فیجوا (Feijoa) یا فوجی گونه‌ای گیاهان گلدار محسوب می‌شود که به خانواده میرتاسه تعلق دارد و بومی مناطق مرتفع جنوب برزیل، پاراگوئه شرقی، اروگوئه، شمال آرژانتین و کلمبیا است. این گیاه به طور گسترده به عنوان یک درخت زینتی و همینطور به منظور استفاده از میوه آن کاشته می‌شود.
درختچه همیشه سبز مورد نظر ۱ الی ۷ متر ارتفاع دارد و در استان‌های شمالی کشور از جمله گیلان و مازندران نیز کشت داده شده است. افراد محلی در این مناطق فیجوا را فیج و همینطور فوج می‌نامند. این میوه بطور جالبی در برابر سرما و گرما مقاومت دارد.
فیجوا با فرا رسیدن اواسط ماه آبان، به ویژه در شهرستان‌های آستارا و تالش برداشت می‌شود. در واقع اگر سری به بازار‌های میوه و تره بار مازندران بزنید، میوه‌های مشابه گوجه سبز را مشاهده خواهید کرد که در اصل فیجوا هستند.
فواید سلامتی فیجوا
این گیاه نه تنها منبع مهمی از ویتامین ث محسوب می‌شود، بلکه فواید متنوعی برای سلامتی انسان به همراه دارد که تاکید محققان بر استفاده از آن را به خوبی توجیه می‌کند:
- دفاع آنتی اکسیدانی و مقابله با عفونت
یک فنجان فیجوا حاوی ۸۲ درصد از ویتامین سی مورد نیاز روزانه به ازای هر فنجان است. این ویتامین محلول در آب، یک آنتی اکسیدان طبیعی قدرتمند به شمار می‌رود و می‌تواند به بدن برای مقابله با عوامل عفونی کمک کند.
این گیاه همچنین متشکل از ۱۰ درصد ماده معدنی منگنز است که برای برخی از آنزیم‌های مهم در زمینه دفاع آنتی اکسیدانی، کوفاکتوری حیاتی محسوب می‌شود.
- پشتیبانی از سیستم گوارش
فیجوا حاوی مقادیر قابل توجهی فیبر است که می‌تواند سبب تحریک حرکات پریستالتیک و افزایش ترشح شیره معده شود. مجموعه این عوامل به هضم بهتر غذا کمک کرده و از یبوست جلوگیری می‌کنند.
علاوه بر این بدن از شر مخاطراتی همچون ریسک سرطان روده بزرگ هم در امان خواهد ماند. فیبر همچنین می‌تواند کلسترول را از عروق خونی پاک و سلامت سیستم قلب و عروق را تضمین کند. یک فنجان فیجوا حاوی ۱۶ گرم فیبر است.
- میوه محبوب برای افراد مبتلا به دیابت
یکی دیگر از مزایای بیشمار فیجوا، محبوبیت آن میان افراد مبتلا به دیابت به ویژه دیابت نوع ۲ به شمار می‌رود. این مسئله می‌تواند به شاخص گلوکز گیاه نام برده مربوط باشد. شاخص گلوکز مواد غذایی و نوشیدنی‌ها را بر اساس پتانسیل آن‌ها در افزایش قند خون رتبه بندی می‌کند. خوراکی‌ها با شاخص گلوکز بالا مانند برنج و نان سفید به راحتی شکسته شده و سبب افزاش قند خون و سطح انسولین پس از غذا می‌شوند.
در مقابل فیجوا با سرعت نسبتا کمتری جذب جریان خون بدن شده و بدین ترتیب از افزایش ناگهانی قند خون، احساس ولع به شیرینی و همینطور تغییرات خلقی پیشگیری می‌کند.
- تنظیم فشار خون
گیاه فیجوا نقش مهمی در کاهش ریسک هایپرتنشن (فشار خون بالا) با توجه به محتوای سدیمی پایین خود دارد. این میوه همچنین به خاطر در اختیار داشتن مقادیر بالایی از پتاسیم شناخته شده است. یک فیجوا حاوی ۴۱۸ میلی گرم پتاسیم است. این در حالی است که حد سدیم آن تنها ۷ میلی گرم گزارش شده است.
