آلزایمر یک بیماری پیش رونده زوال حافظه و کارکرد‌های مهم ذهنی دیگر است که منجر به از دست دادن مهارت‌های فکری و اجتماعی، برقراری ارتباط، گفتار، داوری و بسیاری از جنبه‌های عملکرد روزانه مغز می‌شود.
گاهی این بیماری به حدی شدید می‌شود که زندگی روزمره افراد را دستخوش تغییرات بزرگ می‌کند، به طور مثال ممکن است فراموش کنند غذا بخورند یا حتی غذایی سالم درست کنند، یا ممکن است فراموش کنند به اندازه کافی مایعات بنوشند و همین منجر به بی‌آب شدن بدن و مشکلاتی در سلامت شان شود و ....
اقدامات پزشکی فعلی برای این بیماری به طور موقت علایم را بهبود می‌بخشد، اما در به حداکثر رساندن کارایی، حفظ استقلال و سلامت روان بیمار شاید چندان موثر نباشد. در این بین، یکی از حقایق عجیبی که درباره هلند وجود دارد و بیشتر مردم دنیا از آن بی‌اطلاع هستند، این است که این کشور یک روستا برای آلزایمری‌ها دارد! در شهر کوچک «ویسپ» در هلند، یک روستای محصور شده وجود دارد که به آن روستای هوگویک می‌گویند. این روستا برای نگهداری از افراد مسن مبتلا به آلزایمر طراحی و ساخته شده و فقط کسانی که از آلزایمر یا زوال عقل رنج می‌برند، اجازه زندگی در آن جا را دارند.
جالب است بدانید طبق آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی در سپتامبر ۲۰۱۹، بیش از ۵۰ میلیون نفر در جهان به بیماری آلزایمر مبتلا هستند و هر ساله حدود ۱۰ میلیون مورد جدید تشخیص داده و پیش‌بینی می‌شود این آمار تا سال ۲۰۳۰ به ۸۲ میلیون و تا ۲۰۵۰ به ۱۵۲ میلیون نفر در کشور‌های کم‌برخوردار برسد.
در پرونده امروز زندگی سلام به معرفی سبک زندگی مردم روستای «هوگویک» در هلند می‌پردازیم، روستایی که بارزترین تفاوتش با روستا‌ها و شهر‌های دیگر این است که پرستاران و دکتر‌های زیادی در آن جا به صورت ۲۴ ساعت کار می‌کنند و حواس‌شان حتی به صورت نامحسوس هم به افراد سالخورده در این روستا هست تا مشکلی، سلامتی‌شان را تهدید نکند.
مراحل شکل‌گیری ایده ساخت روستای «هوگویک»
در شهر کوچک «ویسپ» در حومه آمستردام هلند، روستای محصور شده‌ای به نام «هوگویک» قرار دارد که رسانه‌ها به آن لقب «روستای آلزایمری‌ها» را داده‌اند. این روستا با هدف نگهداری و زندگی افراد مسن و مبتلا به آلزایمر طراحی و ساخته شده است.
هوگویک پیش از این در سال ۱۹۹۳ به عنوان بیمارستانی معمولی برای نگهداری از آلزایمری‌ها فعالیت می‌کرد. بنیان گذار و ایده‌پرداز این روستا، «ایوان ون‌آمرونگن» خودش یکی از کارمندان بیمارستان هوگویک بود. او وقتی از مادرش تماسی مبنی بر سکته ناگهانی و مرگ پدرش دریافت کرد، تنها فکری که آرامش می‌کرد این بود که پدرش هرگز مجبور نبوده در خانه سالمندان باشد.
از همان زمان تصمیم گرفت که خانه‌های سالمندان را به محلی قابل زیست‌تر، خوشایندتر، واقعی‌تر، با خدمات مراقبتی انسانی‌تر و به دور از حال و هوای بیمارستانی تبدیل کند. «فرانک ون‌دیلن» و «مایکل بول» که هر دو انگیزه شخصی قوی برای طراحی این محل داشتند، معماری این روستا را پذیرفتند.
