درد زایمان دردی است که اکثر مادران آن را تجربه می‌کنند. این درد یکی از شدیدترین درد‌هایی است که یک انسان تجربه می‌کند. درواقع بسیاری از مادران از نگرانی شدت درد طی زایمان طبیعی به زایمان سزارین تمایل نشان می‌دادند. به همین دلیل مراکز بهداشتی همواره به دنبال راهی بودند تا درد زایمان را کاهش دهند. وقتی دهانه رحم چهار تا پنج سانتی‌متر باز می‌شود، درد زایمان تشدید پیدا می‌کند. روش‌های مختلفی برای کاهش در زایمان طبیعی وجود دارد که رایج‌ترین آن استفاده از دارو‌های مسکن، مخدر و آرامبخش از راه تزریق عضلانی است.
بی‌حسی اپیدورال چیست؟
به گفته شیرین نیرومنش، جراح، متخصص زنان، زایمان، نازایی، فلوشیپ پریماتولوژی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ روش دیگر استفاده از بی‌حسی اپیدورال یا اسپاینال (ستون فقرات) است. در این روش وقتی دهانه رحم چهار تا پنج سانتی‌متر باز شد، یک سوزن باریک از بین مهره‌های کمری داخل فضای اپیدورال (فضای آناتومیکی در خارجی‌ترین قسمت کانال نخاعی) شده و داروی بی‌حسی تزریق می‌شود. این روش درد را به طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد با این حال ممکن است مادر به دلیل بی‌حسی و بی‌دردی شدید نتواند به خروج جنین کمک کند؛ بنابراین احتمال استفاده از دستگاه‌هایی مانند وکیوم و فروسپس برای بیرون کشیدن نوزاد از کانال تولد در مادرانی که اپیدورال استفاده کردند، بیشتر است.
از گاز انتونوکس تا طب سوزنی
یکی دیگر از روش‌های کاهش درد زایمان استفاده از گاز انتونوکس است. بسیاری از مراکز کپسول گاز انتونوکس را دارند و تعداد زیادی از مادران با استفاده از این روش زایمان می‌کنند. در این روش زمانی که مادر درد دارد، ماسک اکسیژنی روی بینی وی قرار می‌گیرد و گاز انتونوکس را به مادر می‌رساند. تنفس این گاز باعث بی‌درد می‌شود. روش دیگر کاهش درد زایمان از طب سوزنی چینی‌ها الهام گرفته شده است. بعضی از مراکز درمانی دستگاه‌های خاصی برای زایمان دارند که امواج الکتریکی ایجاد می‌کند. در این روش پلاک‌هایی روی مهره‌های کمری مادر قرار گرفته و دستگاه امواج الکتریکی تولید می‌کند که باعث ترشح مسکن‌های طبیعی در بدن می‌شود.
به گفته نیرومنش؛ امواج الکتریکی ضرری برای جنین یا مادر ندارد. در این روش با استفاده از مکانیسم طب سوزنی چینی، بدن به طور طبیعی اندوفین‌ها را ترشح می‌کند که باعث کاهش قابل‌ملاحظه درد، کوتاه شدن زمان درد زایمان و کاهش میزان زایمان سزارین می‌شود. بیش از ۱۰ سال قبل، برخی از پزشکان ایده زایمان در آب را مطرح کردند. این روش مخصوص کشور‌های اروپای شرقی مانند سوئد، فنلاند و نروژ است که کمبود آب ندارند. در این روش مادر در زمان زایمان در آب غوطه‌ور شده و نوزاد خود را به دنیا می‌آورد. آب گرم تا حدی از درد زایمان می‌کاهد.
زایمان در آب؛ از ایده تا عمل
برخی از مراکز درمانی در ایران نیز امکانات انجام زایمان طبیعی در آب را دارند. زمانی که ایده این نوع زایمان در کشور مطرح شد، وان‌هایی خریداری شده و در برخی از بیمارستان‌ها و مراکز تعبیه شد، اما این پروژه به فاز عملیاتی نرسید. برخی از مراکزی که با نام زایمان در آب تبلیغ می‌کنند، درواقع حوضچه‌هایی دارند که زنان باردار در آن‌ها راه می‌روند، ورزش‌های مخصوص دوران بارداری را انجام می‌دهند، روش‌های آماده شدن برای درد‌های زایمانی، زایمان و آرام‌سازی را تمرین می‌کنند.
نیرومنش می‌گوید؛ با این حال این که مادر در زمان زایمان و به خصوص در حین خروج جنین در وان باشد، عملی نبود و به همین دلیل ادامه پیدا نکرد. این روش نه‌تن‌ها با فرهنگ ایرانی جور درنمی‌آید بلکه با شرایط کم‌آبی کشور نیز همخوانی ندارد. کشور دچار کمبود جدی در حوزه تأمین آب آشامیدنی است، بنابراین نمی‌توان برای هر زایمان چند لیتر آب مصرف کرد.
زایمان با هیپنوتیزم
روش هیپنوتیزم نیز یکی دیگر از روش‌های کاهش درد زایمان است که برخی متخصصان دوره آموزشی آن را گذرانده‌اند. درواقع چند سال پیش، دوره‌های محدودی برای متخصصان زنان و بیهوشی گذاشته شد که ادامه پیدا نکرد. این روش در جامعه رواج پیدا نکرد. گفته می‌شود با هیپنوتیزم می‌توان عمل جراحی روی بدن، چشم و دندان انجام داد. با این حال یک روش زمانی قابل‌استفاده به شمار می‌رود که در دسترس باشد و افراد آموزش‌دیده و متخصص در آن به تعداد کافی وجود داشته باشند. درواقع این روش بیشتر در حد تئوری بودو وقتی از یک روش استفاده نمی‌شود، یعنی پزشکان زیادی آن را انجام نداده‌اند و درنتیجه در دسترس بیماران قرار نگرفته است.
منبع: آنا
