خرید‌های شب عید، تعطیلات نوروز، دید و بازدید‌ها، عدم مدیریت صحیح و نسبتن جاده‌ها توسط مسئولین و جدی نگرفتن پروتکل‌ها و رفتن به سفر‌های نوروزی از سوی مردم سبب شد تا موج چهارم کرونا آغاز شود و با افزایش صعودی آمار ابتلا و مرگ و میر ناشی از این بیماری مواجه شویم، به طوری که بر اساس اعلام مسوولان وزارت بهداشت درحال حاضر ظرفیت تخت‌های بیمارستانی پر و مدل شیوع بیماری نیز تغییر یافته است.
دکتر مرتضی ایزدی، استاد بیماری‌های عفونی و ایمنولوژی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله و رئیس مرکز تحقیقات ازن تراپی دانشگاه بقیه الله در گفت‌وگو با فارس به بیان دیدگاهش درخصوص آخرین تغییرات این ویروس و وضعیت درمان بیماران مبتلا به کرونای جهش‌یافته پرداخت که در ادامه مشروح این پرسش و پاسخ را می‌خوانید.
*بخش درمانی کشور ما طی یک سال گذشته چقدر در مهار و درمان بیماران کرونا موفق بوده است؟
ما وارد سال دوم بیماری کرونا و پیک چهارم آن شده ایم. کشور ما بعد از چین جزء اولین کشورهایی بود که وارد این پروسه شد. تجربیات مثبت و منفی در این مدت داشته ایم و از نظر درمانی جزو کشورهای پیشرو در موفقیت های درمان بیماری کرونا بوده‌ایم.
بیمارستان بقیه الله که جزو بیمارستان‌هایی است که بیشترین بیماران کرونایی را مورد پذیرش قرار داده است، این دانشگاه ایرانی جزو اولین مراکز علمی در منطقه بوده که اعلام کرده اساس درمان این بیماری براساس پاتولوژی و آسیب شناسی است و در این مورد از کشورهای انگلیسی هم جلوتر بودیم . این نشان می‌دهد ما در بحث های تحقیقاتی و علمی بیماری پیشرو بوده‌ایم.
بحث پلاسما هم در دانشگاه بقیه الله کلید خورد و با همکاری سازمان انتقال خون برای بخشی از پروسه درمان به کار رفت و در این بخش به جاهایی خوبی رسیده ایم. در خصوص برداشت سیتوکین ها و پروتئین‌های خاصی از بیماران کشور ما یکی از موفق ترین کشورها بوده و دانشگاه بقیه الله جزو دانشگاه های موفقی است که توانست این روش را به خوبی اجرا کند و با میزان بسیار بالایی از موفقیت برای درمان بیماران کرونایی که تقریبا امیدی به زندگی نداشتند از این روش استفاده می‌کند.
*درخصوص جدیدترین روش‌های درمانی مورد استفاده برای بیماران کرونا توضیح دهید؟
روشی که اخیرا روی آن کار کردیم و بالغ بر ۳۰۰ بیمار با وضعیت وخیم و بحرانی را با این روش درمان کرده ایم ، درمان هموتراپی با گاز ازن هست که بعد از آمریکا و چین ، سومین کشور بودیم که از این روش استفاده کردیم و نتایج بسیار خوبی گرفته‌ایم و از این روش در درمان بیماران استفاده می کنیم.
داروهایی که غربی ها آن ها را مؤثر یا بی اثر می دانستند، جداگانه در کشور ما تحت کارآزمایی بالینی قرار گرفت و ما بدون وابستگی به برخی نهادهای خارجی نتایجمان مبتنی بر اساس اطلاعات کشور خودمان و با آن ها متفاوت و حتی برای بیمارانمان مفیدتر بوده است.
کادر درمان در این مدت معطل نماند که حتی از طرف دولت پشتیبانی خاصی از آن ها انجام شود و خیلی از کارهای تحقیقاتی را با هزینه خود انجام دادند تا بتوانند به بیماران کمک کنند.
*چرا یکباره موج جدید کرونا در کشور طغیان کرد؟
در بحث های سیاستگذاری های مدیریتی بحران، از کاری که در سیستم درمانی اتفاق افتاد ، نه الگو گرفتیم و نه متکی به خودمان بودیم و سیاستگذاری ها و اجراها و عملکردها سینوسی بود.
