کمتر از یک روز به شروع دوره جدید مدیریت شهری و روی کارآمدن شهردار جدید مانده و از بین منتخبان، فردی به عنوان شهردار تهران انتخاب خواهد شد و به شهروندان پایتخت، امید حل مشکلات و دغدغه‌های شهری می دهد.
در این گزارش نگاهی اجمالی به سوابق همه شهرداران تهران در پس از انقلاب اسلامی تا امروز می اندازیم.
محمد توسلی اولین شهردار بعد از انقلاب اسلامی، از ۵۷ تا دی ۵۹
محمد توسلی اولین شهردار بعد از انقلاب در سال ۱۳۵۷ بود که به مدت دوسال شهردار تهران بود. توسلی، عضو شورای مرکزی و رئیس دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران بود و تا کنون بار‌ها با اتهامات سیاسی بازداشت و زندانی شده است. او اولین بار در سال ۱۳۶۷ به اتفاق چند عضو دیگر نهضت آزادی بازداشت و بعد از ۷ ماه در حالی آزاد شد که برخی رسانه‌ها اعلام کردند که امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی دستور آزادی او را صادر کرده است.
در دوره مدیریتی توسلی، تشکیل شورای عالی ترافیک شهر‌های کشور، اجرای محدوده طرح ترافیک، احداث خطوط ویژه اتوبوسرانی، راه اندازی پایانه جنوب و انجام مطالعات و انتخاب محل میادین میوه و تره بار از جمله اقدامات بود که انجام شد. اما در نهایت اختلاف نظر با وزیرکشور و جمعی از مقامات دولتی و درگیری با ستاد خانه سازی برای مستضعفین توسلی را ناچار به استعفا کرد.
کمال الدین نیک روش دومین شهردار تهران
کمال الدین نیک روش دومین شهردار تهران بود که به مدت هفت ماه از ۲۴ دی ۱۳۵۹ تا ۱۶ شهریور ۱۳۶۰ شهردار تهران بود و به عنوان وزیر کشور دولت میرحسین موسوی از شهرداری راهی کابینه او شد.
او پس از انتصاب به مقام شهرداری در مصاحبه‌ای با رسانه‌ها اعلام کرده بود: "امام فرمودند قوانین و مقررات شهری باید منطبق با موازین اسلامی باشد و در نتیجه با الهام از این خط مشی کلی تصور می‌کنم صرف بودجه هنگفتی در تهران زیاد منطبق با موازین شرعی نباشد؛ و از مردم خواسته بود که راضی نشوند که وجوهی که باید صرف نقاط دورافتاده شود را دولت صرف تهران کند.
غلامحسین دلجو سومین شهردار تهران،که به مدت ۱۳ ماه شهردار تهران بود
غلامحسین دلجو، از ۱۶ شهریور ۱۳۶۰ تا ۲۲ مهر ۱۳۶۱ شهردار تهران بود و اکنون مدرس دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی است. او مدتی هم مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت بیمه ایران بود.
دلجو در آغاز مدیریت، قول داد کلیه انبار‌های بزرگ عمومی و خصوصی را به خارج از شهر منتقل کنند. اما چیزی که در اذهان عمومی باقی ماند، سخنرانی اش به زبان عربی در اجلاس شهرداران پایتخت کشور‌های اسلامی بود. او در بازگشت به تهران در پاسخ به خبرنگاران گفت: "زبان دوم ما در این کنفرانس به دلایل مکتبی و سیاسی زبان عربی بود که این عمل نتیجه مثبتی به همراه داشت. "
محمدکاظم سیفیان، شهردار ۹ ماهه تهران در سال ۶۹
محمدکاظم سیفیان چهارمین شهردار تهران بود که به مدت ۹ ماه از تاریخ ۲۲ مهر ۱۳۶۱ تا ۲ شهریور ۱۳۶۲ شهردار بود و در نامه‌ای از امام خمینی(ره) درخواست کرد، محمدی گیلانی، حاکم شرع وقت به طور مستمر نسبت به مسائل مربوط به شهرداری اظهار نظر کند. محمدکاظم سیفیان بعدها اولین مدیرعامل بنیاد مسکن ایران، استاندار استان مرکزی، نماینده دوره چهارم مجلس شورای اسلامی و رئیس دانشکده هنر‌های زیبا شد. او هفتم خرداد ماه ۱۳۹۵ درگذشت.