فرانک با داشتن فرزندی ناشنوا و مایکل با مادربزرگی آلزایمری، از چالش‌های مراقبتی این بیماران کاملا آگاه بودند. فرانک برای پیاده‌سازی هرچه بهتر کیفیت زندگی در این شهر هفته‌ها به عنوان پزشک مقیم در میان این بیماران زندگی کرد تا با همه دغدغه‌ها و امکانات لازم برای زندگی بهتر این افراد آشنا شود. هوگویک مجهز به بهترین و به‌روزترین امکانات رفاهی و امنیتی برای حفاظت از ساکنانش است.
ساختمان‌ها شبیه به هم و در ظاهر ویژگی خاصی ندارند، اما در عوض همه پیش‌بینی‌های لازم برای یک زندگی شاد و عادی در آن برای مبتلایان به آلزایمر انجام شده است. فضا‌های داخلی، عمومی و شخصی همگی متناسب با نیاز این بیماران طراحی و مسیرها، راه‌های ورودی و خروجی در این روستا طوری در نظر گرفته شده است تا بیماران دچار صدمه یا سردرگمی در پیدا کردن راه‌ها نشوند.
این روستا در ابتدا با ۲۳ خانه برای اقامت ۱۵۲ سالمند در فضایی تقریبا معادل ۱۰ زمین فوتبال در سال ۲۰۰۹ ساخته و در سال‌های بعد با گسترش فضا به تعداد خانه‌ها و ساکنان آن هم اضافه شد. هزینه ساخت هوگویک ۱۹.۳ میلیون یورو بود که بخش عمده آن توسط دولت هلند و بقیه آن با حمایت مالی سازمان‌های محلی تأمین شد.
۷ نوع سبک زندگی به انتخاب ساکنان
در هوگویک هر سالمند بر اساس روش زندگی پیشین و سطح سلامتش، در خانه‌های متفاوت همراه با امکانات مختلف زندگی می‌کند. سبک زندگی در این روستا به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شود: شهری، لوکس، معمولی، مذهبی، صنعتی، اندونزیایی و فرهنگی. خواسته‌ها، استانداردها، پیشینه زندگی، علایق بیمار و گفتگو با خانواده بیمار، تعیین‌کننده نوع سبک زندگی برای هر تازه وارد است. در مرحله بعد ساکنان خودشان خانه، همخانه، کادر مراقبتی، خدماتی و نوع چیدمان را بر اساس عقاید مشترک انتخاب خواهند کرد.
ساکنان در هر نوع سبک زندگی، همه استقلال شخصی و حریم خصوصی‌شان نامحسوس حفظ خواهد شد. البته این کنترل به این معنا نیست که آن‌ها در زندگی روزمره و محیط اطراف‌شان تصمیم‌گیرنده نیستند. مثلا در سبک زندگی صنعتی، ساکنان به حرفه و شغلی که داشتند تعصب دارند و این عشق به کار موضوع مورد علاقه آن‌ها برای صحبت با همخانه‌های شان است.
آن‌ها لوله‌کش، نجار، بنا و ... بوده‌اند و جو خانه این افراد گرم و دنج با چیدمانی سنتی است. مهمترین سرگرمی این افراد در خانه پخت و پز غذا‌های قدیمی است. همچنین گاهی از مهارت این افراد برای کار‌های ساده در روستا استفاده می‌شود.
هنر، فرهنگ و ادبیات علاقه مشترک ساکنان سبک زندگی فرهنگی است. این افراد شیفته کتاب‌خوانی و مطالعه هستند و از تئاتر، فیلم، موزه‌گردی و کنسرت لذت می‌برند. هر روز برای آن‌ها وعده صبحانه سخاوتمندانه‌ای سرو و در وعده شام و ناهار جانب احتیاط رعایت می‌شود یا در سبک اندونزیایی آن چه که اهمیت دارد دور هم غذا خوردن و دو وعده غذای گرم یکی غذای اندونزیایی و دیگری غذای کلاسیک هلندی است.
امکانات جالب روستای آلزایمری‌ها
در هر خانه شش تا هشت نفر با بیشترین وجه مشترک و یک یا چند کارمند مدیریتی ثابت، بسته به سبک زندگی آن خانه و برای هماهنگی فعالیت‌ها ساکن هستند. در همه خانه‌ها همچون خانه‌های معمولی امور روزمره مثل آشپزی، باغبانی، نظافت، تعمیرات و ... وهمچنین خرید‌های روزانه از طریق فروشگاه‌های داخل روستا انجام می‌شود.
