مذاکرات وین بعد از دور ششم متوقف شده است. بعد از خروج یکجانبه آمریکا از توافقنامه بین‌المللی برجام، تا کنون ۶ دور مذاکره میان ایران و اعضای گروه ۱+۴ یعنی «چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلیس» در شهر وین برای احیای برجام انجام شده است. بعد از خروج آمریکا از توافق بین المللی برجام در دولت دونالد ترامپ، دولت‌های اروپایی بار‌ها اعلام کردند که به دنبال حفظ توافق هسته‌ای با ایران‌هستند. به رغم اینکه اروپایی‌ها گفته بودند در راستای حفظ برجام تلاش می‌کنند، اما این وعده تاکنون فقط در حد حرف باقی مانده است. در عمل شش دوره مذاکرات ایران با اعضای گروه ۱+۴ برای احیای برجام نتایج قابل لمسی برای ایرانیان نداشته است.
اروپایی‌هایی که در دوره ترامپ، مدعی بودند سیاست فشار حداکثری کاخ سفید مانعی در برابر اجرای تعهداتشان است، انتظار می‌رفت امروز رویکرد متفاوتی را در پیش‌گیرند و به جای همراهی (بایدن) دست کم به اجرای حداقلی تعهدات و سازوکار‌های مالی خود روی آورند. در حالی که دیپلمات‌ها تا همین دو هفته قبل توافق را در دسترس می‌دانستند، حالا همه چیز به شکل نامشخصی متوقف شده است. حدود دو هفته قبل دیپلمات‌های آمریکایی گفته بودند، ۷۰-۸۰ درصد اختلافات حل شده، ولی از مواضع دو طرف این طور برمی آید که ۲۰-۳۰ درصد باقی مانده به قدری کلیدی است که هیچ طرفی حاضر به عقب‌نشینی از آن نیست.
کارشناسان می‌گویند یک موضوع کلیدی که به نظر می‌رسد از ابتدای مذاکرات دور ششم در وین همچنان حل نشده مانده، بحث زمان‌بندی اجرای تعهدات، یا به زبان ساده‌تر اول ایران یا اول آمریکاست. موضعی که حالا ایران به دلیل بی‌اعتمادی ناشی از لغو نشدن تحریم‌ها در دوره دو ساله اجرای برجام، آن را قبول نکرده است.
اما یکی دیگر از زمینه‌های اختلاف در این دوره از مذاکرات اصرار آمریکا بر حفظ برخی از تحریم‌هایی است که دولت دونالد ترامپ بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال کرده است. علاوه بر این دولت بایدن اعلام کرده هیچگونه ضمانتی درباره عدم خروج دوباره دولت‌های بعدی آمریکا از برجام نمی‌دهد. یکی دیگر از مواردی که این روز‌ها بحث برانگیز شده است عدم تمدید توافق موقت ایران و آژانس سال گذشته مجلس شورای اسلامی ایران قانونی را به تصویب رساند که دولت را ملزم می‌کند در صورت عدم رفع تحریم‌ها علیه ایران بازرسی‌های آژانس اتمی در ایران را معلق کند.
علاوه بر این، زبان مذاکره آمریکاییها در این اواخر باز هم تغییر کرده و به نظر می‌رسد دست پیش را گرفته‌اند که پس نیفتند. برخی کارشناسان معتقدند این تغییر لحن بیشتر برای ایجاد فشار است تا تهدید. آن‌ها می‌خواهند برای پذیرش مواضعشان در وین فشار وارد کنند.کارشناسان همچنین بر این باورند که ممکن است دولت جدید ایران مواضع تندتری در قبال آمریکا داشته باشد، آمریکاییها می‌خواهند از هم اکنون به قول خودشان از موضع برتر صحبت کنند. بر همین اساس دولت بایدن حتی حاضر نیست از فهرست ۱۵۰۰ تحریم اعمال شده علیه ایران، ۵۰۰ تحریم را که خیلی از آن‌ها به دوره ترامپ مربوط است را لغو کند. تحریم‌هایی که البته ارتباطی هم با تحریم‌های هسته‌ای ایران ندارد.
بهترین زبان مذاکره با سیاست چماق و هویج !
