چهارشنبه بود که جلسه‌ای فوری در خصوص افزایش آلایندگی‌های هوای تهران در استانداری تهران برگزار شد، که طبق مصوبات این جلسه قرار شد که تردد خودرو‌های سنگین در شب‌ها ممنوع و کارگاه‌های عمرانی نیز تا اطلاع ثانوی نباید فعالیت کنند و همچنین دستگاه‌های دولتی مکلف شدند که وسایل گرمایشی خود را از ساعت ۱۴ به خاموش کنند.
اما آیا اجرای اینجور مصوبات می‌تواند به کاهش غلظت آلاینده‌های هوای تهران کمک کند؟
طبق گفته برخی از کارشناسان علاوه بر تردد خودرو‌های سنگین فعالیت کارگاه‌های صنعتی و عمرانی و دودزا بودن وسایل نقلیه، استفاده نیروگاه‌ها از سوخت‌های فسیلی نیز عامل مهمه انتشار آلایندگی هوا در شهر‌های صنعتی است.
نشر آلاینده‌های گازی از دودکش نیروگاه‌های حرارتی با سوخت فسیلی یکی از عوامل مهم انتشار آلودگی در این نیروگاه هاست، ترکیبات حاصل از احتراق سوخت‌های فسیلی مانند اکسید‌های کربن، خاکستر فرار، اکسید‌های گوگرد، اکسید‌های ازت و گاز‌های ناشی از سوختن ناقص که تمام این ترکیبات سمی، خطرناک و گاه سرطان زا هستند.
به گفته کارشناسان و مسئولان سازمان محیط زیست صنایع بیشترین آلاینده‌های محیط زیست در استان‌ها به شمار می‌آیند و از بین آن‌ها کارخانه سیمان آبیک و نیروگاه شهید رجایی عمده‌ای در تولید آلودگی هوای استان دارد.
نیروگاه شهید رجایی به دلیل استفاده از سوخت مازوت در آلودگی محیط زیست منطقه نقش بسزایی دارد و از سوی دیگر این نیروگاه به عنوان سه نیروگاه اول کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است چرا که ۵ درصد برق کشور توسط این نیروگاه تامین می‌شود.
طبق گفته کارشناسان محیط زیست استفاده نیروگاه‌ها از سوخت گاز بسیار مهم است، اما شواهد نشان می‌دهد که در شرایط کنونی کشور استفاده از این سوخت امکان‌پذیر نیست و نیروگاه‌ها به ناچار باید در برخی از قسمت‌ها از سوخت مازوت استفاده کنند.
لازم به ذکر است که امسال نسبت به سال گذشته حدود ۳۰ درصد مصرف مازوت و ۵۰ درصد مصرف گازوئیل در نیروگاه‌ها کاهش یافته و ۸۵ درصد سوختی که در نیروگاه‌ها مصرف شده است حدود ۸ درصد مازوت و ۷ درصد گزارش شده است.
در مصوبات روز گذشته استانداری برای کاهش آلودگی هوا که دستگاه‌های دولتی از ساعت ۱۴ به بعد وسایل گرمایشی خود را خاموش کنند، اما سوال اینجاست که با خاموشی وسایل گرمایشی می‌توانیم کمکی به کاهش آلودگی هوا کنیم؟
به گفته برخی از کارشناسان نیاز داخلی و مصرف خانگی سوخت گاز طبیعی در برخی از فصول افزایش می‌یابد.
در ۶ ماهه دوم سال به دلیل مصرف گاز در بخش خانگی و اولویت تامین آن، سوخت گاز نیروگاه‌ها کمتر می‌شود و این عامل، دلیلی برای استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها است چرا که سوخت گاز در این فصول از تهران برای همه صنایع سهمیه بندی می‌شود که بر همین اساس سوخت صنایع از جمله نیروگاه‌ها محدود می‌شود.
سید محمد مهدی میرزایی قمی رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در نیمه دوم سال با آلودگی هوای بیشتری مواجه هستیم اظهار کرد: یکی از منابع تاثیر گذار بر آلودگی هوا، منابع ساکن یا نیروگاه‌ها و کارخانه هاست، اگر در واقع این منابع از سوخت استاندارد استفاده نکنند باعث تولید ذرات معلق و اکسید‌های گوگرد می‌شود.
رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: به صورت میانگین در سراسر کشور ۲۰ درصد نیروگاه‌ها از سوخت مازوت استفاده می‌کنند.
او افزود: سازمان حفاظت محیط زیست به صورت جدی پیگیر این موضوع است تا نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها از سوخت مازوت استفاده نکنند.
اما چرا مازوت باعث افزایش آلودگی می‌شود؟
مازوت یا نفت کوره یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا و بنزین و نفت سفید به دست می‌آید و، چون سیاه رنگ است به نام نفت سیاه نیز خوانده می‌شود این ماده ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها حمام‌ها و تنور‌های نانوایی و حتی موتور‌های دیزلی و نیروگاه هاست.