این روستا دارای خیابان‌ها، میادین، باغ‌ها و پارک‌هایی است که ساکنان می‌توانند با خیال راحت در آن پرسه بزنند. درست مانند هر روستای دیگر، هوگویک مجموعه‌ای از امکاناتی مانند رستوران، سینما، تئاتر، استخر، مسیر دوچرخه‌سواری و ... را ارائه می‌دهد.
این افراد می‌توانند در فضا‌های باز قدم بزنند، به مسئولان پارک‌ها و باغبان‌ها کمک کنند و حتی تنها با نشستن روی نیمکت در فضای باز روحیه خود را بهبود بخشند. این روستا بر آن چه ساکنانش می‌توانند انجام دهند متمرکز است و نه آن چه نمی‌توانند.
آلزایمری‌ها به شدت تشویق می‌شوند که از نظر جسمی فعال باشند تا به همان نسبت ذهن‌شان هم درگیر شود. افراد خارج از این روستا هم می‌توانند از این امکانات استفاده کنند و به این ترتیب منبع درآمد دیگری برای مدیریت این روستا تامین می‌شود.
مراقبت نامحسوس کادر پزشکی
۲۵۰ پرستار و پزشک در ۲۴ ساعت شبانه‌روز در این روستا اقامت دارند و همه‌جوره حواس‌شان به افراد سالخورده روستاست. در واقع کادر بهداشت، بیماران ساکن در این روستا را درمان نمی‌کنند بلکه فقط مراقب آن‌ها هستند چرا که آن‌ها معتقدند ساکنان پیش از این که بیمار باشند یک انسان هستند که حق زندگی عادی دارند و با این دیدگاه هیچ برنامه‌ای برای تغییر عادت‌های معمول آن‌ها ندارند.
ساکنان در مقایسه با خانه‌های سالمندان سنتی دارو‌های کمتری مصرف می‌کنند، بهتر غذا می‌خورند و با خوشحالی زندگی می‌کنند. مراقبان لباس‌های روزانه معمولی را به جای لباس کاری و روپوش‌های سفید پزشکی می‌پوشند و در ظاهر با نقشی دیگر به آلزایمری‌ها خدمات ارائه می‌دهند تا سبب نگرانی و ترس در مبتلایان نشوند. مثلا گاهی پرستاران در نقش نیروی خدماتی، باغبان یا فروشنده به طور غیرمستقیم مراقب ساکنان روستا هستند.
لطفا درِ دیگری برای خروج پیدا کنید!
تنها یک راه برای خارج شدن ساکنان از دنیای حفاظت شده جدیدشان وجود دارد، آن هم دری است که ۲۴ ساعته قفل است و نامحسوس با شدیدترین اقدامات امنیتی محافظت می‌شود تا ساکنان روستا دچار سرگردانی نشوند. اگر یکی از ساکنان به در خروجی نزدیک شود، نگهبان خیلی محترمانه می‌گوید که این در قفل است و بهتر است دنبال در دیگری باشد! اما ساکنان برای گردش در محدوده آزاد هستند، می‌توانند از مغازه‌ها بازدید و خرید کنند، مو‌ها و سر و صورت‌شان را در آرایشگاه‌ها صفا بدهند یا در یکی از ۲۵ باشگاه تفریحی و ورزشی موجود در هوگویک فعالیت کنند.
این باشگاه‌ها علاوه بر مزایای روان شناختی که دارند باعث بهبود سلامت جسمی عمومی آن‌ها هم می‌شوند. دوربین‌هایی در سراسر روستا نصب شده اند و ساکنان را دقیق زیر نظر دارند تا مبادا به خودشان صدمه بزنند. در نمونه جدیدی از روستا که در کشور فرانسه در حال ساخت است، بیماران توانایی بیشتری برای انجام کار‌های مختلف و خروج از خانه و حتی رفتن به مناطق سرسبز و جنگلی دارند.