تصمیمات سیاستگذاری و اجرایی در ستادهای خاص نه تنها تصمیمات مؤثر و کارآمد نبود بلکه به تصمیمات آنی و بدون در نظر گرفتن شواهد علمی و تجربیات کشورهای دیگر تبدیل شدو این وضعیت فعلی ماست که بیمارستان های ما جا ندارد و همکاران ما دائما در حال ویزیت بیماران هستند و این وضعیت برای کادر درمان فلج کننده است.
تجربیات ما نشان داد که تغییرات در ویروس باعث شده که ویروس تمایلش به سلول های پوششی بیشتر شود وهمین باعث شده 40 تا 70 درصد سرایت بیماری بیشتر شود. به نظر می رسد حدودا 30 درصد شدت بیماری هم بیشتر شده است.
ما قبلا یک وضعیت شش -هشت و یک وضعیت ده -دوازده داشتیم یعنی اینکه بیماران ما در روزهای اول بیماری خیلی سبک جلو می آمدند و روز ششم و هفتم بیمار وارد فاز وخیم و مشکلات تنفسی و لختگی خون و درگیری های چندارگانی می شد و گاهی هم در برخی بیماران این وضعیت در روزهای دهم و دوازدهم اتفاق می افتاد. البته در بیماران محدودی هم روز 15 و 16 بیماری تغییراتی در وضعیتشان ایجاد می شد.
در ویروس جدید و پیک چهارم این روند بیماری دو تا سه روز جلوتر افتاده و وضعیتی که در بالا گفتم یعنی روزهای 6 تا 8 به روزهای 4 تا 6 و روزهای 10 تا 12 به روزهای 8 تا 10 رسیده است.قبلا ما به مردم می گفتیم خودتان را در خانه قرنطینه کنید اما الان از مردم می خواهیم که قرنطینه را همراه با ویزیت های مکرر داشته باشند.
*در این خصوص بیشتر توضیح دهید؟
یعنی در اولین ویزیت اگر مشکل شدیدی نداشتند خود را قرنطینه کنند، ارتباط خود را با دیگران قطع کنند و حدودا روزهای چهارم و پنجم و برخی افراد روزهای هشتم و نهم و دهم مجددا توسط پزشک ویزیت شوند . چون امکان دارد وضعیت فرد ناگهان شدید شود.
امروز ما بیمارانی داریم که خیلی ناگهانی و با سرعت سریعی وارد فاز شدید بیماری می شوند لذا باید ارتباط تنگاتنگی بین بیمار و پزشک برقرار باشد.
قبلا اگر افراد خانوادگی مبتلا می شدند چند روز بین مراجعه افراد خانواده فاصله داشت اما الان بیماران ما به صورت درختی مراجعه می کنند یعنی پس از ابتلای یک فرد در خانواده، همه ی اعضای خانواده طی روزهای نزدیک مراجعه می کنند.
بنابراین باید مسائل پیشگیرانه را جدی‌تر انجام دهیم ، فاصله را رعایت کنیم، ماسک بزنیم و دستانمان را قبل اینکه به صورت بزنیم بشوییم اگر این مسائل اساسی را رعایت کنیم بالای 95 درصد در برابر ویروس مصون می مانیم.
*عده‌ای دوگانه معیشت و سلامت را مطرح می‌کنند، نظر شما در این خصوص چیست؟
تصمیمات اشتباه و با تأخیری که گرفته می شود قابل گذشت نیست و نظام سلامت ما باید از این بی سامانی و آمدن و رفت های بی موقع و بی مورد بیرون بیاید. بحث معیشت مردم مهم است اما معیشت در سلامت مردم جایگاه پیدا می کند و امیدواریم با گذر درست از روزهای مهم پیشرو مانند عید فطر و تعطیلات خرداد و تصمیمات درست، ظرف یک ماه آینده بتوانیم به کنترل نسبی نائل شویم.