محمدنبی حبیبی
پنجمین شهردار تهران محمد نبی حبیبی بود که از دی ماه سال ۶۲ تا آذر ماه سال ۶۶ به مدت ۴ سال بر مسند شهرداری تهران نشست. درنهایت هم بعد از سیل تجریش که به فوت ۱۶۷ نفر انجامید از سوی وزیر کشور برکنار شد.
حبیبی، دبیر کل جمعیت موتلفه اسلامی بود و پیش از آن رئیس سازمان هواپیمایی کشور، رئیس ستاد اقامه نماز جمعه تهران، مدیر عامل شرکت پست، قائم مقام رئیس بنیاد مستضعفان و جانبازان و استاندار تهران بوده است.
غلامحسین کرباسچی، ششمین شهردار تهران که محکوم به سواستفاده مالی از شهرداری شد
از تاریخ ۱۳ دی ۱۳۶۸ تا ۱ مرداد ۱۳۷۷ غلامحسین کرباسچی شهردار تهران شد. اتهام کرباسچی سواستفاده مالی در شهرداری تهران بود و در دادگاهی که حجت الاسلام غلامحسین محسنی اژه ای، قاضی آن بود به سه سال زندان محکوم و از تصدی مسئولیت‌های اجتماعی و پست‌های دولتی محروم شد.
کرباسچی از حامیان خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ بود و معتقد بود محاکمه و زندانی شدنش انتقام نتیجه این انتخابات بوده است.
کرباسچی بعد از گذراندن بخشی از دوران محکومیت خود، توسط رهبر انقلاب عفو خورد و آزاد شد و پس از آن دیگر سمت دولتی و عمومی نداشته است.
نقش کرباسچی در راه اندازی فضاهای فرهنگی در تهران و اقداماتی مانند انتشار روزنامه همشهری موقعیت او را در نگاه گروهی از فعالان فرهنگی تثبیت و توان مدیریتی او در پیگیری برنامه‌هایش را به چهره ای مورد توجه مدیران مبدل کرده بود.
این عضو حزب کارگزاراندر انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ از کروبی حمایت کرد، در حالی که حزب کارگزاران حامی میرحسین موسوی بود. کروبی اعلام کرده بود که در صورت پیروزی در انتخابات، کرباسچی را به عنوان معاون اول خود منصوب می کند.
مرتضی الویری هفتمین شهردار تهران و اولین شهردار منتخب شورای شهر
مرتضی الویری هفتمین شهردار تهران در دوران پس از انقلاب اسلامی و اولین شهردار منتخب شورای شهر تهران بود که از ۱۲ خرداد سال ۷۸ تا ۳۰ بهمن سال۸۰ به مدت ۳۲ ماه شهردار تهران بود. الویری به خاطر اختلافات شدیدی که با تعدادی از اعضای شورای شهر داشت، از شهرداری تهران استعفا داد.
بعدها علیه الویری اتهامات مالی مطرح شد. اما وی این اتهامات را سیاسی پنداشت و پذیرش آنها شانه خالی کرد. الویری اولین شهرداری است که توسط شورای شهر استیضاح شد.
او گفته بود: "برخی از این تخلفات ادعایی، موضوع استیضاح من در شورای شهر شد. البته من در آن استیضاح پیروز بیرون آمدم؛ اما برخی از مقامات بازرسی کل کشور دنبال آن پرونده‌ها و مباحث مطرح شده توسط آن عضو شورای شهر اول بودند و آن ۱۴ پرونده را به محاکم قضایی واگذار کردند. پس از اتمام دوره شهرداری در مورد آن ۱۴ پرونده پاسخگو بودم و در همه موارد تبرئه شدم. روند رسیدگی به پرونده‌های من بیشتر از آن که جنبه فنی داشته باشد جنبه سیاسی وجناحی داشت. هدف از محاکمه من چیزی جز مسائل سیاسی نبود. "
محمدحسن ملک مدنی، شهرداری که با هلی کوپتردر شهر تهران تردد می‌کرد
هشتمین شهردار تهران، محمد حسن ملک مدنی بود که از تاریخ ۱۳ اسفند ۱۳۸۰ تا ۳۰ دی ۱۳۸۱ شهردار تهران بود و به تردد با هلی کوپتر در شهر تهران معروف شد. در مدت ۱۰ ماهه شهردار بودن او، شورای شهر تهران منحل و او از سوی وزیرکشور برکنار شد.
