شکل هندسی مسجد سهله تقریباً به صورت مستطیل با طول ۱۴۰ متر، عرض ۱۲۵ متر و مساحتی بالغ بر ۱۷۵۰۰ مترمربع است. ارتفاع دیوار‌هایی که آن را احاطه کرده حدود ۲۲ متر است که هر یک از اضلاع چهارگانه آن به وسیله برج‌های نیم دایره‌ای از طرف خارج و به فاصله‌های مساوی تقویت می‌شوند. در میانه ضلع شرقی دیوار، مناره‌ای به ارتفاع ۳۰ متر وجود دارد. در اصلی مسجد در میانه ضلع شرقی در مجاورت این مناره قرار دارد.
مجموع فضای مسجد از دو قسمت شبستان و صحن تشکیل شده است. شبستان که در قسمت جنوب به طول ۱۲۰ متر و عرض ۵/۵ متر بنا شده است حدود ۶۶۰ متر مربع مساحت دارد و از طریق ایوانک‌هایی به عنوان ورودی‌های شبستان به صحن مسجد متصل می‌شود که قدمت تاریخی این ایوانک‌ها به قبل از ۷۵۰ ق. می‌رسد.
در احادیث مأثور از امامان، مسجد سهله، به عنوان اقامت گاه شخصى حضرت ولى عصر (علیهالسّلام) در عصر ظهور معرّفى شده است.
بدانکه بعد از مسجد کبیر کوفه مسجدى به فضیلت مسجد سهله در آن عرصه نیست و آن خانه حضرت ادریس علیه السلام و حضرت ابراهیم و محلّ ورود حضرت خضر علیه السلام و مسکن آن حضرت است و از حضرت صادق علیه السلام منقول است که به اَبُوبَصیر فرمود اى ابومحمّد گویا من مى بینم حضرت صاحب الا مر علیه السلام در مسجد سهله فرود آید با اهل و عیالش و منزل آن حضرت باشد... مفاتیح الجنان
در احادیث فراوانی به صراحت اعلام شده که اقامتگاه شخصی امام مهدی (عج) در دوران ظهور، مسجد مقدس سهله است:
۱. محدثان عالی مقام شیعه، با اسناد معتبر، در مجامع حدیثی خود روایت کرده‌اند که روزی در محضر حضرت امام صادق (ع) از مسجد سهله گفت و شنود شد، فرمودند: «آنجا اقامتگاه صاحب ماست؛ هنگامی که با خانواده‌اش قیام کند». کافی، ج ۳، ص ۴۹۵.
۲. بیش از یک قرن پیش از ولادت امام مهدی (عج)، امام صادق (ع) به یار باوفایش ابوبصیر، فرمود:
«ای ابا محمد! گویی فرود آمدن قائم (عج) را با اهل و عیالش در مسجد سهله، با چشم خود می‌بینم»
ابوبصیر عرضه داشت: آیا محل اقامت دایمی آن حضرت در مسجد سهله خواهدبود؟
حضرت فرمود: آری، سپس فرمود: مسجد سهله اقامتگاه حضرت ادریس بود.
مسجد سهله اقامتگاه حضرت ابراهیم خلیل الرحمان بود.
خداوند، پیامبری را مبعوث نکرده جز اینکه در مسجد سهله نماز گزارده است.
مسجد سهله، پایگاه حضرت خضر (ع) است.
کسی که در مسجد سهله اقامت کند، همانند کسی است که در خیمه رسول اکرم (ص) اقامت کند.
مرد و زن با ایمانی یافت نمی‌شود، جز اینکه دلش به سوی مسجد سهله پر می‌زند.
هیچ کس در مسجد سهله نماز نمیگزارد که با نیت راستین خدا را بخواند، جز اینکه او را با حاجت برآورده شده از آنجا بر میگرداند.
هیچ کس نیست که در مسجد سهله به خدا پناهنده شود، جز اینکه خداوند او را از آنچه بیم دارد، پناه دهد.
ابوبصیرعرض کرد: فضیلت بسیار بزرگی است!
امام صادق (ع) فرمود: آیا برایت بیفزایم.
عرض کرد: بلی.
فرمود: مسجد سهله از آن بقعه‌هایی است که خداوند دوست دارد، او را در آنجا بخوانند.
شب و روزی نیست که فرشتگان به زیارت مسجد سهله نشتابند و در آنجا به عبادت حق تعالی نپردازند. اگر من در آن سامان سکونت داشتم، هیچ نمازی را جز در مسجد سهله نمیخواندم.ای ابا محمد! اگر مسجد سهله هیچ فضیلتی جز فرود آمدن فرشته‌ها و اقامت پیامبران نداشت، همین فضیلت بس بود، در حالی که این همه فضیلت دارد. آنچه از فضایل مسجد سهله برای تو بازگو نکردم، بیش از فضایلی است که برایت گفتم.». بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۴۳۶.
