دکتر زهرا عبداللهی در نشست خبری با اصحاب رسانه که از استودیو سلامت وزارت بهداشت به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد، اظهار داشت: سازمان خوار و بار و کشاورزی(فائو) و سازمان جهانی بهداشت همزمان با روز جهانی غذا به همه کشورها هشدار می‌‌دهند که در چنین شرایطی که به دلیل تبعات اقتصادی کووید19، امکان افزایش خطر ناامنی غذایی و بروز کمبودهای تغذیه‌‌ای وجود دارد لازم است که اقدامات پیشگیرانه در این زمینه در همه کشورها انجام شود.
به گزارش تسنیم وی افزود: در کشور ما خوشبختانه اقدامات بسیار خوبی از سوی دولت برای پیشگیری از بروز سوء تغذیه و کمبودهای تغذیه‌‌ای ناشی از کووید19 در حال انجام است که مهمترین بحث، کنترل قیمت مواد غذایی و نظارت بر قیمت‌‌ها است تا مردم به مواد غذایی اساسی با قیمت مناسب، دسترسی داشته باشند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: الگوی غذایی صحیح به معنی رعایت تعادل و تنوع است و مردم حتی با بودجه اندک از منابع موجود می‌‌توانند به نحو بهینه استفاده کنند تا دچار سوء تغذیه از نوع لاغری یا چاقی نشوند. تضعیف سیستم ایمنی بدن شانس ابتلا به کووید19 و شدت بیماری را افزایش میدهد.
حبوبات، جایگزین مهم پروتئینی و ارزان قیمت است
عبداللهی یادآور شد: توصیه‌‌های تغذیه ای بسیار ساده و کاربردی هستند و با هر بودجه و منابع مالی می توان با استفاده از جایگزین‌‌های گروه‌‌های غذایی اصلی، به گونه ای برنامه ریزی کرد که نیازهای تغذیه‌‌ای تامین شود و مردم دچار کمبودهای تغذیه‌‌ای نشوند. به عنوان نمونه در انواع منابع پروتئینی که شامل پروتئین‌‌های گیاهی و حیوانی است، حبوبات یک جایگزین مهم پروتئینی و ارزان قیمت است و نیاز به پروتئین را تامین می‌‌کند و یا وقتی از سبزی‌‌ها و میوه‌‌ها صحبت می‌‌کنیم، هر نوع سبزی و میوه‌‌ای که مناسب با فصل و در دسترس است اگر روزانه مصرف شود، می‌‌تواند به دلیل بهره مندی از ویتامین‌‌های سی و آ در تقویت سیستم ایمنی کمک کننده باشد.
تشدید نظارت‌‌ها بر قیمت مواد غذایی
وی اظهار داشت: یکی از مسائلی که ممکن است مطرح شود، افزایش قیمت مواد غذایی است. کووید19 نه تنها در ایران بلکه در دنیا به دلیل تبعات اقتصادی، باعث افزایش قیمت مواد غذایی شده و کشورها اقدامات پیشگیرانه‌‌ای باید انجام دهند. خوشبختانه در ایران علاوه بر تشدید نظارت‌‌ها بر قیمت مواد غذایی که به دستور رییس جمهور در حال انجام است، اقدامات دیگری در سطح کشور از جمله شناسایی مادران باردار و کودکان کمتر از 5 سال مبتلا به سوء تغذیه از سوی وزارت بهداشت و معرفی آنها به سازمان‌‌های حمایتی و تامین مکمل‌‌های ریزمغذی ها و ارائه آن به صورت رایگان به گروه های آسیب پذیر نیز انجام شده و می‌‌شود.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت یادآور شد: در حال حاضر در مناطق آسیب پذیر برای حفاظت از کودکان 2 تا 5 سال به منظور پیشگیری از ابتلا به کووید19 و عفونت‌‌های تنفسی، مگا دوز 200 هزار واحدی ویتامین آ داده می‌‌شود و با این اقدامات سعی بر این است که از بروز مشکلات تغذیه‌‌ای و سوء تغذیه به دلیل تبعات کووید19 جلوگیری شود.
کمتر از 5 درصد از جمعیت ایران دچار ناامنی غذایی هستند
عبداللهی در خصوص وضعیت ناامنی غذایی در ایران گفت: بر اساس آخرین اطلاعاتی که وجود دارد، ایران جزء کشورهایی است که از نظر ناامنی غذایی در گروه پایین و کمتر از 5 درصد قرار دارد و نسبت به کشورهای دیگر، کمتر از 5 درصد از جمعیت ایران دچار ناامنی غذایی هستند البته ناامنی غذایی در برخی از مناطق کشور و استانهای کمتر برخوردار، بیشتر نمایان می‌‌شود اما نکته بسیار مهم این است که حتی در مناطق کمتر برخوردار در 25 سال گذشته و به ویژه سالهای اخیر بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت، با اقدامات و مداخلاتی که در کشور انجام شده شاهد کاهش قابل ملاحظه سوء تغذیه در کودکان کمتر از 5 سال هستیم.
