فراوانی زیاد متقاضیان ورود به آموزش‌عالی و محدودیت در ظرفیت‌های رشته‌های با آزمون و موردِ‌اقبال در آموزش‌عالی از نظر رشته و دانشگاه‌های دارای مطلوبیت، سازمان سنجش آموزش کشور را در جهت تحقق هدف اصلی آزمون، یعنی تشخیص متقاضیان براساس دانش و توانمندی آنها، مجبور به طراحی آزمونی رقابتی کرده است و این دسته از آزمون‌ها از بحث برانگیزترین و پرچالش‌ترین آزمون‌ها هستند.
صاحب‌نظران نظام آموزشی و به‌صورت خاص زیرنظام اندازه‌گیری و سنجش به خوبی می‌دانند بین آزمون‌های ارتقای پایه آموزش‌و‌پرورش و آزمون‌های رقابتی تفاوت ماهوی وجود دارد و به همین دلیل، آزمون‌های رقابتی حاوی سؤال‌هایی هستند که ضریب دشواری آنها نسبت به آزمون‌های مدارس زیاد است؛ چون در آزمون‌های سراسری و کنکور، هدف جداسازی ۵ درصد بالای جامعه شرکت‌کنندگان است و نه ارتقای پایه. بر این اساس سنجش سنجش به ذکر توضیحاتی درباره طراحی سوالات آزمون کنکور سراسری امسال پرداخت.
در کنکور سراسری ۱۴۰۰، حدود ۷۱ عنوان درسی در پنج گروه آزمایشی، مورد آزمون قرار گرفته است که براساس برآورد اولیه این سازمان، به‌غیر از درس ریاضی، بقیه دروس ۱۰ تا ۱۵ درصد آسان‌تر بوده است. برآورد سازمان حاکی از این است که آزمون در حالت کلی، نسبت به سال گذشته آسان‌تر شده است. لازم به توضیح است دشوارتر شدن درس ریاضی نسبت به سال گذشته، به علت سیستم‌محور بودن انتخاب سؤال بوده است و فردی نبوده است. کمااینکه این امر در درس شیمی آزمون سال قبل هم اتفاق افتاد و قاعدتاً با تراز کردن نمرات، مسئله سختی و آسانی سؤال‌ها حل خواهد شد.
اکثر مباحث مطرح‌شده در ارتباط با کنکور سراسری ۱۴۰۰، صرفاً مرتبط به درس ریاضی است و داوطلبان می‌دانند در آزمون‌های رقابتی، اصولاً نمره خام مبنای رتبه متقاضیان نیست. همان‌طوری‌که اطلاع دارید نمرات خام هر متقاضی در هر ماده درسی با استفاده از روش‌های اندازه‌گیری و سنجش تراز می‌شوند و کم شدن نمره خام، لزوماً به معنی کم شدن نمره تراز نیست.
سازمان سنجش با استفاده از اصول اندازه‌گیری و سنجش، براساس روش تراز که هر ساله در ویژه‌نامه راهنمای انتخاب رشته نیز توضیح داده می‌شود، بهترین تصمیم‌ها را به نفع داوطلبان عزیز گرفته و خواهد گرفت. این مسیر همیشگی سازمان سنجش بوده، هست و خواهد بود.
براساس برآورد‌های اولیه این سازمان، در گروه آزمایشی علوم‌ریاضی و در درس ریاضی، تعداد محدودی سؤال از بین ۵۵ سؤال چالشی بوده است و تقریباً می‌توان گفت در کل فضای مجازی، تمامی بحث‌ها درباره سختی درس ریاضی مربوط به همین تعداد سؤال است. سازمان سنجش آموزش کشور، این اطمینان را به داوطلبان می‌دهد که با بررسی مجدد و درنظر گرفتن اینکه اگر مطالب سؤال خارج از سرفصل‌های کتاب درسی باشد یا ابهام داشته باشد، آن سؤال به‌صورت تأثیر مثبت اعمال یا حذف خواهد شد. بدیهی است این امر در ارتباط با درس ریاضی گروه‌های آزمایشی علوم‌تجربی و علوم‌انسانی هم صدق می‌کند.
مطلب پایانی این است که دشواری یا آسانی یک آزمون، با محاسبه ضریب دشواری هر سؤال بعد از قرائت و تصحیح پاسخنامه‌ها انجام می‌گیرد و با حدس و گمان و صحبت‌های کلی محقق نمی‌شود. سازمان سنجش آموزش کشور هر سال بعد از تصحیح پاسخنامه‌ها، سؤالات تمامی گروه‌های آزمایشی را در گروه‌های تخصصی سازمان که وظیفه آنها تجزیه‌و‌تحلیل سؤالات از ابعاد مؤلفه‌های اندازه‌گیری و سنجش، ازجمله محاسبه ضریب تمیز، ضریب دشواری و ... است، مورد بررسی قرار داده و نتیجه آن را به گروه‌های تخصصی طراح جهت بهبود روند فعالیت خود ارائه می‌دهد؛ که در این خصوص نیز گزارش تحلیلی از آن به تناوب در نشریه پیک سنجش سازمان جهت استحضار متقاضیان چاپ و انتشار می‌یابد.
آنچه که باید مورد تأکید قرار گیرد و انتظار سازمان، خصوصاً از والدین عزیز و اصحاب رسانه است، تدارک فضایی برای آرامش خاطر همه متقاضیانی است که در آزمون سراسری تمام تلاش خود را صرف کرده و شرکت کرده‌اند و یادآوری مکرر این نکته به متقاضیان گرامی است که عملکرد سازمان سنجش آموزش کشور در تمامی ابعاد به نفع متقاضیان است و سازمان فارغ از هیاهوی ایجادشده در فضای مجازی و برخی افراد خاص، بهترین تصمیم را براساس اصول علمی و به نفع متقاضیان اتخاذ می‌کند.