چاپ پول مخصوص برای اهالی روستا
مدیریت امور مالی و مفاهیم عددی غالباً یکی از مهارت‌های پیچیده برای مبتلایان به آلزایمر است تا جایی که ممکن است به ناتوانی در شناخت اعداد و حساب و کتاب منجر شود. به همین دلیل هوگویک از پول روتین استفاده نمی‌کند و هیچ ارز معتبری در محدوده روستا مبادله نمی‌شود.
فقط به عنوان عادی‌سازی و شبیه‌سازی به یک زندگی عادی ماهانه مقداری پول البته نه ارز واقعی به ساکنان هر خانه برای خرید ملزومات کوچک مانند خمیردندان، تنقلات و لوازم مصرفی شخصی پرداخت خواهد شد. ساکنان هر خانه با توجه به سبک زندگی و نیازشان خودشان تصمیم می‌گیرند که این مقدار پول را چگونه بودجه‌بندی کنند.
زندگی غیر رایگان، ولی نسبتا ارزان در این روستا
هزینه مراقبت از هر بیمار آلزایمری برای زندگی در این روستا پنج تا شش هزار یورو در ماه است، اما بیماران با حمایت دولت بسته به درآمد و شرایط اقتصادی‌شان، تخفیف و یارانه شامل حال‌شان می‌شود. هزینه بیماران برای اقامت در خانه‌های سالمندان سنتی حدود ۱۰ هزار یورو در ماه است یعنی اقامت در این روستا گاه حتی بسیار ارزان‌تر از ماندن و اقامت در خانه سالمندان معمول در شهرهاست.
مدیران هم با ارائه گزارش‌های روزانه به خانواده‌ها برای خاطرجمعی آن‌ها تلاش می‌کنند و به آن‌ها اطمینان می‌دهند که ساکنان به اندازه کافی تعاملات اجتماعی عادی دارند. به این شکل اعضای خانواده بیمار نگرانی کمتری به دلیل ناآگاهی از روند مراقبت بیمار توسط کادر و نگذاشتن وقت کافی برای مراقبت از آن‌ها متحمل می‌شوند.
پژوهشگران درباره این روستا‌ها چه می‌گویند؟
بیماری آلزایمر در سال‌های اخیر رشد تصاعدی پیدا کرده است و طبق پیش‌بینی کارشناسان در آینده نه چندان دور میلیون‌ها نفر گرفتار آن می‌شوند. محیط و سبک زندگی این افراد، در سلامت آن‌ها بسیار تعیین کننده است. زندگی در یک اجتماع معمولی برای بیماران مبتلا به آلزایمر به دلیل آسیب مغزی و از کارافتادگی بخش‌های مربوط به تمرکز، تفکر و حافظه چندان آسان نیست و این افراد به خوبی با دیگران ارتباط برقرار نمی‌کنند.
برخی از این بیماران با سوانحی همچون سقوط از ارتفاع، فراموش کردن مصرف دارو، افسردگی، انزوا و سایر عارضه‌های جانبی به مرور آماده مرگ می‌شوند. به گفته پزشکان یک محیط زندگی هدفمند، آرام و متناسب با استاندارد‌های مراقبتی برای این بیماران، آرامش، اعتماد به نفس، استقلال، هویت شخصی، سرزندگی و فعال بودن به همراه دارد و این همان تفاوت بارز روستای هوگویک با دیگر آسایشگاه‌های مخصوص نگهداری از بیماران است.
در خانه‌های سالمندان سنتی و با ظاهری بیمارستانی، آشکارا نوع بیماری به بیمار ابلاغ و مدام به آن‌ها یادآور می‌شود که شما بیمار هستید، نمی‌توانید از خود مراقبت کنید، همه چیز را فراموش می‌کنید و ...، اما در هوگویک ساکنان در خانه خود و همچون افراد سالم زندگی و با دیگران مراوده می‌کنند. عملکرد موفق هوگویک در طول این سال‌ها کشور‌های دیگر همچون ایالات متحده، فرانسه، انگلستان، ایرلند، آلمان، ژاپن، نروژ، سوئیس و استرالیا را هم برای به‌کارگیری ایده بی‌نظیر کشور هلند در مقابله با این مشکل جهانی ترغیب کرده است.
منبع: روزنامه خراسان