ملک مدنی از سوی شورای شهر تهران به اختلاس متهم شد. او در مصاحبه‌ای با روزنامه قانون گفته است: "وزیر محترم کشور آن زمان گفت که به شرکت واحد یارانه بدهید، با ایشان مکاتبه کردم و گفتم بگویید از چه محلی؟ اگر شما انتظار دارید من تراکم بفروشم و پولش را به شرکت واحد یارانه بدهم، اشتباه می‌کنید و من این کار را انجام نمی‌دهم. مگر اینکه با شهامت، مسئولیتش را بپذیرید و منتشر کنید. بگویید آقای وزیر تصمیم گرفته‌اند شهر را بفروشند و یارانه بدهند. شهر تمام می‌شود و سرویس خدماتی هم ماندگار نیست. اتوبوس رفت‌وآمد می‌کند و به هر جایی که می‌رود، مجدد می‌خواهد بازگردد. این‌ها باید باشد، اما یک فکر دیگر باید کرد و راه حلش فروش شهر نیست. از من انتظار داشتند که شهر را بفروشم و یارانه بدهم. "
محمود احمدی نژاد نهمین شهردار تهران
محمود احمدی نژاد، دوازدهمین شهردار تهران است که از ۳۰ اردیبهشت سال ۸۲ تا ۷ تیر۸۴ به مدت ۲۶ ماه شهردار تهران بود.البته که بحران‌های زمان شهرداری او سال‌ها بعد مطرح شد. درسال ۹۱ اتهامات هزینه کرد مبلغ ۳۳۰ میلیارد تومان بدون سند و مجوز شورای شهر و تغییر مدیریت‌ها در شهرداری تهران که با اعتراض کارکنان همراه بود به او وارد شد.
برگزاری سالانه نمایشگاه عطر سیب برای تجهیز هیأت ها، حسینیه‌ها و جلسات هفتگی و دیدار با مردم در نماز جمعه از جمله اقدامات محمود احمدی نژاد در دوران شهرداری تهران بود.
قالیباف، دهمین شهردار تهران که طولانی‌ترین دوره را داشت
محمدباقر قالیباف، رکورد طولانی‌ترین دوره شهرداری را ثبت کرد. او در ۲۳ شهریور سال ۸۴ به دنبال رسیدن به مسند ریاست جمهوری، از فرماندهی نیروی انتظامی استعفا داد و درنهایت بر مسند شهرداری تهران نشست و تا ۱ شهریور ۱۳۹۶ شهردار تهران بود.
دو پرونده "املاک نجومی" و حادثه مرگبار ساختمان پلاسکو سایه بزرگی برعملکرد ۱۲ ساله او انداخت. او دو بار دیگر هم کاندیدای ریاست جمهوری شد، اما نتوانست طلسم شکست در انتخابات را بشکند.آتش‌سوزی و فروریختن ساختمان پلاسکو در تهران که عده‌ای از جمله چند آتش نشان در آن کشته شدند باعث شد گروهی از منتقدان قالیباف، او و شهرداری تهران را به سهل‌انگاری در پیش‌گیری از این حادثه و کنترل آن متهم کنند.
برخی رسانه‌های داخلی، شهرداری تهران را متهم کرده بودند که به برخی از مدیران شهرداری، اعضای شورای شهر، یک نماینده مجلس، یک مقام نیروی انتظامی و چند مقام و مامور حراست، در شمال تهران زمین‌هایی را با ۵۰ درصد تخفیف واگذار کرده است.
یک عضو شورای شهر تهران هم گفته بود افرادی که این زمین‌ها را گرفته‌اند از امتیاز وام‌های کلان تا ۴۰۰ میلیون تومان با بهره پایین هم برخوردار شده‌اند.
اما قالیباف از واگذاری املاک با تخفیف دفاع و آن را قانونی و در حوزه اختیارات خود اعلام کرده بود. این موضوع هنوز پیگیری حقوقی نشده و سرنوشت آن روشن نیست.
محمدعلی نجفی شهردار هفت ماهه تهران
محمدعلی نجفی روز ۱۹ مرداد ۱۳۹۶، توسط اعضای پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران به عنوان یازدهمین شهردار تهران برگزیده شد. او در اول شهریور ماه با شروع به کار رسمی شورای شهر پنجم به عنوان شهردار جدید تهران انتخاب و در پنجم شهریور با دریافت حکم از وزارت کشور، رسماً به عنوان شهردار کار خود را آغاز کرد و جایگزین محمدباقر قالیباف شد و در تاریخ ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ از سمت خود استعفا کرد.
