف خود استفاده نمایید، تا این که مستقیما بخار را تنفس کنید.
۵. از اینهالِر (اسپری‌های استنشاقی) استفاده کنید
مفید برای: خس خس ناشی از آسم
اگر مبتلا به آسم هستید و دچار خس خس شدید، یکی از اولین خط‌های درمانی استفاده از اینهالر است. اینهالر تجویزی، حاوی آلبوترول، دارویی است که در هنگام اسپاسم عضلات برونش به باز کردن مجاری هوایی کمک می‌کند. آلبوترول عضلات موجود در مجاری هوایی را شل می‌کند و باعث می‌شود که آن‌ها کمتر باریک شوند و خس خس را برطرف کنند.
آلبوترول همیشه برای خس خس کارساز نیست، زیرا چیز‌های دیگری غیر از آسم وجود دارد که باعث ایجاد خس خس می‌شود. به عنوان مثال، اگر به علت سرماخوردگی مخاط ایجاد شده، شاید بهتر باشد که نوشیدنی گرم بنوشید یا از دارو‌های ضد احتقان استفاده کنید.
۶. آنتی‌هیستامین مصرف کنید
مفید برای: خس خس ناشی از واکنش آلرژیک
آنتی‌هیستامین‌ها با محدود کردن واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به آلرژن‌ها، مانند گرده، عمل می‌کنند. این واکنش می‌تواند شامل تورم در گلو باشد که تنفس را سخت‌تر می‌نماید.
اگرچه آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه می‌توانند به یک واکنش آلرژیک کمک کنند، اما اگر مصرف آنتی‌هیستامین‌های خوراکی برایتان مؤثر نیست، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط، پزشک ممکن است به شما داروی آنتی هیستامین داخل وریدی بدهد تا سریعاً واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن را متوقف کند.
نکته کلیدی:
هر کدام از این روش‌ها بسته به علت بروز خس‌خس، می‌تواند به رفع علائم خفیف کمک کند. اما اگر هنوز نتوانستید آن را متوقف کنید، یا احساس می‌کنید که نمی‌توانید نفس بکشید، مهم است که سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.
اگر خس خس سینه شما مکررا مشکل‌ساز است، با پزشک خود صحبت کنید، زیرا خس خس دائم یک عامل خطر برای حملات شدید آسم و بستری شدن در بیمارستان است.
منبع: تبیان
