در جریان انتخابات ریاست جمهوری نامزدهای ثبت نام کننده باید شاخص های رئیس جمهور شدن را داشته باشند و برای محرز شدن اینکه فردی این ویژگی ها را داشته باشد شورای نگهبان به بررسی سابقه کاری آنها می پردازد. هم اکنون بررسی صلاحیت های داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری آغاز شده و تا ساعاتی دیگر نتایج آن اعلام می شود. اما در روند بررسی صلاحیت ها نحوه نگاه شورای نگهبان یک مسئله صفر و صدی نیست و علاوه بر رد و یا تائید صلاحیت، گزینه ای به نام عدم احراز صلاحیت وجود دارد.
بعد از فرایند ثبت نام داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری به استناد ماده ۵۷ قانون انتخابات، شورای نگهبان ۵ روز فرصت بررسی و اعلام نظر در مورد افراد واجد شرایط را دارد.
در انتخابات ریاست جمهوری رد صلاحیت نداریم
عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان درباره روند تائید صلاحیت‌ها گفته است: در این دوره ۵۹۲ نفر طبق ضوابط و آیین نامه اقدام به ثبت نام کردند. این تعداد به وزارت کشور مراجعه کردند. حدود ۴۰ نفر هستند که از جهت مدارکی که منطبق با مصوبه باشد مدارک‌شان را ارائه کردند.
کدخدایی با اشاره به اینکه در انتخابات ریاست جمهوری اصولاً رد صلاحیت طبق قانون نداریم بلکه احراز صلاحیت داریم عنوان کرد: یعنی افراد باید واجد شرایط باشند تا بتوانند اعضای شورای نگهبان آنها را برای پست مهم ریاست جمهوری احراز کند.
او با اشاره به اینکه ما نسبت به افرادی که صلاحیت نداشته باشد هیچ گونه اظهار نظری نمی‌کنیم ادامه داد: افرادی که واجد شرایط باشند را به وزارت کشور اعلام می‌کنیم و نسبت به بقیه افراد ساکت هستیم، ما اعلام کردیم کسانی که واجد شرایط نیستند حضور پیدا نکنند و از طرف دیگر هم اصرار داشتم کسانی که توانمند هستند حضور داشته باشند و در ثبت نام‌ها سلایق سیاسی مختلف حضور داشتند و امیدواریم که در نهایت امر این موضوع ادامه پیدا کند و همه بتوانند نامزد موردنظرشان را انتخاب کنند.
او ادامه داد: ردصلاحیت به مفهومی که در انتخابات مجلس شورای اسلامی است اینجا نیست، اصلا این واژه را ما در انتخابات ریاست جمهوری نداریم، اما در انتخابات مجلس شورای اسلامی این واژه وجود دارد. این امکان وجود دارد که داوطلبی رجل سیاسی باشد، اما رجل مذهبی نباشد یا رجل مذهبی باشد، اما رجل سیاسی نباشد، این موارد باید با هم در افراد وجود داشته باشد.
کدخدایی افزود: ما سقف مشخصی برای تاییدصلاحیت‌ها نداریم و اگر تعداد زیادی هم شرایط لازم را داشته باشند، ما اعلام می‌کنیم، قانون از ما خواسته شرایط قانونی را مدنظر قرار دهیم و ما بدون هیچ ملاحظه‌ی مرّ قانون را رعایت می‌کنیم.
سخنگوی شورای نگهبان خاطر نشان کرد: به هر میزان که پرونده‌ها آماده باشد بررسی و ارزیابی‌های لازم انجام می‌شود و در نهایت نتایج را اعلام می‌کنیم، برای تایید صلاحیت افراد؛ ۷ رای اعضای شورای نگهبان را لازم داریم، اگر ۶ رای و یا کمتر باشد احراز نشده تلقی می‌شود.
مفهوم رد صلاحیت، تأیید صلاحیت و عدم احراز صلاحیت
رد صلاحیت، به این معنا که مسئولان مربوط علم قطعی و یقینی بر فقدان شرایط موضوع ماده ۲۸ در فرد داوطلب کسب نموده باشند که در این صورت فرد حق شرکت در انتخابات به عنوان نامزد انتخاباتی را نخواهد داشت.
تأیید صلاحیت، این معنا که نتیجه تحقیقات انجام شده اثبات می‌کند که شرایط مندرج در ماده ۲۸ در فرد داوطلب متعین است و بنابراین فرد به واسطه تحقق شرایط، حق شرکت در رقابت‌های انتخاباتی را کسب می‌کند.
عدم احراز وجود صلاحیت، به این معنا که ناظران علی رغم انجام تحقیقات گسترده سلباً و اثباتاً نتوانسته‌اند در خصوص شرایط موضوع ماده ۲۸ علم قطعی کسب کنند و در این حالت از آنجایی که با توجه به توضیحات پیش گفته احراز صلاحیت و شایستگی افراد برای شرکت در انتخابات منوط به احراز و تعیین اوصاف مذکور در فرد است داوطلب مذکور تأیید صلاحیت نخواهد شد.
کدام گروه حق اعتراض دارند؟
عدم تأیید صلاحیت افراد اگر چه ماهیتاً به منزله رد صلاحیت آنها نخواهد بود، اما از حیث آثار و اینکه فرد امکان شرکت در رقابت‌های انتخاباتی را نخواهد داشت، یکسان است.
کسی که صلاحیتش احراز نمی‌شود به معنای فقدان شرایط است یعنی در این بازه زمانی کوتاه شورا نتوانسته احرازش بکند؛ اما اگر در مرحله دوم و سوم شکایات بتواند شرایط نمایندگی را به شورا ثابت بکند احتمال تائیدش هست.
همچنین کسی که احراز صلاحیت نمی‌شود به معنای این نیست که فاقد شرایط در دیگر پست‌های کشور است؛ بلکه شورا صرفا نتوانسته صلاحیت او را برای پست نمایندگی مجلس احراز کند.