کاهش بیش از 75 درصدی میزان سوء تغذیه کودکان کمتر از 5 سال در دو دهه گذشته
وی تصریح کرد: سوء تغذیه در کودکان کمتر از 5 سال، یک شاخص بین المللی ناامنی غذایی است و در کشورها از روی شیوع میزان سوء تغذیه در کودکان کمتر از 5 سال، وضعیت امنیت غذایی را تخمین می‌‌زنند و ایران کشوری است که با اقدامات انجام شده در طول دو دهه گذشته بیش از 75 درصد میزان سوء تغذیه در کودکان کمتر از 5 سال کاهش یافته اما این نگرانی را همچنان در مناطق کمتربرخوردار داریم چون نسبت به متوسط کشوری، در آن مناطق مقداری سوء تغذیه، بالاتر است.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت اضافه کرد: اگر متوسط کشوری سوء تغذیه مزمن یا طولانی مدت در کشور حدود 4 درصد است این شاخص در مناطق کمتر برخوردار، دوبرابر است اما در این مناطق، دو دهه قبل حدود 20 تا 30 درصد مشکل سوء تغذیه و حتی در برخی مناطق روستایی، 40 درصد سوء تغذیه مزمن داشتیم.
60 درصد از جمعیت بیشتر از 18 سال کشور دچار اضافه وزن و یا چاقی هستند
عبداللهی تاکید کرد: ایران همانند کشورهای آفریقایی یا جنوب آسیا مشکل یا نگرانی از نظر ناامنی غذایی ندارد و ناامنی غذایی در ایران، کمتر از 5 درصد است. مشکل کنونی کشور، اضافه وزن و چاقی است که روز به روز در حال افزایش است و بر اساس آخرین مطالعات انجام شده، حدود 59 تا 60 درصد از جمعیت بیشتر از 18 سال، دچار اضافه وزن و یا چاقی هستند و حتی در بین دانش آموزان به ویژه در شرایط بحران کووید19، روند افزایش چاقی مشاهده می‌‌شود چون با توجه به حضور آنها در منزل، الگوی غذایی آنها تغییر کرده و تحرک کمتری هم دارند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات ما در کشور، ضایعات مواد غذایی است البته این یک مشکل جهانی است و همیشه سازمان های بین المللی و فائو به مناسبت روز جهانی غذا بر کاهش ضایعات مواد غذایی تاکید دارند. اگر قرار باشد در جهان امنیت غذایی برقرار شود، باید ضایعات مواد غذایی کاهش پیدا کند.
مکمل‌‌های ورزشی تقلبی در بازار وجود دارد
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در خصوص وجود مکمل‌‌های ورزشی تقلبی در بازار، هشدار داد: مواردی از مکمل‌‌های ورزشی تقلبی در بازار وجود دارد و سازمان غذا و دارو و اداره نظارت بر مکمل‌‌ها وظیفه پایش و نظارت بر عرضه کنندگان و فروشندگان مکمل های ورزشی را بر عهده دارند.
وی خاطرنشان کرد: مکمل‌‌های ورزشی به صورت خودسرانه نباید مصرف شود و هر کسی مجاز به تجویز و توصیه مصرف مکمل ورزشی نیست. مکمل ورزشی حتما باید زیر نظر یک کارشناس یا متخصص تغذیه با توجه به شرایط بدنی فرد، برای او تجویز شود و تاکید داریم که مردم به صورت خودسرانه دنبال مصرف مکمل های ورزشی نروند و مکملی هم که می خواهند تهیه کنند، اطمینان یابند که مجوزهای لازم، پروانه ساخت و استانداردها را دارد و لیست محصولات مجاز در سایت سازمان غذا و دارو وجود دارد که برای همه قابل مشاهده است.
ضایعات مواد غذایی از مزرعه تا سفره در ایران حدود 30 درصد است
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت یادآور شد: در ایران متاسفانه میزان ضایعات مواد غذایی از مزرعه تا سفره زیاد و حدود 30 درصد است که اگر از این ضایعات جلوگیری شود، تغذیه 15 میلیون نفر از مردم قابل تامین است. بخش زیادی از ضایعات مواد غذایی مربوط به مصرف کننده و خانواده‌‌ها است و شاهدیم که اسراف و دورریز مواد غذایی در خانه، زیاد است.
عبداللهی بیان کرد: ناامنی غذایی به دو شکل تعریف می‌‌شود؛ یکی بحث گرسنگی و دیگری بحث سوء تغذیه است. در ایران شاهد گرسنگی که در کشورهای آفریقایی وجود دارد، نیستیم اما مشکل سوء تغذیه به شکل بدخوری و بیش خوری را داریم. هر نوع بدخوری را به عنوان ناامنی غذایی باید به حساب آورد.