ترکیب فوق به آزاد سازی و ریلکس شدن رگ‌های خونی کمک می‌کند. همین امر سبب می‌شود که فشار خون به طور طبیعی تنظیم شده و خطر امراض قلبی- عروقی کاهش یابد.
میوه‌های فیجوا
میوه فیجوا در فصل پاییز بالغ می‌شود و معمولا به رنگ سبز و دارای ظاهری بیضی شکل به اندازه یک تخم مرغ معمولی است. این میوه طعم و عطری شیرین دارد و ممکن است یادآور مزه و بوی میوه‌ها و گیاهان دیگری همانند آناناس، سیب یا حتی نعناع باشد. محتوای فیجوا گوشی و آبدار است و به راحتی می‌توان دانه‌های ژلاتینی شفاف و محکم آن را جداسازی کرد.
گفتنی است که میوه‌ها پس از رسیدن و هنگامی که به کامل‌ترین طعم و مزه خود دست می‌یابند، خود به خود به زمین می‌افتند. با این حال در برخی از مناطق پیش از ریزش درخت میوه‌ها برداشت می‌شوند تا از له شدن آن‌ها جلوگیری شود. از طرفی دیگر سقوط خودکار میوه‌های فیجوا منجر به ایجاد لکه‌هایی روی سطح پوست آن‌ها خواهد شد که این موضوع نیز یکی دیگر از دلایل ملزم کننده کشاورزان به برداشت زودهنگام محصول به شمار می‌رود.
تفاله میوه فیجوا شباهت زیادی به گیاه گرمسیری با درختچه همیشه سبز گوآوا و بافتی شن مانند دارد. از این قسمت در برخی از محصولات آرایشی طبیعی با عملکرد لایه بردار استفاده می‌شود و تاکنون هم محبوبیت قابل ملاحظه‌ای میان مردم داشته است. این میوه همینطور بویی متمایز و قوی دارد که آن را به رایحه عطری خوشبو نسبت داده اند. این عطر و بو به علت وجود استر متیل بنزوات و ترکیبات مرتبط با آن در ساختار میوه فیجوا است.
شرایط پرورش
فیجوا گیاهی نیمه گرمسیری و علاقه‌مند به شرایط محیطی گرم و معتدل است. از این رو می‌توان آن را در مناطق گرمسیری نیز پرورش داد، اما باید توجه داشت که برای میوه دهی، نیاز به حداقل ۵۰ ساعت شوک سرمایی زمستانه خواهد بود. گیاه مقاومت زیادی در برابر سرما دارد و هنگامی که به وسیله دانه کاشته شود، طی ۱ الی ۲ سال اول زندگی خود رشد آهسته‌ای خواهد داشت. لازم به ذکر است که هرچند فیجوا به سرما تحمل بالایی دارد، اما می‌تواند نسبت به باد شدیدا حساس باشد و باید مراقب این مسئله بود.
در نیمکره شمالی این گونه تا غرب اسکاتلند کشت شده است، اما تحت چنین شرایطی قادر به میوه دهی منظم و هر ساله نخواهد بود. زیرا دمای زمستان زیر تقریبا منفی ۹ درجه سانتی گراد (۱۶ درجه فارنهایت) جوانه گل‌ها را از بین می‌برد. از طرفی دمای تابستان بالاتر از ۳۲ درجه سانتی گراد (۹۰ درجه فارنهایت) هم ممکن است بر رشد میوه‌ها تاثیر نامطلوب داشته باشد. گیاه فیجوا نسبت به خشکی و نمک خاک نیز تا حدی تحمل دارد. با این حال باید بدانیم که دو فاکتور مذکور می‌توانند بر روند تولید میوه اثر منفی نشان دهند. این گیاه اسرار آمیز با سایه جزئی سازگار است و بهتر است آبیاری منظم آن خصوصا هنگام رسیدن میوه‌ها مد نظر قرار گیرد.
منبع: عصر ایران