ما باید محدودیت حرکت ها را در طول شبانه روز داشته باشیم و به جای حکومت نظامی، حکومت سلامتی ایجاد کنیم. مثلا تاکسی ها بیش از دو نفر نباید سوار کنند و مثلا الان بیماری داشتم که خلبان بود و می گفت پرواز ما از مسافر تکمیل بود، اتوبوس های ما هم پر هستند. تمام تصمیمات ستاد کرونا یک حق وتوی سلامتی براساس کارشناسان سلامت باید می داشت، تا وزارت بهداشت حق وتوی تصمیمات غیر کارشناسی را داشته باشد.
متأسفانه بار درمان به میزان زیادی روی دوش خود مردم است و خیلی بیمه ها برخی درمان ها را تحت پوشش قرار نمی دهند. اکسیژن و داروهای گران قیمت خانواده ها را فلج می کند. در این 15 ماه مثلث و نقشه ی امرار معاش، سلامت و وضعیت اجتماعی را باید ترسیم می کردیم.
*در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی کمبودی داریم؟
الان در خصوص دستگاه اکسیژن مردم دچار کمبود هستند چون همه ی بیمارستان ها ظرفیت پذیرش ندارند. البته در برخی مراکز مانند دانشگاه بقیه الله یکی از کارهای خوبی که شده این بوده که بیماران درمان دو ساعته می گیرند و مسائل حمایتی توسط خانواده آموزش و در خانه انجام می شود.
از نظر دارویی فعلا اوضاع بدی نداریم اما در تجهیزات پزشکی مانند دستگاه اکسیژن با مشکل مواجهیم. از طرفی قیمت ها بالاست و بیمه ها باید بهتر حمایت کنند.
*فردی که کرونا می گیرد و دچار درگیری ریه می شود، خودش از جیب چقدر باید هزینه کند؟
این مسأله بستگی به بیمه فرد بیمار دارد و اینکه فرد در چه بیمارستانی تحت درمان قرار گیرد و هزینه درمان از 10 میلیون تا 100 میلیون هم می تواند باشد. تأمین اجتماعی در بیمارستان های خود بیماران را تحت پوشش قرار می دهد اما در بیمارستان های خصوصی هزینه درمان بالاست .این مسأله با گفته مقام معظم رهبری که گفتند همان درد برای بیمار کافیست و نباید مسائل اقتصادی روی دوش بیمار باشد مغایرت دارد.
*موثرترین دارو برای درمان بیماران کرونا کدام داروها هستند؟
در حال حاضر درمان اصلی بیماران با کورتیکو استروئیدها است . روی بقیه داروها نظرات متفاوتی وجود دارد مثلا رمدسیویر توسط برخی جاها تایید و توسط برخی جاها رد شده است.
در پروتکل های درمانی برای بیماران با شرایط بدحال، ما درمان های خاصی را تجریه کردیم مانند هموپرفیوژن، پلاسمادرمانی، ازن تراپی که البته اگر از این روش ها به موقع، درست و توسط تیم ماهر استفاده شود بسیار موفقیت آمیز خواهد بود.
*چند درصد از ظرفیت بیمارستان شما به بیماران کرونا اختصاص دارد؟
در تمام پیک ها با توجه به فرمان فرمانده نیروهای مسلح، بالغ بر 80 درصد بیمارستان را به بیماران کرونایی اختصاص داده ایم و واقعا همکاران ما تحت فشارند چون دائما بخش های معمولی را خالی کرده و بیمار کرونایی می گیریم. با این روند آمار مرگ و میر بالاتر می رود. ما در جمع خودمان اشک های پزشکان را برای بیماران می بینیم درحالیکه با یک مدیریت درست خیلی راحت میشد مسائل را کنترل کرد.
*خبر جدیدی از واکسن کرونای دانشگاه بقیه الله دارید؟
به عنوان عضو تحقیقاتی تیم واکسن بقیه الله خبرهای خوبی داریم و این واکسن با واکسن های دیگر متفاوت است و اگر تغییر سوش اتفاق بیفتد، این واکسن روی تغییر سوش ها مؤثر خواهد بود و امیدواریم قبل از اتمام ماه رمضان وارد فاز انسانی آن شویم.
از نظر بحث های ایمنی این واکسن توسط مراجع ذی صلاح بین المللی تأیید واکسن، تأیید شده و امیدواریم بتوانیم در اولین فرصت این واکسن را به مردم هدیه دهیم. احتمالا تا پایان تابستان فاز دوم و سوم واکسن را هم پیش ببریم.