وی در خصوص وضعیت مصرف شیر در کشور گفت: شیر و لبنیات یکی از گروه‌‌های غذایی اصلی هستند که همیشه مصرف سرانه آن در کشور به ویژه مصرف شیر، کم است و از بررسی‌‌های مصرف شیر که از سال 70 در مقاطع 10 ساله در کشور انجام شده، همیشه مصرف شیر و لبنیات خیلی کمتر از مقدار توصیه شده، گزارش می‌‌شود که یکی از علت‌‌های اصلی آن، رفتار غذایی و فرهنگ مردم است که عادت ندارند خیلی شیر مصرف کنند و شیر را به صورت روزانه مصرف نمی‌‌کنند و بحث دیگر هم مربوط به قیمت شیر و لبنیات است که وقتی افزایش می‌‌یابد، دهک‌‌های درآمدی پایین و اقشار آسیب پذیر، قدرت خرید و مصرف آن را نخواهند داشت.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تاکید کرد: یکی از مواردی که ما به عنوان راهکار و مداخله دنبال می‌‌کنیم این است که برای اقشار آسیب پذیر و دهک‌‌های درآمدی پایین، یارانه‌‌ای برای خرید و مصرف شیر و لبنیات در نظر گرفته شود و همین الان در قالب برنامه حمایت تغذیه‌‌ای برای مادران باردار و کودکان کمتر از 5 سال دچار سوء تغذیه، با کمک کمیته امداد و وزارت رفاه، سبد غذایی دریافت می‌‌کنند و ترکیب سبد غذایی را خودمان تعریف می‌‌کنیم، شیر و لبنیات یکی از مواردی است که در این سبد وجود دارد و به صورت کمک غذایی به اقشار آسیب پذیر رسانده می‌‌شود.
پیشنهاد به دولت برای سوق دادن یارانه قند، شکر و روغن به سمت شیر و لبنیات
عبداللهی اظهار داشت: پیشنهادی برای دولت داریم که بخشی از یارانه‌‌ای که به قند، شکر و روغن داده می‌‌شود به سمت ارائه یارانه برای شیر و لبنیات سوق پیدا کند. در حال حاضر شاهد شیوع بالای بیماری‌‌های غیرواگیر مانند دیابت، چاقی و بیماری‌‌های قلبی و عروقی هستیم و یکی از کارهایی که می‌‌توان انجام داد این است که یارانه ای که به شکر و روغن داده می‌‌شود برای دهک های درآمدی پایین، حفظ و برای دهک‌‌های درآمدی بالا حذف شود و یا دولت مکانیسمی پیدا کند که بخشی از یارانه را به سمت منابع پروتئینی و ریز مغذی‌‌ها مانند گوشت، تخم مرغ، شیر و لبنیات سوق دهد.
آنقدر که مردم نوشابه و نوشیدنی‌‌های غیر سالم مصرف می‌‌کنند، شیر نمی‌‌خورند
وی ضمن تاکید بر نقش آموزش و فرهنگسازی در جامعه برای تقویت مصرف شیر و لبنیات، گفت: در دهک‌‌های درآمدی بالا هم متاسفانه شاهد مصرف کم شیر و لبنیات هستیم و آنقدر که مردم نوشابه و انواع نوشیدنی های غیرسالم مصرف می کنند، شیر نمی خورند و فقط مواقعی که بیمار می شوند تصور می کنند که باید شیر و لبنیات مصرف کنند یا اینکه شیر فقط باید به بچه ها داده شود که نیاز به فرهنگسازی و آموزش دارد که نقش رسانه ها و صدا و سیما در این زمینه خیلی مهم است.
میزان سوء تغذیه در گروه‌‌های سنی
عبداللهی در خصوص سوء تغذیه در گروه های مختلف سنی، گفت: سوء تغذیه شامل لاغری، کوتاه قدی و کم وزنی است که بر اساس آخرین مطالعات کشوری، حدود 3.8 درصد از کودکان کمتر از 5 سال دچار کم وزنی و حدود 4 درصد دچار کوتاه قدی هستند. در گروه سنی بزرگسالان، سوء تغذیه حدود 4 درصد است و خوشبختانه در سامانه سیب در شرایط فعلی کرونا شاهد افزایش سوء تغذیه نیستیم اما شاهد افزایش در میزان چاقی هستیم. بچه‌‌ها حدود 22 تا 23 درصد چاق بودند و وقتی آن را در سامانه سیب، رصد می‌‌کنیم می بینیم که در حال افزایش است و چاقی در بین کودکان کمتر از 5 سال و نوجوانان حدود 5 تا 10 درصد افزایش یافته است.
وی خاطرنشان کرد: کووید19 می‌‌تواند هم چاقی و سوء تغذیه ناشی از کم خوری را افزایش دهد. تبعات اقتصادی این بیماری شامل افزایش قیمت مواد غذایی، کاهش درآمد و افزایش بیکاری بر روی تغذیه آنها اثرگذار است و یکی از دلایل افزایش چاقی در شرایط کنونی این است که مردم به دلیل گران بودن مواد غذایی پروتئین حیوانی، مصرف مواد غذایی حاوی نشاسته و کربوهیدرات بیشتری دارند و از سوی دیگر، تحرک کافی هم ندارند که دچار چاقی می‌‌شوند.