روز چهارشنبه ۲۹ آذر ۱۳۹۶ زلزله‌ای به بزرگی حدود ۵٫۲ ریشتر حد فاصل استان‌های تهران و البرز را لرزاند. نجفی که شهردار تهران بود، تا ظهر روز بعدش از زلزله خبر نداشت و پیامی نداد. او روز بعد در کانال تلگرامی خود اعلام کرد که از نخستین دقایق وقوع زلزله، یعنی از نیمه‌شب چهارشنبه باخبر بوده و حضور داشته، ولی هفته بعدش اعلام کرد که که از نخستین دقایق صبح پنجشنبه در جریان زلزله بوده‌است. همزمان شایع شد که او در هنگام زلزله در کیش بوده‌است که خودش این موضوع را رد کرد.
صبح روز ۲۳ اسفند ۹۶ اخباری مبنی بر استعفای شهردار تهران خود منتشر شد.در پی انتشار خبر استعفای شهردار تهران جلسه اضطراری شورای شهر تهران آغاز شد. با اینکه نجفی با وجود استعفاهای مکررش در منصب‌های گذشته، گفته بود که حال جسمی‌اش خوب است و به کارش ادامه می‌دهد، شب ۲۲ اسفند ۱۳۹۶ استعفای خود را از شهرداری به شورا داد و فردای آن روز علنی شد. او ابتلا به بیماری جدید را دلیل استعفای خود اعلام کرده بود و شورا هم قرار شد با توجه به تعطیلات نوروز، استعفای او را بعد از تعطیلات بررسی کند و با رای اکثریت اعضای شورای شهر تهران محمدعلی نجفی شهردار تهران پس از گذشت هفت ماه و ۲۱ روز از ساختمان بهشت رفت.
حدود یک سال بعد از استعفا او در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۹۸، همسر دوم خود، میترا استاد (۳۵ ساله) را در منزل خود واقع در سعادت آباد تهران، به ضرب گلوله به قتل رساند. ساعاتی بعد از این واقعه، نجفی با مراجعه به پلیس آگاهی تهران، به قتل همسرش اعتراف کرد که ظاهرا، «اختلافات خانوادگی» دلیل این قتل بوده‌است.
سید محمدعلی افشانی که به خاطر بازنشستگی چند ماهی بیشتر دوام نیاورد
محمد علی افشانی دوازدهمین شهردار تهران بود. او دارای کارشناسی مهندسی راه و ساختمان از دانشگاه شیراز و کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار از دانشگاه صنعتی شریف است. سید محمدعلی افشانی از فعالان اصلاح‌طلب و عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی است.
افشانی بعد از استعفای محمدعلی نجفی شهردار سابق تهران برنامه‌های خود را در قالب ۱۴ فصل با شعار شهر زیست پذیر، شهروند مشارکت پذیر به شورای شهر تهران ارائه کرد و توانست در ۲۳ اردیبهشت ۹۷ با کسب ۱۹ رأی از رقیب خود یعنی سمیع‌الله حسینی مکارم دیگر گزینه تصدی شهرداری تهران، پیشی بگیرد و شهردار منتخب شورای شهر تهران شود. افشانی پس از اجرایی شدن قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان در سال ۱۳۹۷ به ناچار از شهرداری تهران کناره گیری کرد.
پیروز حناچی، سیزدهمین شهردارتهران
پیروز حناچی روز سه شنبه ۲۲ آبان ۱۳۹۷ از سوی شورای شهر تهران با ۱۱ رای به عنوان شهردار تهران برگزیده شد. در دوره حناچی ۶/۱ میلیون متر مربع نوسازی دربافت فرسوده انجام شد.
او در راستای تشویق مردم به استفاده از دوچرخه به عنوان وسیله حمل و نقل پاک، از اولین هفته شروع به کار خود با دوچرخه به محل کارش رفت.
اما انتقادی که به دوره فعالیت و دوره مدیریت او وارد است، ورود ناوگان حمل و نقل عمومی است که بار‌ها نوید ورود اتوبوس‌های جدید و افزایش تعداد آنها را داد، اما هیچ فعالیتی در این زمینه انجام نشد و مدام بحث تحریم را به میان آورد و هم چنان مشکل فرسودگی و کم بودن تعداد ناوگان حمل و نقل پا برجا است.
شهردار چهاردهم کیست؟
اعضای شورای ششم شهر تهران فردا چهاردهمین شهردار تهران را بین رستم قاسمی محسن پیرهادی، اسماعیل احمدی مقدم، معصومه آباد، علیرضا زاکانی، مازیار حسینی و هابیل درویش انتخاب خواهند کرد.