اصرار ایران بر سر راستی‌آزمایی لغو تحریم‌های یکجانبه آمریکا در دور ششم مذاکرات احیای برجام در وین، طرف‌های غربی و آمریکا را در مقابل یک انتخاب سخت قرار داده است. انتخابی بین قبول لغو تحریم‌ها یا کاهش تعهدات برجامی از طرف ایران. میزان عصبانیت آمریکاییها از وضع جاری به اندازه‌ای است که یک دیپلمات در پاسخ به این سؤال خبرنگار بلومبرگ که پرسید چگونه ششمین سالگرد امضای توافق هسته‌ای را گرامی خواهند داشت، پاسخ داد: «با یک دسته علف هرز!».
به نظر می‌رسد با توجه به شرایط موجود، دولت جو بایدن تلاش می‌کند تا با سیاست چماغ و هویج اعمال فشار همزمان با مذاکره بدون هیچ هزینه‌ای به توافق برجام بازگردد. در همین راستا امیرعلی ابولفتح کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: سیاستی که بایدن دنبال می‌کند همان سیاستی است که اوباما پیش از برجام دنبال می‌کرد. فقط با این تفاوت که در فاصله دولت اوباما و بایدن، در زمان دولت ترامپ آمریکاییها فشار علیه ایران را به حداکثر رساندند. آمریکاییها همه آنچه در چنته داشتند را برای فشار به ایران رو کردند، حالا دولت بایدن برای تحریم‌های بیشتر چیزی در چنته ندارد و فقط تحریم‌ها را ادامه می‌دهد. برخی تصور می‌کردند بایدن به محض ورود به کاخ سفید سیاست فشار حداکثری را کنار گذاشته و تحریم‌های دولت ترامپ را فورا لغو می‌کند، اما در ششمین دور از مذاکرات وین که برای احیای برجام انجام می‌شود به نظر می‌رسد سیاست بایدن همان سیاست «چماق و هویج» است.
عباس عراقچی رئیس هیئت مذاکره کننده ایران پیشتر در رایزنی‌های وین درباره روند ششمین دور از مذاکرات گفت: جمهوری اسلامی ایران تا این لحظه تصمیمات دشوار خود را اتخاذ کرده است، یعنی پس از خروج غیر قانونی آمریکا از برجام، زمانی که ایران تصمیم گرفت در توافق باقی بماند. ما همان زمان تصمیم دشوار خود را گرفتیم، اما اکنون نوبت طرف مقابل است. آن‌ها باید به جمهوری اسلامی ایران اطمینان بدهند که آنچه در گذشته اتفاق افتاد در آینده تکرار نخواهد شد.
علاقه‌مندی غیرقابل وصف آمریکاییها به اعمال تحریم‌های ضدایرانی موضوع روشنی است، اما مقامات دولت جو بایدن بار‌ها آشکارا به شکست سیاست فشار حداکثری اعتراف کرده‌اند، آمریکاییها این حقیقت را پذیرفته‌اند که نه تحدید و نه تحریم نمی‌تواند ایران را از دست یابی صلح آمیز به انرژ‌ی اتمی باز دارد. حالا در آستانه «ششمین سالگرد برجام» و کاهش سطح تعهدات برجامی از طرف ایران، آمریکا از یک طرف سعی دارد تا با کمترین هزینه ممکن به برجام بازگردد و از طرف دیگر سناریوی برجام موشکی و منطقه‌ای را بار دیگر کلید بزند.
حال سوال اینجاست که ایران با توجه به شرایط موجود و عهدشکنی‌های سریالی طرف‌های برجامی در شش سال گذشته، چه رویکردی را باید در قبال هفتمین دور از مذاکرات وین پیش بگیرد؟ امیر علی ابولفتح در این باره به باشگاه خبرنگاران می‌گوید: این یک واقعیت است که اگر آمریکاییها مجبور نباشند برای احیای برجام هیچ گامی را بر نمی‌دارند. اگر آمریکای بایدن برای احیای برجام با ایران وارد مذاکره شده، به دلیل نگرانی از اقدامات ایران است. اگر قانون مجلس برای کاهش تعهدات برجامی ایران نبود آمریکاییها به هیچ وجهی پای میز مذاکره حاضر نمی‌شدند. آمریکا باید به این اطمینان برسد که با خروج مجددش از برجام متحمل خسارت‌های شدیدی خواهد شد.
حالا با توجه به عدم پایبندی آمریکا به عهد نامه‌های بین المللی و رویکرد این کشور در مذاکرات برجامی، برای بازگشت به برجام یا باید تضمینی قابل قبول ارائه کند و یا باید طوری نقره داغ شود که دیگر هوای نقض عهد به سرش نزند.
منبع: باشگاه خبرنگاران