مازوت یا نفت کوره هر سوخت مایعی است که در بلویر‌ها یا کوره‌ها برای تولید گرما استفاده می‌شوند یا در موتور‌ها برای تولید نیرو مورد استفاده قرار می‌گیرد به جز صورت‌هایی که نقطه فلش آن‌ها ۴۲ درجه سانتیگراد است و سوخت‌هایی که در مشعل‌های پشم ویک یا کتان سوزانده می‌شوند.سوخت گاز همچنین به طور سختگیرانه‌تر برای سوخت‌های صنعتی سنگین که از نفت خام بدست می‌آید و سنگین‌تر از نفت و بنزین هستند به کار برده می‌شود.کاربرد مازوت یا نفت کوره چیست؟
نفت کوره یا موضوع کاربرد‌های بسیاری دارد برای گرمایش خانه مراکز تجاری و صنعتی به کار برده می‌شود همچنین سوخت کامیون‌ها کشتی‌ها و بعضی از خودروها نیز هستند، اما بسیار آلوده کننده و گرانتر از سوخت گاز طبیعی است و اغلب به عنوان سوخت پشتیبان برای اوج گیری نیروگاه‌ها در مواردی که گاز طبیعی موجود نیست استفاده می‌شود یا به عنوان سوخت رایج ژنراتور‌های تولید الکتریسیته‌های کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد.در زمان‌های قدیم استفاده از نفت کوره رایج‌تر بوده که بیشتر برای لوکوموتیو‌های بخاری جاده‌های ریلی، بویلر‌ها و کشتی‌های بخاری مورد استفاده قرار می‌گرفت.
اما در زمان حال که استفاده از این سوخت کمتر شده چرا هوا همچنان نسبت به سال گذشته آلوده‌تر است؟
در پاسخ به این سوال سراغ حسین شهید زاده مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا رفتیم.
به گفته وی، از اواخر تابستان و اوایل پاییز در روز‌هایی در جنوب شهر تهران میزان آلاینده دی‌اکسید گوگرد در تهران بالا می‌رفت. من در تاریخ ۱۳ مهرماه این موضوع را گفته بودم، منبع این گاز هم طبیعی نیست که بگوییم از فاضلاب یا محل دفن زباله تولید شده است. این گاز از سوخت و احتراق ایجاد می‌شود.
کارشناسان می‌گویند که افزایش میزان این گاز در مناطقی از تهران دو منشا مختلف می‌تواند داشته باشد، تردد خودرو‌هایی که گازوئیل می‌سوزانند یا سوزاندن مازوت و یا گازوئیل در نیروگاه‌های اطراف شهر به دلایل مختلف.
از سویی سوزاندان این نوع سوخت در یک منطقه صرفا میزان آلاینده دی‌اکسید گوگورد را بالا نمی‌برد، بلکه در کنار آن میزان ذرات معلق در هوا، عامل اصلی آلودگی هوای تهران، هم افزایش پیدا می‌کند و می‌تواند در مجموع منجر به افزایش شاخص آلودگی هوا در کل پایتخت شود
شهیدزاده می‌گوید: ما مثل پزشکی هستیم که از علائم می‌گوییم دلیلش چه بوده است، ما متوجه می‌شویم که احتمالا یک اتفاقی جایی رخ داده است که میزان آلاینده‌ای در شهر افزایش پیدا کرده است. به طور کلی منبع دی‌اکسید گوگرد حتما احتراقی است، این احتراق هم حتما یا در کارخانه‌ها رخ می‌دهد یا داخل خودروها. اما چون داخل تهران گازوییل یورو چهار تولید می‌شود و خودروها از آن استفاده می‌کنند، منشاء این گاز باید خارج از تهران باشد. پس افزایش این گاز در قسمت جنوب تهران نشان می‌دهد که آن اطراف یک سوخت پر سولفور سوزانده می‌شود.
براین اساس تنها دو منشاء احتمالی برای آنچه در جنوب تهران مشاهده شده وجود دارد؛ گازوئیل یا مازوت.
آنچه مهم است این است که موضوع سوخت مازوت در نیروگاه‌ها یک مسئله کشوری است که لازم است در سطح کلام برای اتمام این مورد و تامین ۱۰۰ درصدی سوخت گاز در کلیه نیروگاه‌های کشور تصمیم‌گیری شود با روند رو به گسترش آلودگی هوا در شهرها این موضوع مهم‌تر می‌شود و نیاز است تا مسئولان به صورت خاص به آن بپردازند. به گفته مسئولان برخی از نیروگاه‌های کشور که مازوت سوز بودن پلمپ شده و در برخی موارد نیز به صورت کامل از سوخت گاز استفاده می‌شود، به هرحال سلامتی و استفاده از هوای پاک حق مردم است و امیدواریم که مسئولان به فکر چاره‌ای برای این مشکل باشند.