۳. مفضل در ضمن حدیث مفصلی از محضر امام صادق (ع) پرسید که منزل امام مهدی (عج) و مرکز اجتماع شیعیان کجا خواهد بود؟
امام صادق (ع) در پاسخ او فرمود: «مرکز حکومت او کوفه و مرکز قضاوتش، مسجد اعظم کوفه و مرکز بیت المال و محل تقسیم غنائم مسلمانان، مسجد سهله و محل خلوت و مناجاتهایش تپه‌های سپید و نورانی نجف اشرف است». بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۱.
منبع: الکوثر
مجموع فضای مسجد از دو قسمت شبستان و صحن تشکیل شده است. شبستان که در قسمت جنوب به طول ۱۲۰ متر و عرض ۵/۵ متر بنا شده است حدود ۶۶۰ متر مربع مساحت دارد و از طریق ایوانک‌هایی به عنوان ورودی‌های شبستان به صحن مسجد متصل می‌شود که قدمت تاریخی این ایوانک‌ها به قبل از ۷۵۰ ق. می‌رسد.
در احادیث مأثور از امامان، مسجد سهله، به عنوان اقامت گاه شخصى حضرت ولى عصر (علیهالسّلام) در عصر ظهور معرّفى شده است.
بدانکه بعد از مسجد کبیر کوفه مسجدى به فضیلت مسجد سهله در آن عرصه نیست و آن خانه حضرت ادریس علیه السلام و حضرت ابراهیم و محلّ ورود حضرت خضر علیه السلام و مسکن آن حضرت است و از حضرت صادق علیه السلام منقول است که به اَبُوبَصیر فرمود اى ابومحمّد گویا من مى بینم حضرت صاحب الا مر علیه السلام در مسجد سهله فرود آید با اهل و عیالش و منزل آن حضرت باشد... مفاتیح الجنان
در احادیث فراوانی به صراحت اعلام شده که اقامتگاه شخصی امام مهدی (عج) در دوران ظهور، مسجد مقدس سهله است:
۱. محدثان عالی مقام شیعه، با اسناد معتبر، در مجامع حدیثی خود روایت کرده‌اند که روزی در محضر حضرت امام صادق (ع) از مسجد سهله گفت و شنود شد، فرمودند: «آنجا اقامتگاه صاحب ماست؛ هنگامی که با خانواده‌اش قیام کند». کافی، ج ۳، ص ۴۹۵.
۲. بیش از یک قرن پیش از ولادت امام مهدی (عج)، امام صادق (ع) به یار باوفایش ابوبصیر، فرمود:
«ای ابا محمد! گویی فرود آمدن قائم (عج) را با اهل و عیالش در مسجد سهله، با چشم خود می‌بینم»
ابوبصیر عرضه داشت: آیا محل اقامت دایمی آن حضرت در مسجد سهله خواهدبود؟
حضرت فرمود: آری، سپس فرمود: مسجد سهله اقامتگاه حضرت ادریس بود.
مسجد سهله اقامتگاه حضرت ابراهیم خلیل الرحمان بود.
خداوند، پیامبری را مبعوث نکرده جز اینکه در مسجد سهله نماز گزارده است.
مسجد سهله، پایگاه حضرت خضر (ع) است.
کسی که در مسجد سهله اقامت کند، همانند کسی است که در خیمه رسول اکرم (ص) اقامت کند.
مرد و زن با ایمانی یافت نمی‌شود، جز اینکه دلش به سوی مسجد سهله پر می‌زند.
هیچ کس در مسجد سهله نماز نمیگزارد که با نیت راستین خدا را بخواند، جز اینکه او را با حاجت برآورده شده از آنجا بر میگرداند.
هیچ کس نیست که در مسجد سهله به خدا پناهنده شود، جز اینکه خداوند او را از آنچه بیم دارد، پناه دهد.
ابوبصیرعرض کرد: فضیلت بسیار بزرگی است!
امام صادق (ع) فرمود: آیا برایت بیفزایم.
عرض کرد: بلی.
فرمود: مسجد سهله از آن بقعه‌هایی است که خداوند دوست دارد، او را در آنجا بخوانند.
شب و روزی نیست که فرشتگان به زیارت مسجد سهله نشتابند و در آنجا به عبادت حق تعالی نپردازند. اگر من در آن سامان سکونت داشتم، هیچ نمازی را جز در مسجد سهله نمیخواندم.ای ابا محمد! اگر مسجد سهله هیچ فضیلتی جز فرود آمدن فرشته‌ها و اقامت پیامبران نداشت، همین فضیلت بس بود، در حالی که این همه فضیلت دارد. آنچه از فضایل مسجد سهله برای تو بازگو نکردم، بیش از فضایلی است که برایت گفتم.». بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۴۳۶.
۳. مفضل در ضمن حدیث مفصلی از محضر امام صادق (ع) پرسید که منزل امام مهدی (عج) و مرکز اجتماع شیعیان کجا خواهد بود؟
امام صادق (ع) در پاسخ او فرمود: «مرکز حکومت او کوفه و مرکز قضاوتش، مسجد اعظم کوفه و مرکز بیت المال و محل تقسیم غنائم مسلمانان، مسجد سهله و محل خلوت و مناجاتهایش تپه‌های سپید و نورانی نجف اشرف است». بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۱.
منبع: الکوثر
