محققان دانشگاه کلمبیا، پزشکان و جراحان دانشکده واگلوس اولین گروهی هستند که شواهد کمّی در زمینه ارتباط استرس روانشناختی و سفید شدن مو به دست آورده‌اند.
اگرچه به نظر می‌رسد که استرس می‌تواند سفید شدن مو را تسریع ببخشد، اما محققان با کشف این مسئله که وقتی استرس از بین می‌رود، می‌توان رنگ اولیه مو را بازیابی کرد، بسیار متعجب بودند. این در تضاد با مطالعه اخیر روی موش‌ها است که ثابت می‌کند مو‌های سفید (خاکستری) ناشی از استرس، دائمی هستند.
نویسنده ارشد این مطالعه، دکتر مارتین پیکارد، دانشیار طب رفتاری (در روانپزشکی و مغز و اعصاب) دردانشگاه کلمبیا می‌گوید، این مطالعه که در ۲۲ ژوئن در eLife منتشر شده است، دارای اهمیت وسیع تری نسبت به تأیید حدس و گمان‌های قدیمی درباره تأثیر استرس بر رنگ مو است.
پیکارد می‌گوید: «شناخت سازوکار‌هایی که باعث می‌شود مو‌های سفید قدیمی به حالت رنگی و جوان خود برگردند، می‌تواند سرنخ‌های جدیدی درباره قابلیت انعطاف پذیری پیری انسان، تحت تأثیر استرس ایجاد کند.»
داده‌های نشان می‌دهد که پیری انسان یک روند بیولوژیکی ثابت و خطی نیست بلکه ممکن است حداقل تا حدی متوقف و یا حتی به طور موقت معکوس شود.
پیکارد می‌گوید: «همانطور که حلقه‌های تنه درخت اطلاعات مربوط به دهه‌های گذشته زندگی درخت را در خود نگه می‌دارد، مو‌های ما نیز حاوی اطلاعاتی درباره تاریخچه بیولوژیکی ما هستند. وقتی مو‌ها همچنان به عنوان فولیکول زیر پوست هستند، تحت تأثیر هورمون‌های استرس و سایر مواردی که در ذهن و بدن ما اتفاق می‌افتد، قرار می‌گیرند. هنگامی که مو‌ها از پوست بیرون می‌آیند، آن‌ها به حالتی در می‌آیند که تحت تاثیر همین عوامل است.»
اگرچه مدت‌ها بود که مردم بر این باور بودند که استرس‌های روحی و روانی می‌تواند روند افزایش مو‌های سفید را تسریع ببخشد، اما دانشمندان در مورد این ارتباط به دلیل فقدان روش‌های حساسی که بتواند دقیقاً زمان استرس را با رنگدانه سازی مو در یک تک فولیکول مرتبط سازد، اختلاف نظر دارند.
تقسیم مو برای اثبات رنگدانه سازی مو
آیلت روزنبرگ، نویسنده ارشد این مطالعه در آزمایشگاه پیکارد، روش جدیدی را برای گرفتن تصاویر بسیار دقیق از برش‌های کوچک موی انسان برای کمیت دادن میزان سفید شدن در هر یک از آن‌ها ایجاد کرده است. هر برش، دارای تقریباً یک بیستمِ میلی متر عرض و معادل حدود یک ساعت رشد مو است.
به گفته‌ی دکتر پیکارد: «اگر از چشمان خود برای دیدن مو استفاده کنید، به نظر می‌رسد که در تمام مواقع همان رنگ است، اما در زیر یک اسکنر با وضوح بالا، تغییرات کوچک و ظریف در رنگ را مشاهده می‌کنید و این همان چیزی است که ما آنرا اندازه گیری می‌کنیم.»
محققان مو‌های ۱۴ داوطلب را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. نتایج با استرس‌های روزانه‌ی هر داوطلب مقایسه شد که در آن از افراد خواسته شد تقویم‌های خود را مرور کنند و میزان استرس هر هفته را ارزیابی کنند.
پیکارد می‌گوید، محققان بلافاصله متوجه شدند که بعضی از مو‌های خاکستری به طور طبیعی رنگ اصلی خود را بازیابند، که هرگز به طور کمّی مستند نشده بود.
وقتی شانون راوسر، نویسنده دوم این مقاله، مو‌ها را با دفتر خاطرات استرس مطابقت داد، ارتباطات چشمگیری بین استرس و سفیدی مو وجود داشت و در بعضی موارد، تغییر حالت سفیدی با از بین رفتنِ استرس مشخص شد.
پیکارد می‌گوید: «یکی از داوطلبان به تعطیلات رفت و پنج تار موی سر آن شخص در طول تعطیلات دوباره به رنگ اولیه خود برگردانده شده بود.»
ارتباط ذهن و میتوکندری
برای درک بهتر چگونگی تاثیر استرس بر سفیدی مو‌ها، محققان همچنین سطح هزاران پروتئین در مو‌ها و چگونگی تغییر آن‌ها در طول هر مو را اندازه گیری کردند.
با تغییر رنگ مو، تغییر در ۳۰۰ پروتئین اتفاق افتاد. بر این اساس محققان یک مدل ریاضی ایجاد کردند که نشان می‌دهد تغییرات ناشی از استرس در میتوکندری ممکن است مو را خاکستری کند.
پیکارد می‌گوید: «ما اغلب می‌شنویم که میتوکندری‌ها نیروگاه سلول‌ها هستند، اما در واقع این تنها نقشی نیست که آن‌ها ایفا می‌کنند. میتوکندری در واقع مانند آنتن‌های کوچکی در داخل سلول هستند که به تعدادی از سیگنال مختلف از جمله فشار روانی پاسخ می‌دهد.»
ارتباط میتوکندری بین استرس و رنگ مو با آنچه در مطالعه اخیر روی موش‌ها کشف شده است، نشان می‌دهد که خاکستری شدن موی ناشی استرس، به دلیل از دست رفتنِ غیرقابل برگشت سلول‌های بنیادی در فولیکول مو ایجاد می‌شود.
دکتر رالف پاوس، استاد پوست در دانشکده پزشکی دانشگاه میامی، می‌گوید: «داده‌های ما نشان می‌دهد که خاکستری یا سفید شدن مو‌ها در انسان برگشت‌پذیر است که این نشان‌دهنده‌ی مکانیسمی متفاوت است. موش‌ها فولیکول مو بسیار متفاوتی دارند و این ممکن است نمونه‌ای باشد که یافته‌های حاصله از آزمایش بر موش ها، به خوبی برای انسان قابل تعمیم نیستند.»
رنگدانه سازی مجدد مو فقط برای برخی‌ها امکان پذیر است
کاهش استرس در زندگی شما هدف خوبی است، اما لزوما مو‌های شما را به یک رنگ طبیعی تبدیل نمی‌کند.
پیکارد می‌گوید: «بر اساس مدل سازی ریاضی که ایجاد کرده‌ایم، فکر می‌کنیم مو‌ها باید قبل از سفید شدن به «آستانه» برسند. در میانسالی، هنگامی که مو به دلیل سن بیولوژیکی و سایر عوامل به آن آستانه نزدیک می‌شود، استرس نیز آن را تحریک می‌کند تا مو از آستانه عبور کند و به خاکستری تبدیل می‌شود.»
وی افزود:، اما ما فکر نمی‌کنیم که کاهش استرس در پیرمرد ۷۰ ساله‌ای که سالهاست موهایش سفید شده، باعث تیره شدن مو‌های او شود، یا افزایش استرس در کودک ۱۰ ساله، مو‌های او را در آستانه‌ی سفید شدن قرار دهد.
